ابوالفرج رونیشمارهٔ ۷۴ - ایضاً له
زریر رای رزین ای به حق سپهسالار
توئی که رخش تهمتن نداشت چون تو سوار
توئی که خنگ تو به نوردد آتشین میدان
توئی که گرز تو بنشاند آهنین دیوار
ترا سپهر چه خوانده است عمده حالم
ترا زمانه چه گفته است پیکر پیکار
سپرده باره میمون تو فراز و نشیب
گرفته رایت منصور تو بلاد و قفار
برید قصد تو سیری نیابد از پویه
زبان چرب تو فارغ نگردد از گفتار
مراد قاص تو با کشت شوره آرد بر
امید عاق تو با شاخ بید گیرد بار
وسیلت تو مهین حصه ایست از نعمت
فضیلت تو بهین قصه ایست از گفتار
بیان موجز تو روی کشور گوهر
سوار لشکر تو پشت لشکر جرار
نبوده کرکس و روباه را پس از رستم
به راه کوته و دشوار چون تو مهماندار
به هفت خوان تو بر تیغ و تیر و نیزه و گرز
ز دیو و دام و دد و اژدها نهند آچار
شمار خوار تو مرد افکن است در هرماه
چو روز قمره او در کند به روز شمار
شکارگاه تو باسر است حج کولان
چو رخش برده به ویژه کنندگاه شکار
قضا ز صرصر تو زان به موسم غزوه
کسوف وار نشاند بر آفتاب قرار
که زیر سایه شمشیر تو فرو خواندند
به سمت عزو بر جابری دویست هزار
زهی برید تو مر کف شرع را بازو
خهی خدنگ تو بر دیده شرک را مسمار
به کوه و صحرا کوپال گرز تو دارد
رفیع تر به تناور منیع تر به حصار
درست حزم تو مانا فسان بقامه گذاشت
که نقد ایشان هرگز نداشت بوی عیار
ز دست خشم تو آن را که عفو دارد چشم
به پایمردی خواهد از او اجل زنهار
به جنگ با تو نکوشد ستاره جنگی
به قدر با تو بسوزد زمانه غدار
همیشه تا به نهیب است جستن آهو
هماره تا به فریب است بستن کفتار
ز چنگ نصرت تو خسته باد خصم دژم
به بند هیبت تو بسته باد حاسد زار
فراشته به جهاد تو باره اسلام
گذاشته به صلاح تو قالب کفار
به هر وطن که رسی با تو سعد اکبر جفت
بهر سفر که روی با تو حفظ ایزد یار
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زریر رای رزین ای به حق سپهسالار
توئی که رخش تهمتن نداشت چون تو سوار
هوش مصنوعی: زریر، ای سپهسالار بزرگ که به حق شایسته مقام خود هستی، سوار تو به قدری دلیر و شجاع است که هیچ‌کس مانند تو در میدان نبرد وجود ندارد.
توئی که خنگ تو به نوردد آتشین میدان
توئی که گرز تو بنشاند آهنین دیوار
هوش مصنوعی: تو هستی که با ناتوانی‌ات در میدان‌های پرخطر به پیش می‌روی و قدرت تو باعث می‌شود دیوارهای سخت و آهنین بر زمین بیفتند.
ترا سپهر چه خوانده است عمده حالم
ترا زمانه چه گفته است پیکر پیکار
هوش مصنوعی: آسمان برای تو چه پروازی را رقم زده و زمانه در مورد تو چه احساسی را به تصویر کشیده است؟
سپرده باره میمون تو فراز و نشیب
گرفته رایت منصور تو بلاد و قفار
هوش مصنوعی: عبارت به تصویر کشیده شده نشان‌دهنده حوادث و تحولات گوناگونی است که در مسیر زندگی و تلاش‌ها وجود دارد. در این سفر، برکات و فرصت‌هایی که به نوعی با شجاعت و اراده برای دست‌یابی به اهداف بزرگ نمایان می‌شود، نیز مورد اشاره قرار گرفته است. یک نماد از پیروزی و موفقیت در دل زمینه‌ای از چالش‌ها و دشواری‌ها، به نوعی تصویرگر مبارزات و دستاوردهای فردی است.
برید قصد تو سیری نیابد از پویه
زبان چرب تو فارغ نگردد از گفتار
هوش مصنوعی: اگر راهت را عوض کنی، هرگز به آرامش نخواهی رسید و زبان فریبنده‌ات از صحبت کردن آرام نخواهد شد.
مراد قاص تو با کشت شوره آرد بر
امید عاق تو با شاخ بید گیرد بار
هوش مصنوعی: آرزو و هدف تو مثل دانه‌ای است که در خاک شوره رشد می‌کند و به امید آینده‌ای بهتر، باری را بر دوش می‌کشد که مثل شاخ بید، نرم و انعطاف‌پذیر است.
وسیلت تو مهین حصه ایست از نعمت
فضیلت تو بهین قصه ایست از گفتار
هوش مصنوعی: وسیله و جایگاه تو بخشی از نعمت و فضیلت توست و داستان تو از بهترین سخنان است.
