گنجور

بخش ۶ - گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم

تو کی بشنوی نالهٔ دادخواه
به کیوان برت کلهٔ خوابگاه؟
چنان خسب کآید فغانت به گوش
اگر دادخواهی برآرد خروش
که نالد ز ظالم که در دور توست
که هر جور کاو می‌کند جور توست
نه سگ دامن کاروانی درید
که دهقان نادان که سگ پرورید
دلیر آمدی سعدیا در سخن
چو تیغت به دست است فتحی بکن
بگو آنچه دانی که حق گفته به
نه رشوت ستانی و نه عشوه ده
طمع بند و دفتر ز حکمت بشوی
طمع بگسل و هرچه دانی بگوی

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو کی بشنوی نالهٔ دادخواه
به کیوان برت کلهٔ خوابگاه؟
هوش مصنوعی: تو چه زمانی صدای فریاد و شکایت کسی را خواهی شنید که در آسمان در حال سرزنش است و در حال خواب است؟
چنان خسب کآید فغانت به گوش
اگر دادخواهی برآرد خروش
هوش مصنوعی: خواب عمیق و آرامی داشته باش که اگر فریاد کسی به گوش تو برسد، می‌تواند تو را بیدار کند. اگر خواهان کمک هستی، صدای تو به گوش دیگران خواهد رسید.
که نالد ز ظالم که در دور توست
که هر جور کاو می‌کند جور توست
هوش مصنوعی: کسی که از ظلم دیگری ناله می‌کند باید بداند که ظلمی که او می‌بیند در حقیقت نتیجه اعمال خودش است. آن کسی که در نزد او ظلم می‌شود، بی‌تردید به نوعی در ایجاد آن شرایط نقش داشته است.
نه سگ دامن کاروانی درید
که دهقان نادان که سگ پرورید
هوش مصنوعی: نه سگی به کاروانی آسیبی زد، بلکه این نادانی دهقان بود که به پرورش سگ پرداخت.
دلیر آمدی سعدیا در سخن
چو تیغت به دست است فتحی بکن
هوش مصنوعی: ای سعدی، همانند تیغی که در دست داری، در کلامت دلیر و شجاعانه سخن می‌گویی، پس بر دشمنان پیروز شو و فتحی را رقم بزن.
بگو آنچه دانی که حق گفته به
نه رشوت ستانی و نه عشوه ده
هوش مصنوعی: بگو آنچه می‌دانی که حقیقت است، نه با رشوه و نه با فریب.
طمع بند و دفتر ز حکمت بشوی
طمع بگسل و هرچه دانی بگوی
هوش مصنوعی: امید و آرزوهای بی‌جا را کنار بگذار و از حکمت خود دست بکش. انتظار نداشته باش و هر چه که می‌دانی را به زبان بیاور.

خوانش ها

گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۶ - گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم به خوانش فرید حامد
بخش ۶ - گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم به خوانش عندلیب
بخش ۶ - گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم به خوانش فاطمه زندی
بخش ۶ - گفتار اندر نظر در حق رعیت مظلوم به خوانش امیر اثنی عشری

حاشیه ها

1394/06/31 13:08
علیرضا

وه چه پردل! روان استاد شاد که با این شجاعت و صراحت حکمران زمان را مخاطب قرار داده است. کاش جملگی طمع بندیم و سخن حق بگوییم.

1396/11/15 03:02

تو کی بشنوی نالهٔ دادخواه
به کیوان برت کلهٔ خوابگاه؟
در اینجا کِلّه بر وزن زله به معنی سراپرده و سرپوش است.
تو کی ناله مدعی و دادخواه را بشنوی وقتی چنان دور شده ای که خرگاه یا سقف خوابگاهت به کنار کیوان رسیده است.
مقام و جایگاه بلند را به کیوان نسبت میدهند.
ز میخ ماه تا خرگاه کیوان
دراو پرداخته ایوان بر ایوان
نظامی
درون خرگه از بوی خجسته
بخور عود و عنبر کله بسته
نظامی
می‌دمد صبح و کله بست سحاب
الصبوح الصبوح یا اصحاب
حافظ

1396/11/15 04:02

چنین مینماید که این حکایت ادامه حکایت بعدی است.
طمع بند و دفتر ز حکمت بشوی
طمع بگسل و هرچه خواهی بگوی
آزمند که باشی سخن درست و درخور نخواهی گفت مگر برای پاچه خواری و خوشایند دیگران ولی اگر دندان آز خود را کشیده باشی هر چه میخواهد دل تنگت بگو

1398/04/12 17:07
مهدی قناعت پیشه

شاد آمدی ای سلطان ای چاره گر هرجان
پیغمبر بیماران نافعتری از باران
در خمره چه داری گفت داروی دل غمگین
حرز دل یعقوبم سرچشمه ایوبین
هم چستم و هم خوبم هم خسرو و هم شیرین
چون سگ بکند حمله بردامن مظلومان
سگ راچه گنه زیرا هست عامل آن دهقان
گفتم که چنین دهقان، پرورد چنان سگ هان
گفتا که چه دانی تو این شیوه و این پیمان
یوسف به بن چاهی بر هفت فلک غلطان

1398/04/12 17:07
مهدی قناعت پیشه

چون سگ بکند حمله،بردامن مظلومین
. . .