گنجور

شمارهٔ ۴۴ - در مدح بورشد رشید محتاج

بورشد رشید ای جمال ملک
ای ذات تو ذات کمال ملک
ای دولت تو عید و جشن خلق
ای حشمت تو پر و بال ملک
طبع تو نسیم هوای فضل
حلم تو زمین نهال ملک
عدل از تو سپرده طریق شرع
ظلم از تو چشیده دوال ملک
چون نال زرنج تو کوه خصم
چون کوه ز ناز تو نال ملک
آورده به استاد پیش دل
درس تو همه قیل و قال ملک
پالوده چو پالونه گاه بذل
دست تو همه ملک و مال ملک
با حفظ تو گستاخ نگذرد
نکبای قضا بر عبال ملک
با امن تو در واخ ننگرد
شیر فلک اندر غزال ملک
آفاق بگیرد به فضل ید
بخت تو تعالی مثال ملک
سیمرغ در آرد به دام امر
رای تو بر احوال حال ملک
رامست و جمام است ملک تا
بر تست جواب و سؤال ملک
گفتی که چو بختی است ملک و هست
پاس تو زمام و عقال ملک
وهمی که ضمیرت به پرورد
خواند خرد آن را خیال ملک
نعلی که براقت بیفکند
گوید فلک آن را هلال ملک
صمصام تو را گوشتی دهد
بازوی تو روز قتال ملک
تادیب ترا تقویت کند
انگشت تو بر گوشمال ملک
آزرده ز جور جهان ستد
داد تو ز چنگ محال ملک
الفغده به دندان ملک داد
عون تو به نوک خلال ملک
تکلیف تو خانان ملک را
آورده به صف نعال ملک
تخویف تو رایان هند را
افکند به حد جبال ملک
تا پست نگردد بنای چرخ
تا تنگ نباشد مجال ملک
ایام تو در امر و نهی باد
چون روز و شب و ماه و سال ملک
«یازنده چو تاب سنان شمع
سازنده چو آب زلال ملک »
«در جام تو جوش حرام رز
با طبع تو سحر حلال ملک »