بیان موجز تو روی کشور گوهر
سوار لشکر تو پشت لشکر جرار
هوش مصنوعی: تو زیبا و دلنشینی، مانند جواهر در سرزمین خودت، و در کنار تو، سربازان قوی و بزرگی قرار دارند.
نبوده کرکس و روباه را پس از رستم
به راه کوته و دشوار چون تو مهماندار
هوش مصنوعی: پس از رستم، دیگر کرکس و روباه در راه‌های کوتاه و دشوار مانند تو میزبان وجود نداشته‌اند.
به هفت خوان تو بر تیغ و تیر و نیزه و گرز
ز دیو و دام و دد و اژدها نهند آچار
هوش مصنوعی: در هفت مرحله از دست‌وپنجه نرم کردن با چالش‌ها و خطرات مختلف، باید با مهارت و قدرت و ابزار مناسب مبارزه کنی. در این مسیر، با موجودات خطرناک و موانع سخت روبه‌رو خواهی شد که برای عبور از آن‌ها به اراده و آمادگی نیاز است.
شمار خوار تو مرد افکن است در هرماه
چو روز قمره او در کند به روز شمار
هوش مصنوعی: شمارش خوار تو مانند مردی است که در هر ماه بر اثر روز قمر، افراز می‌شود و به روزهایی که می‌گذرد، توجه می‌کند.
شکارگاه تو باسر است حج کولان
چو رخش برده به ویژه کنندگاه شکار
هوش مصنوعی: شکارگاه تو مانند سر است و هنگامی که اسب زیبا به سمت شکار می‌رود، همه چیز را خاص و ویژه می‌کند.
قضا ز صرصر تو زان به موسم غزوه
کسوف وار نشاند بر آفتاب قرار
هوش مصنوعی: قضا و تقدیر تو مانند طوفانی سهمگین است که در زمان جنگ، سایه‌اش بر آفتاب می‌افتد و آن را به آرامش و قرار می‌آورد.
که زیر سایه شمشیر تو فرو خواندند
به سمت عزو بر جابری دویست هزار
هوش مصنوعی: زیر سایه شمشیر تو، دویست هزار نفر به سمت عزو به هم پیوستند و داوطلبانه آماده شدند.
زهی برید تو مر کف شرع را بازو
خهی خدنگ تو بر دیده شرک را مسمار
هوش مصنوعی: آفرین بر تو که با قدرت و توانایی، قوانین الهی را به چالش می‌کشی و به جایی رسیده‌ای که تیر و کمانت، نگاه چپ و ناپاک را از بین می‌برد.
به کوه و صحرا کوپال گرز تو دارد
رفیع تر به تناور منیع تر به حصار
هوش مصنوعی: در کوه و دشت، اندازه و قدرت تو از کوه‌های بلند و درختان تنومند هم بیشتر است. تو به مانند یک دژ مستحکم و قوی به نظر می‌رسی.
درست حزم تو مانا فسان بقامه گذاشت
که نقد ایشان هرگز نداشت بوی عیار
هوش مصنوعی: حزم و احتیاط تو همیشه باقی است، زیرا در داستان‌هایی که مرتکب شده‌ای، هرگز بوی بی‌عاری و کم‌ارزشی را نمی‌تواند حس کند.
ز دست خشم تو آن را که عفو دارد چشم
به پایمردی خواهد از او اجل زنهار
هوش مصنوعی: اگر کسی در برابر خشم تو عفو و گذشت را انتخاب کند، انتظار دارد که از میانه‌روی و صبر تو بهره‌مند شود و از سرنوشت بد دور بماند.
به جنگ با تو نکوشد ستاره جنگی
به قدر با تو بسوزد زمانه غدار
هوش مصنوعی: ستاره‌ای که در میدان نبرد قرار دارد، به اندازه‌ای که تو می‌سوزانی تلاش نمی‌کند، زیرا زمانه‌ی بی‌رحم به شدت تحت تأثیر توست.
همیشه تا به نهیب است جستن آهو
هماره تا به فریب است بستن کفتار
هوش مصنوعی: همیشه باید به دنبال هشدارها و نشانه‌های خطر بود، زیرا آهو به خاطر ترس و ناامنی در حرکت است و کفتار، به دلیل فریب و مکر، همیشه در کمین است.
ز چنگ نصرت تو خسته باد خصم دژم
به بند هیبت تو بسته باد حاسد زار
هوش مصنوعی: به خاطر قدرت و پیروزی تو، دشمن غمزده باید از خستگی زیر فشار بیفتد و حسادت‌گر هم باید به حال زاری درآید، زیرا چهره‌ی باصلابت و جذاب تو آن‌ها را در بند کرده است.
فراشته به جهاد تو باره اسلام
گذاشته به صلاح تو قالب کفار
هوش مصنوعی: شما آماده تلاش و مبارزه برای دین اسلام هستید و در این راه، بر روی شما حساب شده است تا در برابر کافران به کار بیفتید.
به هر وطن که رسی با تو سعد اکبر جفت
بهر سفر که روی با تو حفظ ایزد یار
هوش مصنوعی: هر جا که بروی، سعد اکبر با تو خواهد بود و در هر سفری که بروی، خداوند حافظ تو خواهد بود.