گنجور

شمارهٔ ۲۰ - در مدح ابوسعید بابو

صدر بابوئیان سزا باشد
کاندرو عقل را ثنا باشد
آنکه آزاده را پس از ایزد
بندگی کردنش هوا باشد
وانکه بگذشته از پرستش حق
جز پرستیدنش خطا باشد
کنیت شهریار و نام رسول
عرض او را همی عطا باشد
این چنین عرض را شگفت مدار
که (گر) معلاو مصطفا باشد
آفتابی ست رای او که از او
فلک ملک را ضیا باشد
کشت زاری است فضل او که در او
کشته علم را نما باشد
بحر با کف او شمر شمرند
کوه با حلم او هبا باشد
طبعش از فضلها بهار نهد
مدحش از پرده ها نوا باشد
گرد کز نعل مرکبش خیزد
مایه کحل و توتیا باشد
نور کز قلب صافیش تابد
صبح ارواح انبیا باشد
جاه جویی که جاه او طلبد
سال و مه در غم و عنا باشد
هر عصائی نه اژدها گردد
هر گیاهی نه کیمیا باشد
ریگ سهمش فرو خورد قلزم
اگر از قلزمش عدا باشد
باد امرش به گردش آرد طور
اگر از طورش آسیا باشد
چون به تدبیر آسمان و زمین
راز تقدیر با فنا باشد
عزم و حزمش به جنبش و به سکون
آسمان و زمین نما باشد
طمع خلق مقتدی است بر او
کعبه جود مقتدا باشد
مهر او در دل هواست که روح
صورت نفس آن هوا باشد
زایرش را به شکر اقبالش
همه اقبال بر دعا باشد
راجعش را زیوبه رویش
روی بر مهره قفا باشد
کی بود کی که رای بعد مرا
منزل قرب او دوا باشد
خویشتن را چو پیش او دیدم
هر چه پیش آیدم روا باشد
تا جدا مانده ام ز مجلس او
صحت از من همی جدا باشد
به خداوند خویش باز رسم
گر خداوند را رضا باشد
تازیم وام فصل او توزم
به دعائی که بی ریا باشد
در وجودش حیات خضر و مسیح
عضوی از جمله عضوها باشد
گویم آن نعمتش دهی یارب
که کمین جزو آن بقا باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

