رهی معیریرشتهٔ هوس
سیاهکاری ما کم نشد ز موی سپید
به ترک خواب نگفتیم و صبحدم خندید
ز تیغ بازی گردون هواپرستان را
نفس برید ولی رشته هوس نبرید
چو مفلسی که به دنبال کیمیا گردد
جهان بگشتم و آزاده‌ای نگشت پدید
اگر نمی‌طلبی رنج ناامیدی را
ز دوستان و عزیزان مدار چشم امید
طمع به خاک فرو می‌برد حریصان را
ز حرص بر سر قارون رسید آنچه رسید
درود بر دل من باد کز ستم‌کیشان
ستم کشید ولی بار منتی نکشید
ز گرد حادثه روشندلان چه غم دارند
غبار تیره چه نقصان دهد به صبح سپید؟
نه هرکه نظم دهد دفتری نظیر من است
که تابناک‌تر از خود نمی‌تواند دید
ز چشمه گوهر غلتان کجا پدید آید؟
نه هرکه ساز کند نغمهای بود ناهید
از آن شبی که رهی دید صبح روی تو را
شبی نرفت که چون صبح جامه‌ای ندرید
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: تبیان
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سیاهکاری ما کم نشد ز موی سپید
به ترک خواب نگفتیم و صبحدم خندید
هوش مصنوعی: هرچند که موی ما سفید شده و به سن و سال بالاتری رسیده‌ایم، اما هنوز هم از کارهای نادرست خود کاسته نشده است. به خواب نرفته‌ایم و در صبح زود، با لبخند به زندگی ادامه می‌دهیم.
ز تیغ بازی گردون هواپرستان را
نفس برید ولی رشته هوس نبرید
هوش مصنوعی: در نبرد زندگی، تندباد تقدیر افرادی را که به دنیای خوب و بد وابسته‌اند، به زانو درآورده است، اما با این حال اشتیاق و خواسته‌هایشان را نتوانسته از آن‌ها بگیرد.
چو مفلسی که به دنبال کیمیا گردد
جهان بگشتم و آزاده‌ای نگشت پدید
هوش مصنوعی: مثل کسی که در جستجوی گنج و ثروت است، من در دنیا به سفر پرداختم، اما نتوانستم هیچ آزادی یا خوشبختی پیدا کنم.
اگر نمی‌طلبی رنج ناامیدی را
ز دوستان و عزیزان مدار چشم امید
هوش مصنوعی: اگر از دیگران توقع و امیدی نداری، پس از آن‌ها نخواه که در زمان سختی به تو کمک کنند و رنج ناامیدی را تجربه کن.
طمع به خاک فرو می‌برد حریصان را
ز حرص بر سر قارون رسید آنچه رسید
هوش مصنوعی: طمع و حریص بودن باعث می‌شود که افراد به چیزهایی که نمی‌خواهند، درگیر شوند. در واقع، حرص و طمع می‌تواند به نابودی و سرنوشت بدی برای انسان‌ها منجر شود، چنانکه داستان قارون نشان‌دهنده این حقیقت است.
درود بر دل من باد کز ستم‌کیشان
ستم کشید ولی بار منتی نکشید
هوش مصنوعی: سلام بر دل من که با وجود اینکه از انسان‌های ستمگر رنج برد، اما هیچ گاه بار گناهی را بر دوش نکشید.
ز گرد حادثه روشندلان چه غم دارند
غبار تیره چه نقصان دهد به صبح سپید؟
هوش مصنوعی: روشندلان در برابر مشکلات و حوادث نگران نیستند، زیرا غبار و تیرگی هیچ کمبودی به روشنی و صبح سپید نمی‌زند.
نه هرکه نظم دهد دفتری نظیر من است
که تابناک‌تر از خود نمی‌تواند دید
هوش مصنوعی: هر کسی که شعری می‌سُراید، به اندازه من درخشان و خاص نیست؛ چون هیچ‌کس نمی‌تواند نوری بیشتر از نوری که خودش دارد ببینید.
ز چشمه گوهر غلتان کجا پدید آید؟
نه هرکه ساز کند نغمهای بود ناهید
هوش مصنوعی: از چشمه‌ای که جوهرش در حال غلتیدن است، چه چیزی می‌تواند به وجود آید؟ هر کسی که نغمهای می‌سازد، لزوماً دوشیزه‌ای را نمایندگی نمی‌کند.
از آن شبی که رهی دید صبح روی تو را
شبی نرفت که چون صبح جامه‌ای ندرید
هوش مصنوعی: از آن شبی که به جمال تو وقوف پیدا کردم، شبی نگذشت که به یاد آن صبح، دلم را پاره نکرده باشم.
حاشیه ها
1389/03/31 11:05
صفایی
بیت سه:
...
جهان بگشتم و آزاده ای...
بیت شش:
درود بر دل من باد...
ستم کشید ولی بار منتی نکشید
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
1389/08/19 09:11
منصور محمدزاده
خواهشمند است موارد زیر را اصلاح فرمایید:
نادرست:
ز چشمه گوهر غلطان کجا پدید آید؟
نه هر که ساز کند نغمهای بود ناهید
درست:
ز چشمه گوهر غلطان کجا پدید آید؟
نه هر که ساز کند نغمه ای بود ناهید