گنجور

شمارهٔ ۲۵ - در مدح علاء الدوله مسعود ابراهیم غزنوی

شاه را روی بخت گلگون باد
جشن آبان بر او همایون باد
هر نفس حرص غزوش افزون است
هر زمان حزم و عزمش افزون باد
اختیارش چو نام او، مسعود
افتتاحش به فتح مقرون باد
روز اسلام نور موکب اوست
بر شب کفر از او شبیخون باد
شعله آتش جهادش را
خانه رای هند کانون باد
وارث او که جفت ضحاک است
بسته فر این فریدون باد
گر فلک جز برای او گردد
الف استوای او نون باد
ور جهان جز به کام او باشد
نوش در کامش آب افیون باد
گنج کان خازنش نه پیراید
خاک خورده چو گنج قارون باد
زر که نامش بر او رقم نکنند
از قبول عیار بیرون باد
اژدهای زمانه را امرش
دم عیسی و خط افسون باد
قلب ادبار و قالب خصمش
حبس ذوالنون و نقش ذوالنون باد
فتنه در خواب امن ازو رفته است
همچنین سال و ماه مفتون باد
آز در حق جور او دون است
این به غایت وجیه و آن دون باد
تا بروید همی ز خاک آلتون
روی خصمش به رنگ آلتون باد
گاو دوشای عمر بدخواهش
بره خوان شیر گردون باد
جشن و ایام عید و عزم سفر
هر سه بر شهریار میمون باد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاه را روی بخت گلگون باد
جشن آبان بر او همایون باد
هوش مصنوعی: امیدوارم که روزگار بر شاه خوش و خرم باشد و در جشن آبان، زندگی‌اش سرشار از سعادت و خوشی باشد.
هر نفس حرص غزوش افزون است
هر زمان حزم و عزمش افزون باد
هوش مصنوعی: هر لحظه از زندگی، میل و اشتیاق ما به خواسته‌هایمان بیشتر می‌شود و امیدواریم که در این مسیر هوشمندی و اراده‌امان نیز تقویت شود.
اختیارش چو نام او، مسعود
افتتاحش به فتح مقرون باد
هوش مصنوعی: انتخاب او به نام‌اش مسعود است و آرزوی ما این است که آغازش با پیروزی همراه باشد.
روز اسلام نور موکب اوست
بر شب کفر از او شبیخون باد
هوش مصنوعی: روز اسلام، نور و تابش وجود اوست که بر تاریکی کفر می‌تابد و به مانند حمله‌ای ناگهانی بر آن می‌نشیند.
شعله آتش جهادش را
خانه رای هند کانون باد
هوش مصنوعی: شعله‌های تلاش و فداکاری او، باعث برانگیختن روح و انگیزه‌ای در مردم هند شده است.
وارث او که جفت ضحاک است
بسته فر این فریدون باد
هوش مصنوعی: وارث او که مانند ضحاک است، اکنون در چنگال فریدون گرفتار شده است.
گر فلک جز برای او گردد
الف استوای او نون باد
هوش مصنوعی: اگر آسمان تنها برای او باشد، پس او مثل الف است و نون باد او را شکل می‌دهد.
ور جهان جز به کام او باشد
نوش در کامش آب افیون باد
هوش مصنوعی: اگر جهان فقط به میل و خواسته او باشد، نوشیدنی‌اش مانند آب و خواب‌آور خواهد بود.
گنج کان خازنش نه پیراید
خاک خورده چو گنج قارون باد
هوش مصنوعی: گنجی که نگهبان آن، خاکی و کهنه است، ارزش آن به اندازه گنج قارون خواهد بود.
زر که نامش بر او رقم نکنند
از قبول عیار بیرون باد
هوش مصنوعی: طلا زمانی ارزش دارد که بر روی آن حکاکی مشخصی وجود داشته باشد. در غیر این صورت، از ارزش و اعتبار سقوط می‌کند.
اژدهای زمانه را امرش
دم عیسی و خط افسون باد
هوش مصنوعی: اژدهای زمانه به معنای مشکلات و چالش‌های بزرگ زندگی است که می‌توان آن‌ها را با نفس یا قدرت خاصی شکست داد. در اینجا به قدرتی شبیه به دم عیسی اشاره شده که می‌تواند موانع و سختی‌ها را از سر راه بر دارد. همچنین، خط افسون باد به نوعی تسلط و تاثیرگذاری اشاره دارد که می‌تواند به تغییر وضعیت و شرایط کمک کند. در نهایت، این جمله به امید و توانایی ما در مقابله با مشکلات اشاره دارد.
قلب ادبار و قالب خصمش
حبس ذوالنون و نقش ذوالنون باد
هوش مصنوعی: قلبی که از خواب بیدار شده و در روزهای سخت و ناامیدی به سر می‌برد، مانند چهره‌ای که در آغوش دلتنگی و خستگی گرفتار شده است، حس و حالی را در خود حس می‌کند که یادآور تجربیات دشوار ذوالنون، عالم بزرگ و صوفی است.
فتنه در خواب امن ازو رفته است
همچنین سال و ماه مفتون باد
هوش مصنوعی: فتنه‌ای که خواب را به آرامی می‌برد، به همین ترتیب سال و ماه نیز تحت تاثیر آن هستند.
آز در حق جور او دون است
این به غایت وجیه و آن دون باد
هوش مصنوعی: آزردن در حق کسی که به ما ستم کرده، عملی نادرست و بی‌ارزش است؛ زیرا این کار زشت و حقیر است.
تا بروید همی ز خاک آلتون
روی خصمش به رنگ آلتون باد
هوش مصنوعی: تا اینکه از خاک خود، رنگی به دست بیاورد و روی دشمنش را به آن رنگ زیبا بیاراید.
گاو دوشای عمر بدخواهش
بره خوان شیر گردون باد
هوش مصنوعی: عمر او را مانند گاوی در نظر بگیر که در گله‌ای بدخواه است و بلندتر از او دیگرانی را می‌بیند که به‌سمت آینده می‌روند. این حکایت نشان‌دهنده این است که او با حسرت به گذشته نگاه می‌کند ولی تقدیر او با وزش باد زمان در حال تغییر است.
جشن و ایام عید و عزم سفر
هر سه بر شهریار میمون باد
هوش مصنوعی: عید و جشن و سفر هر سه بر خوشحالی و شادابی پادشاه مبارک باشد.