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل فاعلن
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بورشد رشید ای جمال ملک
ای ذات تو ذات کمال ملک
هوش مصنوعی: ای زیبا، ای مورد نظر ملکه‌ها، ذات تو همان کمال و زیبایی است.
ای دولت تو عید و جشن خلق
ای حشمت تو پر و بال ملک
هوش مصنوعی: ای محبوب من، تو نعمت و خوشحالی مردم هستی و بزرگواری و عظمت تو باعث رونق و شکوفایی سرزمین‌ها و سلطنت‌ها می‌شود.
طبع تو نسیم هوای فضل
حلم تو زمین نهال ملک
هوش مصنوعی: خوی تو مانند نسیم ملایم است که سرشار از فضایل و ویژگی‌های نیکو است و شخصیت تو همچون خاکی است که در آن نهال‌های پادشاهی و بزرگی رشد می‌کنند.
عدل از تو سپرده طریق شرع
ظلم از تو چشیده دوال ملک
هوش مصنوعی: عدالت به تو سپرده شده است که راه حق را دنبال کنی، اما ظلم از تو تجربه کرده است سرنوشت پادشاهی.
چون نال زرنج تو کوه خصم
چون کوه ز ناز تو نال ملک
هوش مصنوعی: زمانی که تو از درد فریاد می‌زنی، دشمنان به اندازه کوه به خود می‌لرزند و از زیبایی و قدرت تو، فرشتگان نیز ناله سر می‌دهند.
آورده به استاد پیش دل
درس تو همه قیل و قال ملک
هوش مصنوعی: آنچه در دل دارم را به استاد نشان دادم، و تمام صحبت‌ها و حاشیه‌ها را در مورد تو گوش دادم.
پالوده چو پالونه گاه بذل
دست تو همه ملک و مال ملک
هوش مصنوعی: وقتی که مثل یک درخت بارور و پرثمر می‌شوی، آن زمان است که به دست تو همه چیز از املاک و دارایی‌ها بخشیده می‌شود.
با حفظ تو گستاخ نگذرد
نکبای قضا بر عبال ملک
هوش مصنوعی: با وجود تو، بدبختی‌ها و سختی‌های سرنوشت بر بنده‌ی خدا نمی‌گذرد.
با امن تو در واخ ننگرد
شیر فلک اندر غزال ملک
هوش مصنوعی: با وجود تو در این دنیا، هیچ چیز نمی‌تواند مرا نگران کند؛ چرا که ستاره‌ای در آسمان، مانند غزالی در سرزمین پادشاهی، همه چیز را روشن و امن می‌کند.
آفاق بگیرد به فضل ید
بخت تو تعالی مثال ملک
هوش مصنوعی: آسمان‌ها به لطف و فضل تو می‌درخشند، مانند سلطنت و حکومت.
سیمرغ در آرد به دام امر
رای تو بر احوال حال ملک
هوش مصنوعی: سیمرغ می‌تواند با قدرت خود، به خواسته و اراده‌ی تو، وضعیت کشور را بهبود ببخشد.
رامست و جمام است ملک تا
بر تست جواب و سؤال ملک
هوش مصنوعی: ملک و پادشاهی همچون رامشی است که در آن سوالات و پاسخ‌ها در دست توست.
گفتی که چو بختی است ملک و هست
پاس تو زمام و عقال ملک
هوش مصنوعی: تو گفتی که مانند بختی، پادشاهی و قدرت به دست توست و تو زمام و کنترل آن را در اختیار داری.
وهمی که ضمیرت به پرورد
خواند خرد آن را خیال ملک
هوش مصنوعی: تصور و خیالی که در دل تو وجود دارد، آن را با پروردگارت تصور کن؛ این خیال، همانند اندیشه‌ای است که به پادشاهی می‌رسد.
نعلی که براقت بیفکند
گوید فلک آن را هلال ملک
هوش مصنوعی: نعلی که بر سر تو می‌افتد، می‌گوید آسمان آن را مانند هلالی از سلطنت برمی‌دارد.
صمصام تو را گوشتی دهد
بازوی تو روز قتال ملک
هوش مصنوعی: تو به مانند شمشیری هستی که در میدان نبرد، قدرت و نیرومندی‌ات را در برابر دشمنان نشان می‌دهد. در روز جنگ، بازوی تو به تحرک و توانمندی بیشتری دست خواهد یافت.
تادیب ترا تقویت کند
انگشت تو بر گوشمال ملک
هوش مصنوعی: آموزش و تربیت تو باعث می‌شود که قدرت و تسلطت بر امور، مانند انگشتت که بر گوش یک پادشاه است، قوی‌تر شود.
آزرده ز جور جهان ستد
داد تو ز چنگ محال ملک
هوش مصنوعی: به خاطر سختی‌های زندگی، از دست تو ناامید شدم و از چنگال ناامیدی رها شدم.
الفغده به دندان ملک داد
عون تو به نوک خلال ملک
هوش مصنوعی: تخت شاهی به تو کمک می‌کند و تو با دقت و توانایی خود می‌توانی بر مشکلات غلبه کنی.
تکلیف تو خانان ملک را
آورده به صف نعال ملک
هوش مصنوعی: وظیفه تو، خانان و بزرگان این سرزمین را به جمع و نظم آورده است.
تخویف تو رایان هند را
افکند به حد جبال ملک
هوش مصنوعی: ترس تو باعث شده است که مردان هند مانند کوه‌ها به شدت تحت تأثیر قرار بگیرند.
تا پست نگردد بنای چرخ
تا تنگ نباشد مجال ملک
هوش مصنوعی: تا زمانی که چرخ زندگی بر روی پای خود استوار باشد و پست و نابود نشود، امکان سلطنت و فرمانروایی فراهم است و شرایط برای اداره امور کشور مناسب خواهد بود.
ایام تو در امر و نهی باد
چون روز و شب و ماه و سال ملک
هوش مصنوعی: روزها و شب‌ها، ماه‌ها و سال‌ها مانند باد در حال رفت و آمد هستند و تو نیز در این جریان، در تعیین و تصمیم‌گیری‌ها مشغول هستی.
«یازنده چو تاب سنان شمع
سازنده چو آب زلال ملک »
هوش مصنوعی: خالق هستی مانند کسی است که راهی را با سلاح و قدرت می‌تند و همچنین مانند آب زلالی است که صفا و روشنی را به وجود می‌آورد.
«در جام تو جوش حرام رز
با طبع تو سحر حلال ملک »
هوش مصنوعی: در جام تو، طعم گلابی که حرام است با ذائقه تو هنگام سحر، مانند ملک و سلطنت است.