صدر بابوئیان سزا باشد
کاندرو عقل را ثنا باشد
هوش مصنوعی: آدم‌های بزرگ و برجسته باید مورد احترام و ارادت قرار گیرند، زیرا این احترام نشان‌دهنده‌ی خرد و فهم عمیق انسان‌هاست.
آنکه آزاده را پس از ایزد
بندگی کردنش هوا باشد
هوش مصنوعی: کسی که پس از پرستش و بندگی خداوند، به دنبال خواسته‌های نفسانی و دنیوی خود باشد، آزاده نیست.
وانکه بگذشته از پرستش حق
جز پرستیدنش خطا باشد
هوش مصنوعی: هر کس که از پرستش خداوند فراتر رفته و جز worship او را می‌پرستد، در واقع دچار اشتباه شده است.
کنیت شهریار و نام رسول
عرض او را همی عطا باشد
هوش مصنوعی: شخصی که در مقام پادشاهی است، همواره نام و جایگاه پیامبر را پاس می‌دارد و به او احترام می‌گذارد.
این چنین عرض را شگفت مدار
که (گر) معلاو مصطفا باشد
هوش مصنوعی: این گونه از تشریفات و ظواهر شگفتی نکن، زیرا ممکن است نشانه‌ای از مقام و عظمت باشد.
آفتابی ست رای او که از او
فلک ملک را ضیا باشد
هوش مصنوعی: رای او مانند آفتابی است که نور و روشنی‌اش به همه جا می‌تابد و باعث می‌شود که ملک و مملکت از آن روشنی بهره‌مند شوند.
کشت زاری است فضل او که در او
کشته علم را نما باشد
هوش مصنوعی: فضل خداوند مانند زراعتی است که در آن، دانش و علم به خوبی رشد و نمو می‌کند.
بحر با کف او شمر شمرند
کوه با حلم او هبا باشد
هوش مصنوعی: دریا با موج های خود به شدت می‌غلتد و کوه با آرامش و صبوری خود مانند غباری به نظر می‌رسد.
طبعش از فضلها بهار نهد
مدحش از پرده ها نوا باشد
هوش مصنوعی: فطرت او به زیبایی بهاری است و ستایشش مانند نواهایی دلنشین از پرده‌ها خواهد بود.
گرد کز نعل مرکبش خیزد
مایه کحل و توتیا باشد
هوش مصنوعی: گردی که از نعل اسب بلند می‌شود، منشأ مواد آرایشی مثل کحل و توتیا است.
نور کز قلب صافیش تابد
صبح ارواح انبیا باشد
هوش مصنوعی: نور که از دل پاکش می‌تابد، صبح‌گاهان روشنی‌بخش روح انبیاست.
جاه جویی که جاه او طلبد
سال و مه در غم و عنا باشد
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال مقام و اعتبار است، باید بداند که این مسیر ممکن است او را در مدت‌های طولانی در اندوه و مشکلات نگه دارد.
هر عصائی نه اژدها گردد
هر گیاهی نه کیمیا باشد
هوش مصنوعی: هر دستی ممکن است به ابزار قدرتمندی تبدیل شود و هر چیزی می‌تواند به ارزشمندی خاصی بدل گردد.
ریگ سهمش فرو خورد قلزم
اگر از قلزمش عدا باشد
هوش مصنوعی: اگر سنگ‌ریزه‌ای در دریا غرق شود، نباید از آب دریا انتظار داشته باشد که از آن جدا شود.
باد امرش به گردش آرد طور
اگر از طورش آسیا باشد
هوش مصنوعی: اگر باد بخواهد، ممکن است که کوه‌ها را هم بچرخاند، اما اگر آسیا باشد، آن وقت دیگر کارها به روال خود ادامه می‌یابند.
چون به تدبیر آسمان و زمین
راز تقدیر با فنا باشد
هوش مصنوعی: زمانی که تدبیر خداوند در آسمان و زمین بر اساس سرنوشت و تقدیر باشد، همه چیز در نهایت به فنا و زوال می‌انجامد.
عزم و حزمش به جنبش و به سکون
آسمان و زمین نما باشد
هوش مصنوعی: اراده و استقامت او به صورتی است که در حرکت و سکون آسمان و زمین نمایان می‌شود.
طمع خلق مقتدی است بر او
کعبه جود مقتدا باشد
هوش مصنوعی: تمایل مردم به خیر و نیکی به درگاه خداوند است و در واقع، خداوند به عنوان منبع بخشش و مهربانی مورد توجه قرار می‌گیرد.
مهر او در دل هواست که روح
صورت نفس آن هوا باشد
هوش مصنوعی: عشق او در دل همچون هوایی است که وجود ظاهری ما به آن بستگی دارد.
زایرش را به شکر اقبالش
همه اقبال بر دعا باشد
هوش مصنوعی: کسی که به همراه خود شانس و اقبال خوب دارد، دعاهایش هم مورد قبول واقع می‌شود.
راجعش را زیوبه رویش
روی بر مهره قفا باشد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی کسی نیکو و زیباست، دیگران به او توجه می‌کنند و در زندگی‌اش تأثیرگذار خواهند بود. اگر کسی خوب نباشد، ممکن است باعث بروز مشکلات و ناخوشایندی‌ها شود. به طور کلی، زیبایی و خوبی انسان‌ها بر روابط و تعاملاتشان تأثیرگذار است.
کی بود کی که رای بعد مرا
منزل قرب او دوا باشد
هوش مصنوعی: کیست که پس از من، رأی و فکر او راهی به نزدیک شدن به مقام و منزلت او باشد؟
خویشتن را چو پیش او دیدم
هر چه پیش آیدم روا باشد
هوش مصنوعی: وقتی خودم را در مقابل او دیدم، هر کاری که از من سر بزند، برایم قابل قبول است.
تا جدا مانده ام ز مجلس او
صحت از من همی جدا باشد
هوش مصنوعی: تا زمانی که از جمع او دور هستم، سلامتی و حال خوب من نیز از من دور خواهد بود.
به خداوند خویش باز رسم
گر خداوند را رضا باشد
هوش مصنوعی: اگر خداوند از من راضی باشد، دوباره به سوی او بازمی‌گردم.
تازیم وام فصل او توزم
به دعائی که بی ریا باشد
هوش مصنوعی: ما به سوی فصل او روانه می‌شویم و از دعایی کمک می‌گیریم که بدون خودنمایی باشد.
در وجودش حیات خضر و مسیح
عضوی از جمله عضوها باشد
هوش مصنوعی: در وجود او زندگی و زنده بودن خضر و مسیح نیز دیده می‌شود و او یکی از اعضای مهم و برجسته است.
گویم آن نعمتش دهی یارب
که کمین جزو آن بقا باشد
هوش مصنوعی: بگویم که ای خدا، آن نعمت را به من عطا کن که جزو آن بقا و همیشگی باشد.