گنجور

آتش خاموش

نه دل مفتون دلبندی نه جان مدهوش دلخواهی
نه بر مژگان من اشکی نه بر لب‌های من آهی
نه جان بی‌نصیبم را پیامی از دلارامی
نه شام بی‌فروغم را نشانی از سحرگاهی
نیابد محفلم گرمی نه از شمعی نه از جمعی
ندارد خاطرم الفت نه با مهری نه با ماهی
به دیدار اجل باشد اگر شادی کنم روزی
به بخت واژگون باشد اگر خندان شوم گاهی
کیم من؟ آرزو گم کرده‌ای تنها و سرگردان
نه آرامی نه امیدی نه همدردی نه همراهی
گهی افتان و خیزان چون غباری در بیابانی
گهی خاموش و حیران چون نگاهی بر نظرگاهی
رهی تا چند سوزم در دل شب‌ها چو کوکب‌ها
به اقبال شرر نازم که دارد عمر کوتاهی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: تبیان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نه دل مفتون دلبندی نه جان مدهوش دلخواهی
نه بر مژگان من اشکی نه بر لب‌های من آهی
هوش مصنوعی: دل نه به خاطر کسی دچار عشق و شیدایی است و نه جان به خاطر کسی بی‌تابی می‌کند. نه چشمانم از اشک پر شده و نه بر لب‌هایم صدای آهی به گوش می‌رسد.
نه جان بی‌نصیبم را پیامی از دلارامی
نه شام بی‌فروغم را نشانی از سحرگاهی
هوش مصنوعی: در اینجا گوینده احساس می‌کند که نه خبری از محبوبش دارد و نه نشانه‌ای از نور و امید در زندگی‌اش وجود دارد. او دلتنگ و ناامید است و به دنبال یک نشانه از خوشی و آرامش می‌گردد، اما چیزی نمی‌یابد.
نیابد محفلم گرمی نه از شمعی نه از جمعی
ندارد خاطرم الفت نه با مهری نه با ماهی
هوش مصنوعی: محفل من نه از شمعی گرم می‌شود و نه از جمعی. من هیچ دوستی و نزدیکی با کسی ندارم، نه با کسی که محبت داشته باشد و نه با کسی که زیبایی داشته باشد.
به دیدار اجل باشد اگر شادی کنم روزی
به بخت واژگون باشد اگر خندان شوم گاهی
هوش مصنوعی: اگر روزی سرنوشت به من اجازه دیدار با مرگ را بدهد، ممکن است خوشحال باشم، و اگر روزی بخت من نامساعد باشد، شاید در برخی مواقع خندان شوم.
کیم من؟ آرزو گم کرده‌ای تنها و سرگردان
نه آرامی نه امیدی نه همدردی نه همراهی
هوش مصنوعی: من چه کسی هستم؟ آرزوهای خود را گم کرده‌ام، تنها و سردرگم هستم. نه آرامشی دارم، نه امیدی، نه همدردی و نه همراهی.
گهی افتان و خیزان چون غباری در بیابانی
گهی خاموش و حیران چون نگاهی بر نظرگاهی
هوش مصنوعی: گاهی همچون غباری در بیابان به بالا و پایین می‌رویم و گاهی مانند نگاهی درنگ کرده و حیران می‌مانیم.
رهی تا چند سوزم در دل شب‌ها چو کوکب‌ها
به اقبال شرر نازم که دارد عمر کوتاهی
هوش مصنوعی: تا کی باید در دل شب‌ها بسوزم و مانند ستاره‌ها بدرخشم؟ به شمعی نازش می‌کنم که عمرش کوتاه است.

خوانش ها

غباری در بیابانی به خوانش زهره لطیفی
غباری در بیابانی به خوانش رهری معیری (صدای شاعر)
آتش خاموش به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1388/10/27 20:12
نگین شکروی

بادرودوسپاس فراوان
دربیت سوم "ندارد خاطرم..."ودربیت چهارم "اجل" ودر بیت هفتم " نازم" صحیح است. بیت ششم نیز بدینصورت است:
گهی افتان وخیزان چون غباری دربیابانی
گهی خاموش وحیران چون نگاهی برنظرگاهی
---
پاسخ: با تشکر، طبق فرموده اصلاح شد.

1388/12/20 11:02
محسن

این مصرع رو لطفا تصحیح کنید

بدیدار اجلل باشد اگر شادی کنم روزی
بدیدار اجل باشد اگر شادی کنم روزی
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1390/09/18 15:12
جاوید سپهری

با تشکر فراوان و دستتان درد نکند. خداوند به شما اجر معنوی عطا فرماید
در مصرع آخر از نظر املائی بهتر است کلمه باقبال به صورت به اقبال نوشته شود
متشکرم

1391/06/07 01:09
عبداله مختاری

بیت آخر "رهی تا چند سوزی" درست تر است

1391/09/23 11:11
سید حسن هاشمی

لطفاً کلمه ی « باقبال» در مصراعِ آخر را به صورت « به اقبال» تصحیح بفرمایید

1393/07/12 00:10
فریبرز

با درود
در بیت آخر، لطفا "باقبال" را به صورت "به اقبال" تایپ کنید. دیگران هم پیشنهاد کرده اند.

