گنجور

شمارهٔ ۷۱ - در تعریف عمارت و مدح بورشد رشید خاص

ای همایون بنای آهو پای
آهویی نانهاده در تو خدای
ایمن از مکر و قصد یکدیگر
در تو شیران و آهوان سرای
سقف تو چون فلک نگارپذیر
حسن تو چون بهشت روح افزای
نقش دلبند دلگشای ترا
خامه فتنه بود چهره گشای
کرده با مطربان صدای خمت
به نشاط تمام هایاهای
گفته با زایران صریر درت
مرحبا مرحبا درآی درآی
روی دیوار تو ز بس پیکر
شکل عالم گرفته سر تا پای
هم در او مرکبان گور سرین
هم در او سرکشان تیغ گرای
خورده آسیب شیر او نخجیر
مانده خرطوم پیل او در وای
دست چنگیش بر دویده به چنگ
لب نائیش دردمیده بنای
می پرستش میی چشیده به رنگ
رشگ تاج خروس و چشم همای
سوده از رزمگاه مجلس او
قالب رزم خواه بزم آرای
لیک آرام داده هر یک را
حشمت خاص شاه بر یک جای
ناصر حق جمال ملت و ملک
صدر دنیا رشید روشن رای
آنکه با عدل او نیارد گفت
سخن کاه طبع کاه ربای
وآنکه بی حرز او نداند گشت
گرد سوراخ مارمار افسای
دایمش در چنین بنا خواهم
شاد کامی و خرمی افزای
سایه قصر او نپیموده
قرص خورشید آسمان پیمای
جامه عمر او نفرسوده
گردش گنبد جهان فرسای

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای همایون بنای آهو پای
آهویی نانهاده در تو خدای
هوش مصنوعی: ای خوشبخت، تو مانند آهو هستی که پایش را بر روی نرمی‌های زمین گذاشته و نشانه خدایی در وجود تو دیده می‌شود.
ایمن از مکر و قصد یکدیگر
در تو شیران و آهوان سرای
هوش مصنوعی: در این خانه، شیران و آهوان از تو در امان هستند و هیچ‌گونه فریب و نیتمندی در میان نیست.
سقف تو چون فلک نگارپذیر
حسن تو چون بهشت روح افزای
هوش مصنوعی: سقف خانه‌ات مانند آسمان است و زیبایی‌ات همانند بهشتی است که جان را تازه می‌کند.
نقش دلبند دلگشای ترا
خامه فتنه بود چهره گشای
هوش مصنوعی: چهره زیبا و دلربایت، مانند سحری است که دل را شاد کرده و از آن سرشار می‌شود.
کرده با مطربان صدای خمت
به نشاط تمام هایاهای
هوش مصنوعی: تو با موزیسین‌ها صدای خمیدگی و غم را با نشاط و شادی به رقص درآورده‌ای.
گفته با زایران صریر درت
مرحبا مرحبا درآی درآی
هوش مصنوعی: زایران به درگاه تو سلام می‌کنند و از تو دعوت می‌نمایند که بیا و وارد شو.
روی دیوار تو ز بس پیکر
شکل عالم گرفته سر تا پای
هوش مصنوعی: روی دیوار تو به خاطر شکل‌ها و نقوش مختلفی که در آن وجود دارد، تمام وجودت جلوه‌گر و زیبا شده است.
هم در او مرکبان گور سرین
هم در او سرکشان تیغ گرای
هوش مصنوعی: در او کسانی هستند که به خوبی از جان می‌گذرند و به سوی مرگ می‌روند و همچنین افرادی دیگر که با شجاعت و قدرت به سوی نبرد می‌روند.
خورده آسیب شیر او نخجیر
مانده خرطوم پیل او در وای
هوش مصنوعی: شیر درنده که از معرکه‌ها آسیب دیده، در حال حاضر در بیابان به سر می‌برد و فیل که به سختی جابجا می‌شود، در وضعیتی دشوار قرار دارد.
دست چنگیش بر دویده به چنگ
لب نائیش دردمیده بنای
هوش مصنوعی: دست عشقش به سرعت به سراغ لب نغمه‌اش رفته و به این ترتیب احساس درد و رنج او را برانگیخته است.
می پرستش میی چشیده به رنگ
رشگ تاج خروس و چشم همای
هوش مصنوعی: مشغول نوشیدن شرابی هستم که رنگش به زیبایی رنگ تاج خروس و چشم پرنده‌ای با غرور شبیه است.
سوده از رزمگاه مجلس او
قالب رزم خواه بزم آرای
هوش مصنوعی: در جمع او، روحیه‌ای از جنگ و مبارزه وجود دارد، اما در عین حال، به فضایی پر از شادی و سرگرمی دعوت می‌کند.
لیک آرام داده هر یک را
حشمت خاص شاه بر یک جای
هوش مصنوعی: اما هر کدام از آن‌ها با بزرگی و احترام مخصوص به خودشان در جای مخصوصی قرار گرفته‌اند.
ناصر حق جمال ملت و ملک
صدر دنیا رشید روشن رای
هوش مصنوعی: ناصر به عنوان فردی که نمایانگر زیبایی و حقانیت ملت و کشور است، در صدر جهانی با اندیشه‌ای پاک و روشنی‌بخش حضور دارد.
آنکه با عدل او نیارد گفت
سخن کاه طبع کاه ربای
هوش مصنوعی: کسی که با عدالت او نمی‌تواند سخن بگوید، بی‌تردید از درک و فهم بالایی برخوردار نیست و برداشت‌های سطحی دارد.
وآنکه بی حرز او نداند گشت
گرد سوراخ مارمار افسای
هوش مصنوعی: کسی که بی‌احتیاطی کند و از اوضاع آگاه نباشد، مثل کسی است که در گرداب یا سوراخی مثل سوراخ مار گرفتار می‌شود.
دایمش در چنین بنا خواهم
شاد کامی و خرمی افزای
هوش مصنوعی: در این مکان همیشگی، آرزوی شادی و خوشبختی دارم و می‌خواهم روز به روز بر خوشحالی‌ام افزوده شود.
سایه قصر او نپیموده
قرص خورشید آسمان پیمای
هوش مصنوعی: سایه قصر او به اندازه‌ای بزرگ است که حتی خورشید هم نمی‌تواند از آن عبور کند.
جامه عمر او نفرسوده
گردش گنبد جهان فرسای
هوش مصنوعی: لباس عمر او در برابر چرخش گنبد آسمان، به فرسودگی نرسیده است.