گنجور

شمارهٔ ۶۷ - ایضاً له

نکند کار تیر آیازی
شل هندی و نیزه تازی
پیش پیکان او کی آید کوه
گر بداند که چیست جانبازی
بار سوفار او زه چرخش
با زمانه کشد بانبازی
روز پرتاب او ز شرق به غرب
نکند عبره جز به طنازی
پر او را عقاب سجده برد
چون گشادش دهد سرافرازی
اوج او در صعود کیوان را
بیند اندر هبوط صد بازی
«حکم سیرش اجل همی راند
کرده با او به فعل دمسازی
چون تواند ز حد ایشان جست
خصم کاین مرغزی است آن رازی »
ای ز تو بر عمارت عالم
یافته عدل خلعت رازی
سهم شمشیر تو فکنده به کوه
گرگ قصاب را به خرازی
مرزبانی قوی تر از عقلی
قهرمانی قوی تر از آزی
دل دولت شگفت رازی داشت
آشکارا شد و تو آن رازی
چرخ گردنده شهاب انداز
کاندر آورد بیلک اندازی
آفتاب از تو جرم در دزدد
گر بکین سوی جرم او تازی
یارب آن سهمناک ساعت چیست
که تو با خود و درع بگرازی
«وندر آری چو برق پای به رعد
بزنی رعد را و بنوازی »
«تیغ در خواهی و به آتش تیغ
میغ بر تیغ کوه بگدازی
از جهانی به طرفة العینی
کینه توزی و باز پردازی
دور باد از تو چشم حادثه دور
تا بغز و اندرون همی تازی
بی خطر باش هر کجا باشی
با ظفر یاز هر کجا یازی
همه فرجامهات معدوم است
محکم آغاز هر چه آغازی

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نکند کار تیر آیازی
شل هندی و نیزه تازی
هوش مصنوعی: آیا ممکن است که تیرِ کمانِ هندی ضعیف باشد و نیزه‌ٔ عربی هم بی‌کیفیت؟
پیش پیکان او کی آید کوه
گر بداند که چیست جانبازی
هوش مصنوعی: اگر کوه بداند که جانفشانی چیست، هیچ‌گاه نمی‌تواند در برابر تیر پیکان او قرار بگیرد.
بار سوفار او زه چرخش
با زمانه کشد بانبازی
هوش مصنوعی: بار زندگی را او با تغییرات زمانه به دوش می‌کشد و با مهارت در برابر چالش‌ها و نوسانات مواجه می‌شود.
روز پرتاب او ز شرق به غرب
نکند عبره جز به طنازی
هوش مصنوعی: روز پرتاب او از شرق به غرب، جز با ناز و فریبایی نمی‌تواند کسی را تحت تأثیر قرار دهد.
پر او را عقاب سجده برد
چون گشادش دهد سرافرازی
هوش مصنوعی: پر او را عقاب سجده می‌کند، چون او را در اوج توانمندی و افتخار می‌بیند.
اوج او در صعود کیوان را
بیند اندر هبوط صد بازی
هوش مصنوعی: شخص در اوج خود، به بالاترین نقطه آسمان نگاه می‌کند، ولی در عین حال، در زمان سقوط و پایین آمدن، درگیر صدها چالش و مشکل است.
«حکم سیرش اجل همی راند
کرده با او به فعل دمسازی
هوش مصنوعی: حکم سفرش به دست تقدیر است که او را در مواقعی به کارهایی مشغول می‌سازد.
چون تواند ز حد ایشان جست
خصم کاین مرغزی است آن رازی »
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد از محدودیت‌های آنان فراتر برود، چگونه می‌تواند، در حالی که این پرنده رازهای خاصی دارد؟
ای ز تو بر عمارت عالم
یافته عدل خلعت رازی
هوش مصنوعی: ای کسی که به خاطر تو، بنا و ساختار جهان به عدل و انصاف آراسته شده است.
سهم شمشیر تو فکنده به کوه
گرگ قصاب را به خرازی
هوش مصنوعی: سهم شمشیر تو به قدری قوی است که توانسته است کوه را از جای خود تکان دهد و گرگ را به عنوان شکارچی و قصاب به زیر تسلط خود درآورد.
مرزبانی قوی تر از عقلی
قهرمانی قوی تر از آزی
هوش مصنوعی: این جمله به مفهوم این است که مرزبان یا نگهبانی که قوی و مقتدر باشد، از دانشی که صرفاً بر اساس عقل باشد، بهتر و کاراتر است. همچنین، قهرمان یا فردی که در عمل قوی است، از کسی که تنها به علم و دانش اکتفا می‌کند، در میدان عمل موفق‌تر خواهد بود. در کل بیانگر اهمیت عمل و قدرت در مقایسه با صرفاً دانش است.
دل دولت شگفت رازی داشت
آشکارا شد و تو آن رازی
هوش مصنوعی: دل شگفتی دارای رازهای زیادی بود که اکنون نمایان شده و تو همان راز را می‌دانی.
چرخ گردنده شهاب انداز
کاندر آورد بیلک اندازی
هوش مصنوعی: چرخش زمان و سرنوشت همچون دانه‌ای است که به سوی آسمان پرتاب می‌شود و این بیلک (دانه) به سمت زمین باز می‌گردد.
آفتاب از تو جرم در دزدد
گر بکین سوی جرم او تازی
هوش مصنوعی: اگر آفتاب از تو گناهی برباید، این نشان دهنده آن است که تو نیز به سوی گناه او می‌روی.
یارب آن سهمناک ساعت چیست
که تو با خود و درع بگرازی
هوش مصنوعی: ای خدا، آن لحظه هولناک چیست که تو در آن لحظه به دور از همه و در عذابی قرار می‌گیری؟
«وندر آری چو برق پای به رعد
بزنی رعد را و بنوازی »
هوش مصنوعی: اگر تو همچون برق درخشان به رعد نزدیک شوی و آن را نوازش کنی، قدرت رعد را هم تحت تأثیر قرار می‌دهی.
«تیغ در خواهی و به آتش تیغ
میغ بر تیغ کوه بگدازی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی با تیغ و قدرت خود بر مصائب و دشواری‌ها غلبه کنی، باید صبر و استقامت داشته باشی و از موانع عبور کنی.
از جهانی به طرفة العینی
کینه توزی و باز پردازی
هوش مصنوعی: به سرعت و در عرض چشم بر هم زدنی، از دنیای خوبی‌ها و دوستی‌ها فاصله می‌گیری و به کینه ورزی و حسادت روی می‌آوری.
دور باد از تو چشم حادثه دور
تا بغز و اندرون همی تازی
هوش مصنوعی: از تو دور باد تمام بدی‌ها و حوادث ناگوار تا زمانی که غم و اندوه در وجودت نباشد.
بی خطر باش هر کجا باشی
با ظفر یاز هر کجا یازی
هوش مصنوعی: در هر جایی که باشی، با اطمینان و پیروزی زندگی کن.
همه فرجامهات معدوم است
محکم آغاز هر چه آغازی
هوش مصنوعی: هر چیزی که به پایان می‌رسد، به نوعی از بین می‌رود. بنابراین در آغاز هر چیزی باید به طور استوار و قوی شروع کرد.