گنجور

بخش ۳۸ - گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر

میان دو بدخواه کوتاه دست
نه فرزانگی باشد ایمن نشست
که گر هر دو باهم سگالند راز
شود دست کوتاه ایشان دراز
یکی را به نیرنگ مشغول دار
دگر را برآور ز هستی دمار
اگر دشمنی پیش گیرد ستیز
به شمشیر تدبیر خونش بریز
برو دوستی گیر با دشمنش
که زندان شود پیرهن بر تنش
چو در لشکر دشمن افتد خلاف
تو بگذار شمشیر خود در غلاف
چو گرگان پسندند بر هم گزند
بر آساید اندر میان گوسفند
چو دشمن به دشمن بود مشتغل
تو با دوست بنشین به آرام دل

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

میان دو بدخواه کوتاه دست
نه فرزانگی باشد ایمن نشست
هوش مصنوعی: وقتی در میان دو نفر که قصد ایجاد آسیب دارند قرار می‌گیری، حتی اگر با عقل و درایت هم رفتار کنی، باز هم نمی‌توانی به طور کامل در امان باشی.
که گر هر دو باهم سگالند راز
شود دست کوتاه ایشان دراز
هوش مصنوعی: اگر هر دو با هم تلاش کنند، به رازهایی دست پیدا می‌کنند که به تنهایی نمی‌توانند به آن برسند.
یکی را به نیرنگ مشغول دار
دگر را برآور ز هستی دمار
هوش مصنوعی: بعضی افراد را با حیله و فریب مشغول کن تا دیگران از وجود خود نجات یابند و به نوعی از زندگی رها شوند.
اگر دشمنی پیش گیرد ستیز
به شمشیر تدبیر خونش بریز
هوش مصنوعی: اگر کسی به شما دشمنی کند و بخواهد با شمشیر به جنگ بیاید، به جای برخورد خشونت‌آمیز، با تدبیر و هوشمندی او را شکست دهید و به او آسیب بزنید.
برو دوستی گیر با دشمنش
که زندان شود پیرهن بر تنش
هوش مصنوعی: با دوست کسی رابطه برقرار کن که دشمن اوست، چون در این صورت آن شخص تباهی و دردسر را به خود جلب می‌کند.
چو در لشکر دشمن افتد خلاف
تو بگذار شمشیر خود در غلاف
هوش مصنوعی: زمانی که در میان دشمنان با مشکلات و اختلافاتی مواجه شدی، بهتر است که آرامش خود را حفظ کنی و در مقابل آنها درگیری نکنید.
چو گرگان پسندند بر هم گزند
بر آساید اندر میان گوسفند
هوش مصنوعی: هنگامی که گرگان (گرگ‌ها) با هم درگیر شوند، در میان گوسفندان آرام می‌گیرند.
چو دشمن به دشمن بود مشتغل
تو با دوست بنشین به آرام دل
هوش مصنوعی: وقتی که دشمن با دشمن خود درگیر است، تو با دوستانت به آرامی بنشین و از لحظات لذت ببر.

خوانش ها

گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۳۸ - گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر به خوانش عندلیب
بخش ۳۸ - گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر به خوانش فاطمه زندی
بخش ۳۸ - گفتار اندر دفع دشمن به رای و تدبیر به خوانش امیر اثنی عشری

حاشیه ها

1397/07/08 14:10
محمد سالمی

سلام. مصرع اول از بیت نخستین، به این شکل غلط است:
میان دو بد خواه کوتاه دست
نه فرزانگی باشد ایمن نشست
صحیح آن به صورت زیر است:
بد خواه غلط است بدخواه درست است.

1401/01/10 02:04
نبی پلویی امیرآبادی

سعدی در پاره از داستان‌های شاعرانه ی خود تنها راه نجات بشریت از تمامی رذائل و صفات بد اخلاقی را در برچیده شدن و از میان رفتن فاعل آن می‌داند و هیچ ابایی از انجام این کار(به قتل رساندن)ندارد .و همراهان و مخاطب او گویی منتطر آن لحظه ای هستند که فریاد شادی سر دهند در آن هنگامه ی از میان بردن ...تا این بیت سعدی خود را بدرستی نشان دهد که :

پرتوی نیکان نگیرد آنکه بنیادش بداست

تربیت نااهل را چون گردان بر گنبد است

1403/01/22 00:03
نردشیر

عجب سیاست مداری ست

1403/01/06 04:04
نبی پلویی امیرآبادی

بسیار بسیار ما را فریفته اند اینکه به ما آموختند که که سعدی فقط یک شاعر است سعدی یک شاعر نیست سعدی ۱ عارف است یک عاشق است یک معلم است یک حکیم است یک فرزانه است یک یک درویش است یک قاضی است یک وزیر است یک حکیم است یک متکلم است یک استاد است یک پدر است یک مادر است یک فرزند است یک همه چیز است یک بی همه چیز است سعدی در هزارتوی این جهان افکار خود را چنان در عین درستی به ما ی‌آموزد که تو راهی را جز این نداری که تمام و کمال حرف او را به گوش جان بسپاری سعدی خود خداوندگاریست بی تمثیل ۱ لهه‌ای در انزوای بشریت یک حقیقت محض

1403/01/06 04:04
نبی پلویی امیرآبادی

و حاشا و حاشا اگر نیاموزیم از این خون آشام مهین مرتبه از این خداوندگار سخن که خود به جا فرموده است بر حدیث من حسن تو نیفزاید کس حج همین است سخندانی و زیبایی را