گنجور

شمارهٔ ۱۴ - در مدح منصور سعید

جشن فرخنده فروردین است
روز بازار گل و نسرین است
آب چون آتش عود افروز است
باد چون خاک عبیر آگین است
باغ پیراسته گلزار بهشت
گلبن آراسته حورالعین است
برج ثور است مگر شاخ سمن
که گلشن را شبه پروین است
گرد بستان ز فروغ لاله
گوئی آتشکده بر زین است
بیشه از سبزه وز جوی و درخت
چون زمین دگر از غزنین است
آب چین یافته در حوض از باد
همچو پر کار حریر چین است
بط چینی که به باد است درو
چون پیاد است که با نعلین است
بچه ماند به عروسی عالم
که سبک روح و گران کابین است
شه او زیبد منصور سعید
که همین خسرو و آن شیرین است
ذوفنون شاهی کاندر فن ملک
بر شاه عجمش تمکین است
در لفظش چو به سد شاخ انگیز
مشک خطش چو شکر شیرین است
روش تنین دارد قلمش
گرچه تریاک دو صد تنین است
خرد آئین کف رادش دید
مایه رزق جهان گفت این است
چون بها در گهر بیش بها
هنر اندر گهرش تضمین است
آن دبیری است که در جوزا تیر
بار قومش رقم ترقین است
وان سواری است که بر گردون ماه
پیش او چون زین بر خرزین است
نه چنو باشد و ماننده او
او شه و هر که جز او فرزین است
کبک را دل چو دل شاهین نیست
اگرش پر چو پر شاهین است
هست معراج نه چون خدمت اوست
هست بهرام نه چون چوبین است
چنگ در همت او زن که ترا
همتش رهبر علیین است
جود او کعبه زوار شناس
کعبه کش دربی زرفین است
تکیه بر بالش اقبالش دار
که ز تأییدش دار آفرین است
آفرین باد بر آن شخص کز او
حاسد او ز در نفرین است
با بقا ساخته با داش نفس
تا دعا ساخته با آمین است

