سعدیبخش ۳۹ - گفتار اندر ملاطفت با دشمن از روی عاقبت اندیشی
چو شمشیر پیکار برداشتی
نگه دار پنهان ره آشتی
که لشکر شکوفان مغفر شکاف
نهان صلح جستند و پیدا مصاف
دل مرد میدان نهانی بجوی
که باشد که در پایت افتد چو گوی
چو سالاری از دشمن افتد به چنگ
به کشتن درش کرد باید درنگ
که افتد کز این نیمه هم سروری
بماند گرفتار در چنبری
اگر کشتی این بندی ریش را
نبینی دگر بندی خویش را
نترسد که دورانش بندی کند
که بر بندیان زورمندی کند؟
کسی بندیان را بود دستگیر
که خود بوده باشد به بندی اسیر
اگر سر نهد بر خطت سروری
چو نیکش بداری، نهد دیگری
اگر خفیه ده دل بدست آوری
از آن به که صد ره شبیخون بری
بخش ۳۸ - گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر: میان دو بدخواه کوتاه دستبخش ۴۰ - گفتار اندر حذر از دشمنی که در طاعت آید: گرت خویش دشمن شود دوستدار
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چو شمشیر پیکار برداشتی
نگه دار پنهان ره آشتی
هوش مصنوعی: وقتی که آماده‌ی مبارزه‌ای، باید با احتیاط عمل کنی و از دلسوزی و صلح دوری کنی.
که لشکر شکوفان مغفر شکاف
نهان صلح جستند و پیدا مصاف
هوش مصنوعی: لشکر گلی که درخشان و سرشار از زیبایی است، خویشتن را برای مبارزه در زیر زره‌ای که بر سر دارند، آماده می‌کند، اما در واقع در پی صلح و آرامش می‌گردند.
دل مرد میدان نهانی بجوی
که باشد که در پایت افتد چو گوی
هوش مصنوعی: قلب مردان بزرگ را در خفا جستجو کن، زیرا ممکن است ناگهان در مسیرت به مانند گوی به دام بیفتد.
چو سالاری از دشمن افتد به چنگ
به کشتن درش کرد باید درنگ
هوش مصنوعی: وقتی که سالاری از دشمن به دست آورده شود، باید در کشته شدن او کمی تامل کرد.
که افتد کز این نیمه هم سروری
بماند گرفتار در چنبری
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که اگر از این وضعیت نیمه‌کار فراتر نرود، فردی در یک دایره محدود و تکراری باقی خواهد ماند. در واقع، اشاره به این دارد که انسان نمی‌تواند به پیشرفت و موفقیت برسد اگر در مرزهای کنونی خود باقی بماند و از آن عبور نکند.
اگر کشتی این بندی ریش را
نبینی دگر بندی خویش را
هوش مصنوعی: اگر نتوانی دشواری‌های زندگی را تحمل کنی، هرگز نخواهی توانست بر مشکلات و محدودیت‌های خودت غلبه کنی.
نترسد که دورانش بندی کند
که بر بندیان زورمندی کند؟
هوش مصنوعی: نترس از این که زمان به تو تسلطی پیدا کند، چون آن که در بند است نمی‌تواند بر انسان‌های قوی تسلط یابد.
کسی بندیان را بود دستگیر
که خود بوده باشد به بندی اسیر
هوش مصنوعی: کسی می‌تواند به اسیران کمک کند و آنها را آزاد کند که خودش در بند نباشد و گرفتار مناسبات مشابه نباشد.
اگر سر نهد بر خطت سروری
چو نیکش بداری، نهد دیگری
هوش مصنوعی: اگر کسی بر سر خط تو تکیه کند و تو به خوبی از او نگه‌داری، دیگری نیز سر بر خط تو خواهد نهاد.
اگر خفیه ده دل بدست آوری
از آن به که صد ره شبیخون بری
هوش مصنوعی: اگر بتوانی به دل دیگران نفوذ کنی و آنها را به دست آوری، این ارزشمندتر است از اینکه بارها و بارها به دیگران حمله کنی.
خوانش ها
گفتار اندر ملاطفت با دشمن از روی عاقبت اندیشی به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۳۹ - گفتار اندر ملاطفت با دشمن از روی عاقبت اندیشی به خوانش عندلیب
بخش ۳۹ - گفتار اندر ملاطفت با دشمن از روی عاقبت اندیشی به خوانش فاطمه زندی
بخش ۳۹ - گفتار اندر ملاطفت با دشمن از روی عاقبت اندیشی به خوانش امیر اثنی عشری
حاشیه ها
1396/09/16 10:12
مهدی پورصادق
چرا اساتید محترم بر این شعر نغز و کاربردی حاشیه ای ننوشته اند؟
در صورت امکان شرحی بر نکات مبهم و معنی بعضی از عبارتها ارائه بفرمایید.
1397/05/21 19:08
ابوالفضل مومنی
بیت دوم لشگرکشوفان درست است
این شعر نکات مدیریتی بسیار زیاد دارد
1399/09/22 11:11
نونا
اگر سر نهد بر خطت سروری
چو نیکش بداری نهد دیگری
معنی این بیت را کسی می‌‌داند
1402/06/24 16:08
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد)
اگر بزرگ و صاحب منصبی که به اطاعت و حکمِ تو گردن نهاده, عزیز و محترم شماری, دیگر بزرگان نیز بخاطر این رفتارِ خوبِ تو به تبعیت از او به اطاعتِ تو در می آیند.