رهی معیریگل یخ
به دی‌ماه کز گشت گردان سپهر
سحاب افکند پرده بر روی مهر
ز دم‌سردی ابر سنجاب‌پوش
ردای قصب کوه گیرد به دوش
جهان پوشد از برف سیمین حریر
کشد پرده سیمگون آبگیر
شود دامن باغ از گل تهی
چمن ماند از زلف سنبل تهی
در آن فتنه‌انگیز طوفان مرگ
که نه غنچه ماند به گلبن نه برگ
گلی روشنی‌بخش بستان شود
چراغ دل بوستانیان شود
صبا را کند مست گیسوی خویش
جهان را برانگیزد از بوی خویش
گل یخ بخوانندش و ای شگفت
کزو باغ افسرده گرمی گرفت
ز گلها از آن سر برافراخته است
که با باغ بی‌برگ و بر ساخته است
تو نیز ای گل آتشین‌چهر من
که انگیختی آتش مهر من
ز پیری چو افسرد جان در تنم
تهی از گل و لاله شد گلشنم
سیه‌کاری اختر سیه‌فام
سیه موی من کرد چون سیم خام
سهی سروم از بار غم گشت پست
مرا برف پیری به سرنشست
به دلجویم در کنار آمدی
ز مستان غم را بهار آمدی
گل یخ گر آورد بستان به دست
مرا آتشین‌لاله‌ای چون تو هست
ز گلچهرگان سر بر افراختی
که با جان افسرده‌ای ساختی
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: تبیان
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به دی‌ماه کز گشت گردان سپهر
سحاب افکند پرده بر روی مهر
هوش مصنوعی: در دی‌ماه، زمانی که آسمان ابرها را به زمین می‌ریزد و خورشید را پشت این ابرها پنهان می‌کند.
ز دم‌سردی ابر سنجاب‌پوش
ردای قصب کوه گیرد به دوش
هوش مصنوعی: از سرمای هوا، ابر مانند سنجاب که در خود پوششی دارد، بر دوش کوه می‌نشیند.
جهان پوشد از برف سیمین حریر
کشد پرده سیمگون آبگیر
هوش مصنوعی: جهان به پوششی از برف سفید درآمده و دریاچه نقره‌ای رنگ، پرده‌ای از حریر نرم بر خود کشیده است.
شود دامن باغ از گل تهی
چمن ماند از زلف سنبل تهی
هوش مصنوعی: وقتی گلها از باغ حذف شوند، چمن نیز از زیبایی و جذابیت زلف سنبل خالی خواهد ماند.
در آن فتنه‌انگیز طوفان مرگ
که نه غنچه ماند به گلبن نه برگ
هوش مصنوعی: در آن طوفان مرگ‌آور که همه چیز را نابود کرد، نه گل و نه برگ دیگری باقی نماند.
گلی روشنی‌بخش بستان شود
چراغ دل بوستانیان شود
هوش مصنوعی: یکی از گلها روشنی و زیبایی باغ را فراهم می‌کند و عشق و محبت را در دل‌های ساکنان باغ زنده می‌کند.
صبا را کند مست گیسوی خویش
جهان را برانگیزد از بوی خویش
هوش مصنوعی: نسیم صبحگاهی به خاطر شانه کردن موی او، حالتی مست و شگفت‌انگیز پیدا می‌کند و با عطر و بوی او، همه جهان را به حرکت درمی‌آورد.
گل یخ بخوانندش و ای شگفت
کزو باغ افسرده گرمی گرفت
هوش مصنوعی: گل یخ نامیده می‌شود و عجیب است که از آن باغی که پژمرده بود، گرما و زندگی دوباره‌ای می‌گیرد.
ز گلها از آن سر برافراخته است
که با باغ بی‌برگ و بر ساخته است
هوش مصنوعی: این گلها به خاطر زیبایی و سرسبزی خود از زمین بلند شده‌اند، زیرا در مقایسه با باغی که بی‌برگ و پژمرده است، شکوفاتر و سرزنده‌تر به نظر می‌رسند.
تو نیز ای گل آتشین‌چهر من
که انگیختی آتش مهر من
هوش مصنوعی: تو نیز ای گل زیبای من که شوق و محبت را در دل من به وجود آوردی.
ز پیری چو افسرد جان در تنم
تهی از گل و لاله شد گلشنم
هوش مصنوعی: با افزایش سن و پژمردگی جانم، بدنم دیگر از زیبایی و جوانی خالی شده و باغ وجودم دگرگون و بی رنگ شده است.
سیه‌کاری اختر سیه‌فام
سیه موی من کرد چون سیم خام
هوش مصنوعی: تاریکی و شوم‌قدری ستاره سیاه‌پوش بر من سایه افکند و بر موهای سیاه من تاثیری مانند نقره‌ای خام گذاشت.
سهی سروم از بار غم گشت پست
مرا برف پیری به سرنشست
هوش مصنوعی: سر خوش و شاداب من به خاطر غم و غصه‌ها دچار افت و نقصان شده است و برف پیری بر سرم نشسته است.
به دلجویم در کنار آمدی
ز مستان غم را بهار آمدی
هوش مصنوعی: به خاطر تسلی خاطر من، در کنارم آمدی و به مانند مستان، غم را به فصل بهار تبدیل کردی.
گل یخ گر آورد بستان به دست
مرا آتشین‌لاله‌ای چون تو هست
هوش مصنوعی: اگر گل یخی به باغ بیاوری، بر من ببخش، چرا که مانند تو، لاله‌ای آتشین وجود دارد.
ز گلچهرگان سر بر افراختی
که با جان افسرده‌ای ساختی
هوش مصنوعی: تو به زیبا رویان نگاهی انداختی که با آن‌ها روح خسته‌ام را جانی دوباره بخشیدی.
حاشیه ها
1389/08/11 12:11
منصور محمدزاده
خواهشمند است موارد زیر را اصلاح فرمایید:
نادرست:
ز گلها از آن سر بر افراخته است
که با باغ بی برک و بر ساخته است
گل بخ گر آورد بستان بهدست
مرا آتشین لاله ای چون تو هست
درست:
ز گلها از آن سر بر افراخته است
که با باغ بی برگ و بر ساخته است
گل یخ گر آورد بستان به دست
مرا آتشین لاله ای چون تو هست
1399/11/14 22:02
حسین ادهمی
لطفا موارد زیر را اصلاح فرمایید:
بیت دوم :
بهدوش/غلط
به دوش/درست
بیت پنجم:
دا آن فتنه انگیز/غلط
در آن فتنه انگیز/درست
بیت ششم:
بوستانیان /غلط
بوستانیان/درست
بیت هشتم:
گل بخ /غلط
گل یخ/درست
بیت نهم:
برک و بر/غلط
برگ و بر/درست
بیت دوازدهم:
اختر سیه فام/ غلط
اختر سیم فام/درست
....
چون سیم خار/غلط
چون سیم خام/ درست
بیت چهاردهم:
ز مستان/ غلط
زمستان/ درست
بیت پانزدهم:
گل بخ گر آورد بستان بهدست/ غلط
گل یخ گر آورد بستان بهدست/ درست