گنجور

قطعهٔ ۲۴ - پند پیرانه

دوش چشمت به خواب غفلت بود
غافل از خویشتن، چو دوش مباش
چون شغالان به لانه‌ات تازند
کم ز مرغ ار نه‌ای، خموش مباش
می‌شوی سهم شعله، خار مشو
می‌شوی صید گربه، موش مباش
اهل هوشت دهند پند همی
غافل از پند اهل هوش مباش
حامی رنجبر اگر هستی
روز و شب، گرم عیش و نوش مباش
هرچه گردی، عدوپرست مگرد
هرچه هستی، وطن‌فروش مباش

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: تبیان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دوش چشمت به خواب غفلت بود
غافل از خویشتن، چو دوش مباش
هوش مصنوعی: شب گذشته چشمانت در خواب غفلت بود و از خود بی‌خبر مانده بودی، پس در چنین حالتی مانند شب گذشته نباش.
چون شغالان به لانه‌ات تازند
کم ز مرغ ار نه‌ای، خموش مباش
هوش مصنوعی: وقتی دشمنان به خانه‌ات حمله می‌کنند، اگر نمی‌توانی از خودت دفاع کنی، بهتر است سکوت نکنید و دست روی دست نگذارید.
می‌شوی سهم شعله، خار مشو
می‌شوی صید گربه، موش مباش
هوش مصنوعی: اگر قرار است که دچار آتش و خطر شوی، مانند خار نشو که آسیب ببیند. همچنین اگر به دام افتادی، مانند موش نباش که به راحتی شکار شود. در واقع، این عبارات به انتخاب مسیر صحیح و دوری از آسیب‌ها اشاره دارند.
اهل هوشت دهند پند همی
غافل از پند اهل هوش مباش
هوش مصنوعی: افراد باهوش به تو نصیحت می‌کنند، پس تو نیز غافل از نصیحت آن‌ها نباش.
حامی رنجبر اگر هستی
روز و شب، گرم عیش و نوش مباش
هوش مصنوعی: اگر مدافع و پشتیبان کسانی هستی که در زحمت و رنج هستند، در زندگی خود تنها به خوشگذرانی و لذت نباش.
هرچه گردی، عدوپرست مگرد
هرچه هستی، وطن‌فروش مباش
هوش مصنوعی: هر چه که هستی، به دشمنی با دیگران نپرداز و به میهن خود خیانت نکن.

خوانش ها

قطعهٔ ۲۴ - پند پیرانه به خوانش عندلیب