اگر برداشتم نادرست است، ممنون میشوم آنرا تصحیح کنید…
سعدی می گوید نه خوردن آب خطاست حتی اگر حکم شرع می گوید ننوشید…
و نه رواست خون کسی ریخته شود حتی اگر فتوایی برای ریختنش باشد.
به نظر می رسد سعدی در این شعر مخالف اجرای حکم اعدام و خواهان خوش رفتاری با زندانیان است.
مایکل مور در فیلم Where to invade next از سیستم نوین برخورد با مجرمان و زندانیان در کشور نروژ و نتایج مثبت آن در جامعه گزارشی دارد که به نظر من بسیار آموزنده است و گویای صحت گفتار سعدی.

میفرماید مگر نه آن است که آّب خوردن بر خلاف شرع خطاست(آن را گناه میدانی) پس چگونه جان گرفتن(ارزشمندترین چیز که جان است) به بهانه همان حکم شرعی اینهمه برایت آسان است و آن را از خوردن یا نخوردن هم آسانتر میگیری
خلاصه:مثل آب خوردن آدم میکشی

حمیدرضای عزیز
من برداشت متفاوتی دارم. دقیقاً نقطه مقابل برداشت شما.
هم در بیت اول و هم در بیت دوم میگه کسی که شرع فتوا به کشتنش داده رو بکش و ترسی نداشته باش. اما مضمون اصلی در بیت سوم بیان میشه که میگه اگه بازمانده ای رو از خانواده اون فرد (که شرع فتوای کشتنش رو صادر کرده) میشناسی، هوای اونارو داشته باش. چون اونا گناهی نکردن و نباید تاوان گناه مرد رو پس بدن.
در ادامه هم به افراد ضعیف و ناتوان و رفتار مناسب با اونها اشاره می کنه.
با احترام.

نه بر حکم شرع آب خوردن خطاست
وگر خون به فتوی بریزی رواست
که را شرع فتوی دهد بر هلاک
الا تا نداری ز کشتنش باک
معنای مصرع به مصرع 3 بیت نخست:
مگر نه اینکه به حکم شرع آب خوردن خطا می شود(منظور ماه رمضان می باشد)
و اینکه می توانی به حکم شرع خون بریزی (جنگ و سنگ سار و ... موارد متعددی که در دین و به حکم حاکم و شرع می توان جان انسان را ستاند)
آنکس را که شرع به کشتنش فتوی می دهد
ای آنکه از کشتنش ترس و تردیدی نداری
و اگر که می دانی دارای خانواده و خویشی هم هست
گناهش را با اینکه فتوی چنین گفته ببخش
...

مفهوم بیت اخر آن بر مناعت طبع بیشتر تکیه دارد که این بیت در آزمون دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی سال 95 آمده است .

نه بی حکم شرع آب خوردن خطاست
و گر خون به فتوا بریزی رواست
در نسخه خطی که در گنجینه گنجور وجود دارد این گونه نوشته شده است....
فکر می کنم درستش این باشد
با تشکر فراوان