گنجور

قطعهٔ ۱۰ - همت مردانه

در دام حادثات ز کس یاوری مجوی
بگشا گره به همت مشکل‌گشای خویش
سعی طبیب موجب درمان درد نیست
از خود طلب دوای دل مبتلای خویش
بر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهی
واماند آن که تکیه کند بر عصای خویش
گفت آهویی به شیر سگی در شکارگاه
چون گرم پویه دیدش اندر قفای خویش
کای خیره‌سر به گرد سمندم نمی‌رسی
رانی و گر چو برق به تک بادپای خویش
چون من پی رهایی خود می‌کنم تلاش
لیکن تو بهر خاطر فرمانروای خویش
با من کجا به پویه برابر شوی از آنک
تو بهر غیر پویی و من از برای خویش

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: تبیان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در دام حادثات ز کس یاوری مجوی
بگشا گره به همت مشکل‌گشای خویش
هوش مصنوعی: در دام مشکلات، از دیگران کمک نطلب، بلکه با تلاش و اراده خود، گره از کار خود باز کن.
سعی طبیب موجب درمان درد نیست
از خود طلب دوای دل مبتلای خویش
هوش مصنوعی: تلاش پزشک همیشه باعث بهبودی درد نمی‌شود؛ باید خودت را جستجو کنی تا درمانی برای دل بیمار خود بیابی.
بر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهی
واماند آن که تکیه کند بر عصای خویش
هوش مصنوعی: اگر در مسیر زندگی خواهان پیشرفت هستی، به اراده و عزم خود تکیه کن. کسانی که بر دیگران تکیه ‌کنند و به خود اعتماد نداشته باشند، در راه به بن‌بست می‌رسند.
گفت آهویی به شیر سگی در شکارگاه
چون گرم پویه دیدش اندر قفای خویش
هوش مصنوعی: یک آهوی زیبا به یک شیر گفت: وقتی که دیدم تو در حال شکار هستی و به دنبالم می‌کنی، چه کار باید بکنم؟
کای خیره‌سر به گرد سمندم نمی‌رسی
رانی و گر چو برق به تک بادپای خویش
هوش مصنوعی: ای foolish, تو هرگز به پای اسب من نخواهی رسید، حتی اگر به سرعت برق و با بال‌های خود حرکت کنی.
چون من پی رهایی خود می‌کنم تلاش
لیکن تو بهر خاطر فرمانروای خویش
هوش مصنوعی: من برای رسیدن به آزادی و نجات خود تلاش می‌کنم، اما تو تنها به خاطر منافع شخصی و سلطه‌ات اقدام می‌کنی.
با من کجا به پویه برابر شوی از آنک
تو بهر غیر پویی و من از برای خویش
هوش مصنوعی: تو کجا می‌توانی در مسیر زندگی هم‌پای من شوی، در حالی که تو برای دیگری حرکت می‌کنی و من فقط به خاطر خودم تلاش می‌کنم؟

خوانش ها

قطعهٔ ۱۰ - همت مردانه به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1389/04/26 13:06
نگین شکروی

با درود وسپاس فراوان
در مصرع اول بیت دوم "نیست" و در مصرع دوم " دوای دل مبتلای.." صحیح است. بیت سوم از قلم افتاده و بدینقرار است:
بر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهی
واماند آن که تکیه کند برعصای خویش
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1398/07/15 21:10
a.p

بر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهی // وا ماند آنکه تکیه کند بر عصای خویش. .

بسیار زیبا حق مطلب رو ادا کرده استاد رهی معیری .، روانش شاد باد

1402/03/18 19:06
سیاووش

آیا کسی میدونه شیرسگ به چه معناست؟

1402/03/19 00:06
رضا از کرمان

سلام سیاوش عزیز بنظرم سگ درشت وبمثابه شیر معنی میده ومنظور خاصی نداشته ومیگه آهو برای نجات خودش میدویده ولی سگ به فرمان وخواست صاحبش در پی شکار بوده ومیدویده 

شاد باشی

1402/03/19 22:06
سیاووش

سلام‌و سپاس. منظور شعر رو درک میکنم ولی واژه ی شیرسگ رو گفتم شاید معنای خاصی داشته باشه مثلا یه نوع سگ شکاری باشه .... 

1403/03/13 21:06
رهی رهگذر

جناب سیاووش عزیز، شیر سگ یعنی سگ چالاک و نیرومند. مانا باشید.

1403/04/04 22:07
سیاووش

ممنونم