قطعهٔ ۷ - سرنوشت
اعرابیای به دجله کنار از قضای چرخ
روزی به نیستانی شد رهسپر همی
ناگه ز کینهتوزی گردون گرگخوی
شیری گرسنه گشت بدو حملهور همی
مسکین ز هول شیر هراسان و بیمناک
شد بر فراز نخلی آسیمهسر همی
چون بر فراز نخل کهن بنگریست مرد
ماری غنوده دید در آن برگ و بر همی
گیتی سیاه گشت به چشمش که شیر سرخ
بودش به زیر و مار سیه بر زبر همی
نه پای آنکه آید ز آن جایگه فرود
نه جای آن که ماند بر شاخ تر همی
خود را درون دجله فکند از فراز نخل
کز مار گرزه وارهد و شیر نر همی
بر شط فرو نیامده آمد به سوی او
بگشاده کام جانوری جان شکر همی
بیچاره مرد ز آن دو بلا گرچه برد جان
درماند عاقبت به بلای دگر همی
از چنگ شیر رست و ز چنگ قضا نرست
القصه گشت طعمه آن جانور همی
جادوی چرخ چون کند آهنگ جان تو
زاید بلا و حادثه از بحر و بر همی
کام اجل فراخ و تو نخجیر پای بند
دام قضا وسیع و تو بی بال و پر همی
ور ز آنکه بر شوی به فلک همچو آفتاب
صیدت کند کمند قضا و قدر همی
قطعهٔ ۶ - موی سپید: رهی به گونه چون لاله برگ غره مباشقطعهٔ ۸ - پاداش نیکی: من نگویم ترک آیین مروت کن ولی
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: تبیان
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اعرابیای به دجله کنار از قضای چرخ
روزی به نیستانی شد رهسپر همی
هوش مصنوعی: ای اعرابی، تو که کنار دجله زندگی میکنی، روزی سرنوشتت تو را به نیستانی میکشاند و به گونهای که از روی آن مسیر خاصی را انتخاب خواهی کرد.
ناگه ز کینهتوزی گردون گرگخوی
شیری گرسنه گشت بدو حملهور همی
هوش مصنوعی: ناگهان به دلیل کینهتوزی آسمان، گرگی شجاع و گرسنه به حرکت درآمد و به او حملهور شد.
مسکین ز هول شیر هراسان و بیمناک
شد بر فراز نخلی آسیمهسر همی
هوش مصنوعی: این بیت توصیف یک وضعیت اضطراب و ترس است. در آن، فردی ناتوان و بیپناه به دلیل وحشت از شیر، به شدت مضطرب و ترسان شده و در بالای درختی با چهرهای ترسیده و آشفته قرار دارد. این تصویر نشاندهنده فرار از خطر و ناتوانی در مواجهه با تهدیدی بزرگ است.
چون بر فراز نخل کهن بنگریست مرد
ماری غنوده دید در آن برگ و بر همی
هوش مصنوعی: مردی که بر بالای نخل قدیمی ایستاده بود، وقتی به پایین نگاه کرد، ماری خوابآلود را بر روی برگها دید.
گیتی سیاه گشت به چشمش که شیر سرخ
بودش به زیر و مار سیه بر زبر همی
هوش مصنوعی: جهان در نظر او تیره و تار شده بود، چرا که شیر سرخی در زیر و ماری سیاه در بالا حضور داشت.
نه پای آنکه آید ز آن جایگه فرود
نه جای آن که ماند بر شاخ تر همی
هوش مصنوعی: نه کسی که از آنجا به پایین میآید، در اینجا پای ثابتی دارد و نه کسی که بر شاخهی تر نشسته است، جای ثابتی دارد.
خود را درون دجله فکند از فراز نخل
کز مار گرزه وارهد و شیر نر همی
هوش مصنوعی: شخصی از بالای نخل به داخل دجله میافتد و این عمل را به مانند این میبیند که در برابر خطرات وحشتناکی چون مار و شیر نر قرار گرفته است.
بر شط فرو نیامده آمد به سوی او
بگشاده کام جانوری جان شکر همی
هوش مصنوعی: به کنارهٔ آب نیامده، به سوی او آمد و دهانش را گشود، جانوری که جانش به لطف و شکرگزاری مشغول است.
بیچاره مرد ز آن دو بلا گرچه برد جان
درماند عاقبت به بلای دگر همی
هوش مصنوعی: مرد بیچاره از دو مصیبت رنج میبرد و هرچند جان خود را از دست میدهد، در نهایت به مشکل دیگری دچار میشود.
از چنگ شیر رست و ز چنگ قضا نرست
القصه گشت طعمه آن جانور همی
هوش مصنوعی: از چنگ شیر نجات پیدا کرد، اما از چنگ سرنوشت نتوانست. در نهایت، او به طعمه آن حیوان تبدیل شد.
جادوی چرخ چون کند آهنگ جان تو
زاید بلا و حادثه از بحر و بر همی
هوش مصنوعی: جادوی دوران و حوادث زندگی، وقتی که به چرخش در میآید، باعث به وجود آمدن مشکلات و چالشها در زندگی میشود. این مشکلات از تمامی جنبههای زندگی مانند دریا و خشکی ظاهر میشوند.
کام اجل فراخ و تو نخجیر پای بند
دام قضا وسیع و تو بی بال و پر همی
هوش مصنوعی: خوشبختی و مرگ هر دو به طرز گستردهای در دسترس هستند، اما تو در دام تقدیر گرفتار شدهای و بیخبر از آن، توانایی پرواز و رهایی نداری.
ور ز آنکه بر شوی به فلک همچو آفتاب
صیدت کند کمند قضا و قدر همی
هوش مصنوعی: اگر هم به اوج آسمان بروی و مانند آفتاب درخشان شوی، قضا و قدر همچنان تو را به دام خواهد انداخت.
خوانش ها
قطعهٔ ۷ - سرنوشت به خوانش عندلیب
حاشیه ها
1389/04/26 19:06
نگین شکروی
با درود و سپاس فراوان
در بیت دوم " ناگه ز کینه توزی..." و در بیت ششم "بر شاخ تر همی" و در بیت هشتم "بر شط فرو نیامده" و در بیت دهم " از چنگ شیر رست و ز ..." صحیح است.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
1391/03/03 19:06
مرادی
بیت سوم "بر فراز" با ف صحیح است