شمارهٔ ۲۳ - ایضاً له
آفرین بر شاه و جشن شاه باد
جشن ملک آرای او هر ماه باد
دست بذل از گنج او کوتاه نیست
دست عزل از جشن او کوتاه باد
رأی گردون قدر او را تاج بخش
اوج کیوان صدر او را گاه باد
آفتابش خاکروب و پیل گوش
وآسمانش گنبد و خرگاه باد
ظل عدلش بر سر خلق خدای
پایدار ایدون چو ظل چاه باد
سیر غزوش در بلاد اهل شرک
رهگذار ایدون چو سیر ماه باد
گر ستاره بر براق همتش
اوج خواهد اوج او را کاه باد
ور زمانه بی سلاح نصرتش
جنگ جوید شیر او روباه باد
در فضای شرق و غرب از حزم او
سال و مه منهی و کار آگاه باد
نیک و بد را زو به گاه خیر و شر
نوبت پاداش و بادافراه باد
مشتری با عرض او همنام گشت
عرض او با مشتری هم جاه باد
در جهان فتح او ایام غضر
در جهای مدح در افواه باد
روز حرب از پیش او خرچنگ وار
پس خزیدن عادت بدخواه باد
دم زده کژدم ندیدی زان عمل
اژدها در حرب او جولاه باد
چون خم ایوان کسری در حضر
بر خم قصرش خم درگاه باد
چون بنات النعش صغری در سفر
آخر خیلش صد و پنجاه باد
آنکه از فرمان او گردن کشد
سکنه زو پر ویل و وا ویلاه باد
وآخرش مانند راه کهکشان
بی ستور و بی جو و بی کاه باد
تا بود با نفس نالان ناله جفت
حاسدش را ناله واغوثاه باد
رزم غزو و بزم جشن فرخش
گه سگالش کرده که ناگاه باد
آفرین بر خسرو و بر غزو او
آفرین بر شاه و جشن شاه باد
شمارهٔ ۲۲ - در مدح علاء الدوله ابو سعد مسعود ابراهیم غزنوی: شاها ترا به شاهی گیتی مرید بادشمارهٔ ۲۴ - در مدح خواجه علی بن حسن: میزان فلک قسم شب و روز جدا کرد
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آفرین بر شاه و جشن شاه باد
جشن ملک آرای او هر ماه باد
هوش مصنوعی: ستایش برای شاه و جشن او باد، که هر ماه به خاطر بزرگی و زیبایی ملکش جشن برپا شود.
دست بذل از گنج او کوتاه نیست
دست عزل از جشن او کوتاه باد
هوش مصنوعی: دست بخشش او هیچگاه کوتاه نمیآید و امیدواریم که از مهمانیاش کسی محروم نشود.
رأی گردون قدر او را تاج بخش
اوج کیوان صدر او را گاه باد
هوش مصنوعی: نظرات و تقدیر آسمان، او را به مقام و شهرتی بلند میرساند. نشانهی قدرت و بزرگی او در نزد آسمان، او را به اوج آسمانی مبدل میکند.
آفتابش خاکروب و پیل گوش
وآسمانش گنبد و خرگاه باد
هوش مصنوعی: خورشیدش خاکی است و همچون یکی از موجودات بزرگ و عظیم ظاهر میشود، در حالی که آسمان مانند یک سقف بزرگ و باد همانند چادر بزرگ آن است.
ظل عدلش بر سر خلق خدای
پایدار ایدون چو ظل چاه باد
هوش مصنوعی: سایه انصاف او بر سر مردم، چون سایه یک چاه است، همواره و پایدار باقی میماند.
سیر غزوش در بلاد اهل شرک
رهگذار ایدون چو سیر ماه باد
هوش مصنوعی: سیر غزوش در سرزمینهای کافران مثل حرکت ماه در آسمان است.
گر ستاره بر براق همتش
اوج خواهد اوج او را کاه باد
هوش مصنوعی: هرگاه که اراده و عزم کسی قوی باشد، حتی اگر مشکلاتی مانند باد وجود داشته باشد، او به اوج موفقیت خواهد رسید.
ور زمانه بی سلاح نصرتش
جنگ جوید شیر او روباه باد
هوش مصنوعی: اگر زمانه به کمک او نیاید، او همچنان شجاع و قوی مثل شیر خواهد بود و به دشمنانش همچون روباه با تدبیر و زیرکی پاسخ خواهد داد.
در فضای شرق و غرب از حزم او
سال و مه منهی و کار آگاه باد
هوش مصنوعی: در شرق و غرب، به واسطهی خرد و دانایی او، نه سال و نه ماهی پایانی وجود دارد و همه چیز تحت نظر و آگاهی اوست.
نیک و بد را زو به گاه خیر و شر
نوبت پاداش و بادافراه باد
هوش مصنوعی: در زمان نیکی و بدی، به هر عمل پاداش و جزا داده میشود.
مشتری با عرض او همنام گشت
عرض او با مشتری هم جاه باد
هوش مصنوعی: مشتری به خاطر ویژگیهایش تبدیل به شخصیتی با نام و عنوان مشابه شد و حالا ویژگیهای او نیز همتراز با مشتری شده است.
در جهان فتح او ایام غضر
در جهای مدح در افواه باد
هوش مصنوعی: در جهان، پیروزی او در روزهای شگفتی ها صدای ستایش مردم را همراه دارد.
روز حرب از پیش او خرچنگ وار
پس خزیدن عادت بدخواه باد
هوش مصنوعی: در روز جنگ، مانند خرچنگ که به عقب میرود، عقبنشینی کردن عادت بدی است که به دشمنان میرسد.
دم زده کژدم ندیدی زان عمل
اژدها در حرب او جولاه باد
هوش مصنوعی: هرگز نفهمیدی که کژدم در جنگ مانند اژدها عمل میکند و قدرت بالایی دارد.
چون خم ایوان کسری در حضر
بر خم قصرش خم درگاه باد
هوش مصنوعی: زمانی که باد به درگاه قصر کسری در حضر میوزد، خم ایوان او هم به شکل خاصی در میآید.
چون بنات النعش صغری در سفر
آخر خیلش صد و پنجاه باد
هوش مصنوعی: در سفر پایانی خود، مانند ستارههای باریک و درخشان، در جمعی با شکوه و به تعداد صد و پنجاه، در حال حرکتند.
آنکه از فرمان او گردن کشد
سکنه زو پر ویل و وا ویلاه باد
هوش مصنوعی: آن کسی که از دستور خدا سرپیچی کند، باید بداند که در زندگیاش فقط ناکامی و اندوه نصیبش خواهد شد.
وآخرش مانند راه کهکشان
بی ستور و بی جو و بی کاه باد
هوش مصنوعی: در پایان، همچون مسیری در کهکشان، خالی از ستاره، بدون زندگی و بدون نشانههایی از وجود، به نظر میرسد.
تا بود با نفس نالان ناله جفت
حاسدش را ناله واغوثاه باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که با نفس خود ناله و گله میکنیم، ناله حسودان نیز به گوش میرسد و به دنبال مدد و کمک میافتیم.
رزم غزو و بزم جشن فرخش
گه سگالش کرده که ناگاه باد
هوش مصنوعی: در میدان نبرد و جشنهای شاد ابوالفضل، ناگهان طوفانی به راه افتاده است.
آفرین بر خسرو و بر غزو او
آفرین بر شاه و جشن شاه باد
هوش مصنوعی: به خسرو و نبرد او تبریک میگویم و همچنین به شاه و جشنهایش.