بیدق میشود سرباز و پیاده و فرزین هم وزیر است در چیترنگ هر چند که گاهی معنی قلعه هم میدهد

بیدق عربی پیادق یا پیاده است یعنی سرباز پیاده

جناب شیخ ما شیرین زبان حضرت سعدی علیه رحمة و رضوان بهترین و دلکش ترین شکر افشانی ایشانرا ، راجع به زیر دست آزاری و یا آزردن مخلوق خدا ، نقش کتاب فرموده که این شعر حضرت ایشان خیلی ها گوشم را نوازش داده و طبع بنده را به لطف مزاج خویش نواخته است ، و همچنان بر وفق مضمون آن در کتاب نایاب و کمیاب گلستان خویش آورده است که
ای زبردست زیر دست آزار
گرم تا کی بماند این بازار
به چه کار آیدت جهانداری
مردنت به که مردم آزاری
فوا حسرتا مردم دل آزار و ارزل ووا رحتما شیخ ما شیرین زبان

درود بر شما؛
تو با خلق نیکی کن ای نیکبخت
در یکی از نسخ معتبر کلمه نیکی بجای سهلی آمده بود.

این شعر را بارها خوانده بودم و با خوانش زیبای استاد محمد نوری بارها شنیده، تااینکه امشب با دختر عزیزتر از جان، شطرنج بازی میکردم، که یکباره منظور اصلی سعدی را فهمیدم. که مهره سرباز وقتی به انتهای صفحه می رسد می تواند بجای خود وزیر بیرون رانده شده را باز گرداند. اینجاست که سعدی میگوید مهره سرباز (بیدق) را دستکم نگیرید شاید روزی به وزیر (فرزین) بدل شود. احسنت بر تو ای استاد سخن.

که افتد که با جاه و تمکین شود

چو بیدق که ناگاه فرزین شود