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جشن فرخنده فروردین است
روز بازار گل و نسرین است
هوش مصنوعی: روز فروردین، جشن شاد و خوشی است که با بازاری از گل‌ها و نسرین‌ها همراه است.
آب چون آتش عود افروز است
باد چون خاک عبیر آگین است
هوش مصنوعی: آب مانند آتش، شعله‌ور و پر انرژی است و باد مانند خاک، خوشبو و معطر است.
باغ پیراسته گلزار بهشت
گلبن آراسته حورالعین است
هوش مصنوعی: باغ زیبا و منظم بهشتی مانند گلزار است و این گل‌ها زینت بخش حورالعین هستند.
برج ثور است مگر شاخ سمن
که گلشن را شبه پروین است
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که درختان سمن به گونه‌ای هستند که شکوفه‌هایشان گل‌های زیبای بهاری را به یاد می‌آورند، به طوری که در کنار برج ثور، جلوه‌ای از زیبایی و خنکی به محیط می‌بخشند.
گرد بستان ز فروغ لاله
گوئی آتشکده بر زین است
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که زیبایی و درخشندگی لاله‌ها به حدی است که فضای باغ را مانند آتشکده‌ای زیبا و روشن کرده است.
بیشه از سبزه وز جوی و درخت
چون زمین دگر از غزنین است
هوش مصنوعی: بیابان و دشت پر از گیاه و درختان، شبیه به سرزمین غزنین است و زیبایی‌های آن را به تصویر می‌کشد.
آب چین یافته در حوض از باد
همچو پر کار حریر چین است
هوش مصنوعی: آب که در حوض جمع شده به خاطر وزش باد، حالتی چین‌دار و مواج به خود می‌گیرد، مانند پارچه حریر که چین و تاب دارد.
بط چینی که به باد است درو
چون پیاد است که با نعلین است
هوش مصنوعی: بط چینی که در حال حرکت است، مثل پیاده‌ای می‌ماند که کفش‌ورزشی به پا دارد.
بچه ماند به عروسی عالم
که سبک روح و گران کابین است
هوش مصنوعی: بچه همچنان در مراسم عروسی باقی مانده است، در حالی که روحش سبک و بار مسئولیتش سنگین است.
شه او زیبد منصور سعید
که همین خسرو و آن شیرین است
هوش مصنوعی: این شعر به این اشاره دارد که در بین شخصیت‌های بزرگ و محبوب، کسی که به حقیقت شایسته است، منصور سعید است، زیرا او در کنار خسرو و شیرین به عظمت و زیبایی آن داستان‌ها و رویدادها می‌زند. به عبارتی، او تجسمی از زیبایی و بزرگواری است که در کنار این دو، به شکوه خود افزوده است.
ذوفنون شاهی کاندر فن ملک
بر شاه عجمش تمکین است
هوش مصنوعی: در میان هنرها و مهارت‌های سلطنتی، سلطانی که در عرصه حکومت بر سرزمین‌های غیرعربی سلطنت دارد، تسلط و قدرتی ویژه دارد.
در لفظش چو به سد شاخ انگیز
مشک خطش چو شکر شیرین است
هوش مصنوعی: در کلامش که مانند گلی زیباست، بوی مشک می‌زند و خطش همانند شکر شیرین و دلنشین است.
روش تنین دارد قلمش
گرچه تریاک دو صد تنین است
هوش مصنوعی: قلم او از لحاظ هنری و زیبایی خاصیت و جذابیتی دارد، هرچند که تریاک نیز اثرات قوی و زیادی دارد.
خرد آئین کف رادش دید
مایه رزق جهان گفت این است
هوش مصنوعی: عقل و آگاهی عامل اصلی موفقیت و برکت در زندگی است، و این همان چیزی است که به انسان کمک می‌کند تا به معیشت و رفاه دست یابد.
چون بها در گهر بیش بها
هنر اندر گهرش تضمین است
هوش مصنوعی: هر چیزی که ارزش بالایی دارد، درونش به جوهر هنر و خلاقیتش تضمین شده است.
آن دبیری است که در جوزا تیر
بار قومش رقم ترقین است
هوش مصنوعی: این شخص دبیری است که در نشانه جوزا به دنیا آمده و به عنوان نماینده قومش شناخته می‌شود. در بین مردمش، او به خاطر مهارت و توانایی‌هایش مورد احترام قرار دارد.
وان سواری است که بر گردون ماه
پیش او چون زین بر خرزین است
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف یک سوارکار می‌پردازد که بر بالای آسمان‌ها نشسته و همچون زین بر یک الاغ، بر عرش و آسمان تسلط دارد. به عبارت دیگر، سوارکار در جایگاهی برجسته و شگفت‌انگیز قرار دارد و ماه در مقایسه با او به عنوان چیزی ساده و عادی، مانند زینی بر حیوانی، به نظر می‌رسد.
نه چنو باشد و ماننده او
او شه و هر که جز او فرزین است
هوش مصنوعی: این عبارت اشاره به این دارد که هیچ کس مانند او نیست و او تنها شخصی است که با ویژگی‌ها و صفات خاص خود متمایز می‌شود. هر کس دیگری که بخواهد خود را مشابه او معرفی کند، در واقع کمتر از او به حساب می‌آید.
کبک را دل چو دل شاهین نیست
اگرش پر چو پر شاهین است
هوش مصنوعی: دل کبک مانند دل شاهین قوی و شجاع نیست، هرچند که اگر پرش هم مثل پر شاهین باشد.
هست معراج نه چون خدمت اوست
هست بهرام نه چون چوبین است
هوش مصنوعی: مقام و ارزشی که در خدمت او به دست می‌آید، مانند مقام باهارم نیست که صرفاً به دلیل ظاهری یا مادی باشد. بلکه، این مرتبه به خاطر ویژگی‌های معنوی و روحانی اوست.
چنگ در همت او زن که ترا
همتش رهبر علیین است
هوش مصنوعی: در تلاش و کوشش خود جدیت به خرج بده، چرا که اراده و همت او تو را به سمت کمال و پیشرفت هدایت می‌کند.
جود او کعبه زوار شناس
کعبه کش دربی زرفین است
هوش مصنوعی: بخشش او همچون کعبه‌ای است که زوار آن را می‌شناسند و او خود درب رحمت الهی را به روی همه گشوده است.
تکیه بر بالش اقبالش دار
که ز تأییدش دار آفرین است
هوش مصنوعی: بهتر است به امید و حمایت او تکیه کنی، زیرا که تایید و پشتیبانی او برکت و شگفتی به همراه دارد.
آفرین باد بر آن شخص کز او
حاسد او ز در نفرین است
هوش مصنوعی: به راستی که باید به آن فرد آفرین گفت که باعث حسادت دیگران شده و این حسادت تا جایی پیش رفته که آن‌ها از او دوری می‌کنند و نفرینش می‌کنند.
با بقا ساخته با داش نفس
تا دعا ساخته با آمین است
هوش مصنوعی: با ادامه حیات خویش، نفس را تربیت کرده‌ام تا دعایم با آمین و آرزوهایم همراه باشد.

حاشیه ها

1400/08/13 15:11
افسانه چراغی

که گلش را شبه پروین است