گنجور

شمارهٔ ۵۴ - در مدح سلطان ابراهیم

موکب جشن خاص شاه عجم
اندر آمد به ساحت عالم
چتر میمون ماه پیکر او
سایه گسترده بر بنی آدم
پی آن بر ملک مبارک باد
پیشوای ملوک امام امم
آنکه بر ساحل درش دریا
جز به تکبیر بر نیارد دم
وانکه از رشگ خاتمش ناهید
نام او نقش کرد بر خاتم
همتش را به حیله گنجد روح
در تن کامل ولایت جم
دولتش را به طبع سازد چرخ
از ملک شیعه از نجوم خدم
پیش او هر کجا نشاط کند
عزم او لشکری بود معظم
گرد او هر کجا فرود آید
حزم او باره شود محکم
نور گیرد ز حرمت قدمش
صحن میدان او چو صحن ارم
خشک دارد حرارت فزعش
خون بدخواه او چو خون بقم
گرگ با عدل او جز اندر خواب
نزند راه کاروان غنم
در جهد باس او بشیر فلک
اگر اندر شود بشیر علم
درم از بهر آن فراز آرد
تا دهد خوش منش به قلب درم
هر نفس چون نفس بیفزاید
جود او ذل مال و عز حشم
آز بر عرض خوان همت او
برفکندست خویشتن بشکم
ملک بر عرض ملک پرور او
وقف کرداست خویشتن بستم
تا ز اصل ست بار نامه فرع
تا به لوح است بازگشت قلم
دولتش خویش باد و بخت قرین
نعمتش بیش باد و حاسد کم
عقل و هوشش همه به تاج و به تخت
چشم و گوشش همه زیر و به بم
اختر او چو نام او مسعود
مجلس او چو طبع او خرم

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

موکب جشن خاص شاه عجم
اندر آمد به ساحت عالم
هوش مصنوعی: مهمانی ویژه‌ای در حضور جهانیان به راه افتاده است که مربوط به شاه عجم می‌باشد.
چتر میمون ماه پیکر او
سایه گسترده بر بنی آدم
هوش مصنوعی: چتر میمون با جثه‌ی زیبای خود، سایه‌ای بر روی انسان‌ها انداخته است.
پی آن بر ملک مبارک باد
پیشوای ملوک امام امم
هوش مصنوعی: به دنبال سلطنت و برکت برای پیشوای بزرگانی که رهبران دیگران هستند، باش.
آنکه بر ساحل درش دریا
جز به تکبیر بر نیارد دم
هوش مصنوعی: آنکه در کنار دریا ایستاده، فقط در لحظات بزرگ و مهم، یعنی در مواقعی که به شگفتی یا عظمت چیزی پی می‌برد، واکنش نشان می‌دهد و دیگر وقت‌ها سکوت می‌کند.
وانکه از رشگ خاتمش ناهید
نام او نقش کرد بر خاتم
هوش مصنوعی: و کسی که به خاطر حسادت، نام ناهید را بر روی خاتم نوشته است.
همتش را به حیله گنجد روح
در تن کامل ولایت جم
هوش مصنوعی: اراده او به گونه‌ای است که با ترفندها می‌تواند روح را در بدن کامل قدرت و سلطنت جم قرار دهد.
دولتش را به طبع سازد چرخ
از ملک شیعه از نجوم خدم
هوش مصنوعی: سرنوشت و قدرت او به گونه‌ای رقم می‌خورد که ناشی از شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی کشور شیعه و تأثیرات نجومی باشد.
پیش او هر کجا نشاط کند
عزم او لشکری بود معظم
هوش مصنوعی: هر جا که انسان شادی کند، اراده و تصمیم او به اندازه یک ارتش بزرگ و قدرتمند است.
گرد او هر کجا فرود آید
حزم او باره شود محکم
هوش مصنوعی: هر جا که او قدم بگذارد، عملش محکم و با تدبیر خواهد بود.
نور گیرد ز حرمت قدمش
صحن میدان او چو صحن ارم
هوش مصنوعی: نور از حرمت قدم‌های او می‌تابد و میدان او مانند باغ ارم می‌درخشد.
خشک دارد حرارت فزعش
خون بدخواه او چو خون بقم
هوش مصنوعی: او در حالتی بحرانی و اضطراب‌آور قرار دارد که حرارت و تشنجش موجب شده است خون دشمنش، مانند خون بقم (مکانی در اوضاع ناخوشایند)، خشک شود.
گرگ با عدل او جز اندر خواب
نزند راه کاروان غنم
هوش مصنوعی: اگر عدالت او وجود داشته باشد، حتی گرگ نیز در خواب به کاروان گوسفند نزدیک نخواهد شد و به آنها آسیب نخواهد زد.
در جهد باس او بشیر فلک
اگر اندر شود بشیر علم
هوش مصنوعی: اگر ستاره‌بان آسمان با تلاش و کوشش به پیش برود، در آن صورت بشارت‌دهنده علم و دانش خواهد بود.
درم از بهر آن فراز آرد
تا دهد خوش منش به قلب درم
هوش مصنوعی: من به خاطر آن مقام بلند، خود را آماده کرده‌ام تا روحیه خوش و نیکو را به دل خود بروز دهم.
هر نفس چون نفس بیفزاید
جود او ذل مال و عز حشم
هوش مصنوعی: هر بار که نفس می‌کشیم، بخل و فقر از میان می‌رود و اوضاع بهتر می‌شود.
آز بر عرض خوان همت او
برفکندست خویشتن بشکم
هوش مصنوعی: خود را از میدان رقابت بیرون برده و با نداشتن شجاعت، در برابر تلاش و اراده‌ی دیگران تسلیم شده است.
ملک بر عرض ملک پرور او
وقف کرداست خویشتن بستم
هوش مصنوعی: پادشاه بر سرزمین‌هایی که به او تعلق دارد، دقت و توجه کرده و خود را به آن‌ها محدود کرده است.
تا ز اصل ست بار نامه فرع
تا به لوح است بازگشت قلم
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که هر چیزی در نهایت به ریشه و اصل خود برمی‌گردد و هر چیزی که نوشته می‌شود، در نهایت به پایه و منبع خود مربوط می‌باشد. به عبارت دیگر، هر نوشته و اثری از همان اصل و بنیاد خود نشأت می‌گیرد و به نوعی به آن مرتبط است.
دولتش خویش باد و بخت قرین
نعمتش بیش باد و حاسد کم
هوش مصنوعی: دولت و خوشبختی‌اش دوام داشته باشد و نعمت‌هایش فراوان‌تر شود و حسودانش کمتر باشند.
عقل و هوشش همه به تاج و به تخت
چشم و گوشش همه زیر و به بم
هوش مصنوعی: خرد و هوش او به مقام و قدرتش وابسته است و تمام درک و فهمش تنها به آنچه می‌بیند و می‌شنود محدود است.
اختر او چو نام او مسعود
مجلس او چو طبع او خرم
هوش مصنوعی: ستاره او مانند نامش مسعود است و مجلس او مانند طبع او خوشحال و شاداب است.