گنجور

شمارهٔ ۸۲ - در مدح سلطان مسعود بن ابراهیم و پسرش شیرزاد عضدالدولة

نو گشت به فر ملک این صفه زرین
این صفه زرین که بهشتی است نوآئین
این گنبد ثابت که در او ثابت گشتند
خورشید و مه و مشتری و زهره و پروین
این مجلس خرم که در او چهره نمودند
خیری و گل و نسترن و سوسن و نسرین
خضر است به باغ ملک آراسته از نور
حور است به قصر ملک آورده به کابین
وصاف چنین قبه نیارست در اوصاف
نقاش چنین نقش نپرداخته در چین
رود از خم طاقتش به صدا یافته از یاد
سحر از خط صنعتش نوا ساخته تلقین
سقفش به سرافرازی چون حشمت پیروز
شکلش به دل افروزی چون صورت شیرین
با برگ گل از گلشن ریزان شده تکیه
تکیه شده در مجلس او با گل گلچین
خسرو عضدالدوله خرم شده در آن (وی)
مر پادشه شاهان سلطان سلاطین
مسعود که از اختر مسعود فروزد
در دایره کفر همی نایره دین
عالم ز رضا و سخطش پیش دل و چشم
گه چشمه خضر آرد گه کوره بر زین
احرار سرایش همه با حکمت لقمان
اترک سپاهش همه با حشمت افشین
در جنگ دلیریش پلنگ جگر آور
گوئی که رمیدستی گنجشک ز شاهین
در حق سواریش به چابک زبر چرخ
گفتی که فرودستی زین از بر خرزین
تا مار نه چون رمح بود شهد نه چون صبر
تا باز نه چون جغد بود مهر نه چون کین
این شیر در این بیشه آباد بماناد
به ازاده و با آنکه از او زاید آمین

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نو گشت به فر ملک این صفه زرین
این صفه زرین که بهشتی است نوآئین
هوش مصنوعی: به تازگی این مکان زیبا و طلایی به عنوان یک سرزمین جدید و بهشتی معرفی شده است.
این گنبد ثابت که در او ثابت گشتند
خورشید و مه و مشتری و زهره و پروین
هوش مصنوعی: این گنبد آسمانی که در آن، خورشید، ماه، سیاره مشتری، زهره و ستاره پروین به دور خود در حرکت‌اند، در جای خود ثابت و پایدار است.
این مجلس خرم که در او چهره نمودند
خیری و گل و نسترن و سوسن و نسرین
هوش مصنوعی: این جمع شاداب و خوشبختی که در آن چهره‌ها را نمایان کرده‌اند، پر از خیر و زیبایی، گل‌های مختلفی نظیر نسترن، سوسن و نسرین است.
خضر است به باغ ملک آراسته از نور
حور است به قصر ملک آورده به کابین
هوش مصنوعی: خضر به باغ زیبا و روشن آمده و از نور حوریان در قصر ملکه استفاده کرده و آن را به عنوان بخشی از مهریه به اینجا آورده است.
وصاف چنین قبه نیارست در اوصاف
نقاش چنین نقش نپرداخته در چین
هوش مصنوعی: توصیف چنین گنبدی را نمی‌توان در کلمات بیان کرد، همچنان که چنین تصویری را هیچ نقاشی نمی‌تواند در چین‌های پارچه بکشد.
رود از خم طاقتش به صدا یافته از یاد
سحر از خط صنعتش نوا ساخته تلقین
هوش مصنوعی: رود به قدری پرانرژی و سرزنده است که صدای آن به گوش می‌رسد و از یاد سحر و جادوگری که در ساختش وجود دارد، نواهای زیبایی را می‌سازد.
سقفش به سرافرازی چون حشمت پیروز
شکلش به دل افروزی چون صورت شیرین
هوش مصنوعی: سقف آن بالاتر از همه چیز است و به مانند شکوه و عظمت پیروز به نظر می‌رسد. همچنین چهره‌اش چنان جذاب و دلنشین است که مانند چهره‌ای شیرین می‌درخشد.
با برگ گل از گلشن ریزان شده تکیه
تکیه شده در مجلس او با گل گلچین
هوش مصنوعی: در مجلس او، گلچین شده و تکیه داده، با برگ‌های گل از باغچه‌ای زینت بخشیده است.
خسرو عضدالدوله خرم شده در آن (وی)
مر پادشه شاهان سلطان سلاطین
هوش مصنوعی: خسرو عضدالدوله در حال شادمانی و خوشحالی است، به گونه‌ای که او را به عنوان پادشاه بزرگان و سلطنت‌ها می‌شناسند.
مسعود که از اختر مسعود فروزد
در دایره کفر همی نایره دین
هوش مصنوعی: مسعود که درخشش او همچون ستاره‌ای خوشبخت است، حتی در شرایطی که کفر حاکم باشد، شعله‌ای از ایمان را روشن نگه می‌دارد.
عالم ز رضا و سخطش پیش دل و چشم
گه چشمه خضر آرد گه کوره بر زین
هوش مصنوعی: دنیا در تغییرات و واکنش‌های خود، گاهی به ما نعمت‌هایی می‌دهد و گاهی ما را دچار دردسر می‌کند. در این میان، انسان باید به درک عمیق‌تری از نیکی و بدی دست یابد و بیاموزد که هر چیزی در زندگی، نشانه‌ای از حکمت و تقدیر خداوند است.
احرار سرایش همه با حکمت لقمان
اترک سپاهش همه با حشمت افشین
هوش مصنوعی: آزادگان با اندیشه و دانایی لقمان زندگی می‌کنند، در حالی که سپاه افشین همواره با قدرت و عظمت حضور دارد.
در جنگ دلیریش پلنگ جگر آور
گوئی که رمیدستی گنجشک ز شاهین
هوش مصنوعی: در میدان نبرد، شجاعت او به اندازه‌ای است که می‌توان او را به پلنگی شجاع تشبیه کرد، در حالی که در برابر تهدید قوی‌تر از خود، مانند جوجه‌تیغی که از شاهین فرار می‌کند، از خود ضعف نشان می‌دهد.
در حق سواریش به چابک زبر چرخ
گفتی که فرودستی زین از بر خرزین
هوش مصنوعی: سوارکاری با مهارت و چابکی خود بر روی اسبش نشان داد که به خوبی بر زین سوار است و می‌تواند به راحتی از عهده‌ی آن برآید.
تا مار نه چون رمح بود شهد نه چون صبر
تا باز نه چون جغد بود مهر نه چون کین
هوش مصنوعی: برای اینکه بتوانیم به حقیقت برسیم، باید از زهر و تلخی‌ها دوری کنیم و صبر را با محبت و دوستی جایگزین کنیم. باید از احساسات منفی و کینه دوری کرده و به جای آن عشق و مهربانی را در زندگی‌مان پرورش دهیم.
این شیر در این بیشه آباد بماناد
به ازاده و با آنکه از او زاید آمین
هوش مصنوعی: این شیر در این جنگل سرسبز باقی خواهد ماند، حتی اگر به خاطر زاد و ولدش مورد قضاوت قرار گیرد.