1394/02/01 00:05
نیما

سلام
یک بیت زیبای این غزل همیشه از قلم می افته
نمی دونم چرا
من این بیت رو اولین بار در یکی از کتاب های دکتر باستانی پاریزی دیدم
متأسفانه اسم کتابش یادم نیست ولی بیت رهی رو کاملا به خاطر دارم
اون بیت اینه
ز نیک و بد گریزم چون شهاب آسمان گردی
به کوی و در شتابم چون سرشک آرزو خواهی
با سپاس
نیما

1394/06/19 18:09
علی عطارنژاد

این غزل زیبا و تاثیر گذار را استاد غلامحسین بنان با آهنگی جاودانه از استاد روح الله خالقی در دستگاه ماهور اجرا کرده اند و نام ترانه هم خاموش میباشد..حتما گوش کنید و از زیبایی این غزل چندین برابر بهره مند گردید...

1394/10/25 00:12
عادل

با سلام
بسیار بسیار سپاسگذارم خدا خیرتون بده
انشا... بتونیم زحمات بی شائبه و بدون چشم داشت شما رو قدر بدونیم
رهی معیری، روح اله خالقی، غلامحسین بنان و ارکستر گلها ...
دلم واقعاً به اقبال شرر حسودی میکنه ...
دوستدار شما عادل

1394/11/30 22:01
محمد

شنیدن تصنیف این شعر زیبا باصدای زنده یاد ایرج بسطامی واقعا لذت بخش هست...

1395/03/13 16:06
نصرت

با درود به همه عزیزان
روح استاد رهی عزیز شاد
من به دوستداران این غزل و غزل های شادروان رهی معیری عزیز پیشنهاد می کنم این غزل رو با صدای ماندگار و طلائی استاد اکبر گلپایگانی بشنوید . واقعا زیباست خدا استاد گلپا رو هم حفظ کنه انشالا

1402/02/04 18:05
Mojtaba Heydari

درود بر شما 🌹🌹

اشعار بزرگان با صدای استاد اکبر گلپایگانی جان تازه ایی میگیرند..

1395/11/12 21:02
ایرج

این غزل در فراق دلداده رهی سروده شده که در سال 1327 ایران را ترک می کند و شاعر به سرودن این غزل می پردازد.برای تفصیل ماجرا به کتاب خاطرات قاسم غنی مراجعه فرمائید.

1396/02/21 00:05
حداد

روح رهی عزیز شاد و در آرامش ابدی
اشعار بجا مانده از رهی هر کدام ریشه خاص خود را دارا می باشند بطوریکه خواننده از تکرار خوانی آنها نه تنها خسته نمی گردد بلکه با هر بار خواندن ، ظرافت و لطافت کلامش را بیشتر حس میکند.
بی شک رهی معیری با اشعارش در ادبیات ایرانزمین تاثیر بسزایی نهاد همچون شاعران قبل از خودش .
بر ما همین افتخار بس که در سرزمینی زاده شدیم و ادامه حیات می دهیم که بزرگانی چون رهی و امثالهم را در خود پرورش داد.

1397/06/21 12:09
آرا

دربیت پایانی واژه"سوزم"درست است چون درتمام غزل مخاطب خودرهی است که اگرجزاین بودبکارگیری واژه های "سوزد...نازد"قطعا برواژه "سوزی"که یکی ازدوستان فرمودند،ارجحیت دارد

1397/09/23 09:11
هما

دکلمه ی این غزل را با صدای شاعر بشنوید:
پیوند به وبگاه بیرونی

1398/02/02 15:05
مریم

احمد ظاهر خوانندهء افغانستانی نیز در دههء پنجاه آهنگی بر اساس این غزل رهی معیری خوانده است.
پیوند به وبگاه بیرونی

1398/09/07 00:12
حفیظ احمدی

با سلام و خسته نباشید، از گنجور ممنونم به خاطر زحمات شان در معرفی اشعار پارسی. این شعر زنده یاد رهی را آوازخوان فقید ما احمد ظاهر خوانده است. من آهنگ را بارها شنیده بودم، اما نمیدانستم شعرش را کی سروده است. موفق باشید.
با احترام حفیظ از افغانستان

1399/08/13 14:11
محسن

در زیبایی میان غزلهای زبان پارسی کم نظیر و شاید هم بی نظیر است

1399/12/17 17:03
علی ر

با سلام،
خود شاعر در ابتدای خوانش شعر تصریح میکند که نام قطعه آتش خاموش میباشد حال چرا عنوان غزل چیز دیگری انتخاب شده است؟