گنجور

خیال‌انگیز

خیال‌انگیز و جان‌پرور چو بوی گل سراپایی
نداری غیر از این عیبی که می‌دانی که زیبایی
من از دلبستگی‌های تو با آیینه دانستم
که بر دیدار طاقت‌سوز خود عاشق‌تر از مایی
به شمع و ماه حاجت نیست بزم عاشقانت را
تو شمع مجلس‌افروزی تو ماه مجلس‌آرایی
منم ابر و تویی گلبن که می‌خندی چو می‌گریم
تویی مهر و منم اختر که می‌میرم چو می‌آیی
مراد ما نجویی ورنه رندان هوس‌جو را
بهار شادی‌انگیزی حریف باده‌پیمایی
مه روشن میان اختران پنهان نمی‌ماند
میان شاخه‌های گل مشو پنهان که پیدایی
کسی از داغ و درد من نپرسد تا نپرسی تو
دلی بر حال زار من نبخشد تا نبخشایی
مرا گفتی: که از پیر خرد پرسم علاج خود
خرد منع من از عشق تو فرماید چه فرمایی
من آزرده‌دل را کس گره از کار نگشاید
مگر ای اشک غم امشب تو از دل عقده بگشایی
رهی تا وارهی از رنج هستی ترک هستی کن
که با این ناتوانی‌ها به ترک جان توانایی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: تبیان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

خوانش ها

خیال‌انگیز به خوانش زهره لطیفی
خیال‌انگیز به خوانش عندلیب
خیال‌انگیز به خوانش مصطفی حسینی کومله
خیال‌انگیز به خوانش نازنین بازیان

حاشیه ها

1389/06/17 13:09
الهام شریف

با سلام .
در مصرع دوم بیت 3 " افرو.زی " به " افروزی " اصلاح شود .
در مصرع دوم بیت 4 " م یمیرم " به " میمیرم " یا " می میرم " اصلاح شود .
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1390/01/22 10:03
فرشید موحد

در مصرع دوم بیت اول که میدانی که زیبائی بنظر صحیح نمیباشد زیرا کلمه "که" تکرار شده است بنابراین متن صحیح این است .نداری غیر از این عیبی که میدانی چه زیبائی .

1390/08/29 04:10
عباسعلی شریعتی

با سلام
آنگونه که من این شعر را در حافطه دارم در بیت دوم(مصرع دوم) باید بجای ((بر)) حرف اضافه ((در)) جایگزین شود یعنی:
که در دیدار طاقت سوز خود عاشق تر از مایی

1390/08/29 04:10
عباسعلی شریعتی

در مورد حاشیه جناب آقای موحد گرچه ایراد وارد است اما ظاهرا شاعر ((چه)) و یا کلمه دیگری را نپسندیده و عامداً یا بناچار ((که)) را تکرار نموده است

1391/01/19 11:04
حمید فخاری

حاشیه ی آقای موحد نمیتواند درست باشد ،چون "که میدانی که زیبایی"هم معنی درستی دارد وهم در آن از آرایه ی تکرار استفاده شده است.

1391/08/15 01:11
نوید محمدی

در مورد حاشیه ی آقای موحد مخالفم چون که معنای واژه ی "چه" معنای جمله را عوض میکند
شاعر میخواهد بگوید : تنها عیب تو این است که خودت میدانی که زیبا هستی!
اما با واژه ی "چه" میشود : تنها عیب تو این است که میدانی چقدر زیبا هستی!!
در مورد حاشیه ی آقای شریعتی هم لازم است متذکر شوم که بنده هرچه در هر دو واژه فکر کردم به این نتیجه رسیدم که انسان "در" چیزی یا کسی عاشق نمیشود بلکه "بر" چیزی یا کسی عاشق میشود.

1391/10/11 21:01
علی رضا علیاری

با سلام این غزل یکی از غزل های ناب و ماندگار شعر فارسی است
زبان فارسی زبانی ترکیبی است یعنی واژه ها و وندها ی متفاوت با هم ترکیب می‌شوند و واژگان جدید مسازند البتّه این واژه سازی کار هر کسی نیست و نوعی مهارت ذوق و خلّاقیت م‌خواهد
یکی از راه های شناخت شعر و شاعر خوب بررسی واژگان شعر است.
در این شعر طبق گقته‌ی استاد سهیل محمودی رهی هنگام سرایش این شعر مدّت ها صبر و تامّل می‌کند تا ترکیب «طاقت سوز» را که بر ساخته‌ی ایشان است را می یابد و شعر را تکمیل می‌نماید.
این ترکیب تا پیش از رهی ساخته نشده بود و در اشعار کاربرد نداشته است

1393/09/16 14:12
محمد علی صراطی

در مصرع دوم بیت دوم این چنین هم دیده ام:که تو برقامت رعنای خود عاشق تر ازمائی .

1394/01/27 18:03
مرید گراییان

غزل بسیار خوبی است نیاز به حاشیه ندارد

1394/07/10 22:10
کسرا

آواز این شعر زیبا با صدای استاد گلپا در برنامه شماره 574 گلهای رنگارنگ

1394/09/02 22:12
محمد

با سلام وکسب اجازه از صاحب نظرات
در مصرع اول بیت نخست به جای "بوی گل؛ آیا " روی گل؛ از لحاظ معنایی مناسبتر نیست؟چون مناسبت سروپا در اخر مصرع با روی گل بیشتراست تا بوی گل!
هم چنین در مصرع دوم آیا واژه رخسار به جای دیدار مناسبتر نیست؟

1394/10/18 09:01
سعید رمضانی

ابیاتی از این شعر زیبا را استاد علیرضا افتخاری در قالب تصنیفی با آهنگ خودشان اجرا نموده‌اند.

1396/12/14 03:03
نیلوفر

ابیاتی از این غزل را خواننده افغان بنام مسیح نذیر در شهر تورنتو کانادا خوانده اند

1396/12/16 09:03
علی

بدون شک آواز فوق العاده ی گلپایگانی در سه گاه، این غزل زیبا را جاودانه تر کرده است.

1397/01/14 09:04
احمد آذرکمان ۰۴۹۰۳۰۰۶۶۹.a@gmail.com

✿ درحاشیه ی #زیبایی (1)
گردآوری : احمد آذرکمان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
▣ معنای زیبایی برای انسان مثل سن و سال او تغییر می کند . 『رساله فن خطابه』
▣ زیبایی برخی افراد با شخصیت آن ها ارتباط مستقیم دارد . 『؟』
▣ بعضی از مردها در مورد زنان محجبه ، رویا پردازی می کنند و فکر می کنند آن ها بی حجاب باید پری باشند . 『؟』
▣ برخی زن ها بنا به دلایل مختلف ، به صورت اغراق گونه ای همه ی زیبایی هایشان را در یک وجب صورت جبران می کنند . 『؟』
▣ انسان به تدریج و پله پله پیش می رود ولی زیبایی به یک باره خود را به او نشان می دهد . 『 افلاطون 』
▣ نَفْس های شما کار زشتی را در نظر شما زیبا کرد و آن را بیاراست . 『قرآن』
▣ اشعب دید که فرزندش به زنی زیبا خیره می نگرد . گفت پسرکم این گونه نگریستن او را باردار می کند . 『؟』
▣ پوشیدگی ، جمال و زیبایی را به جلال و هیبت نزدیک می کند . 『؟』
▣ رنگ ارغوانی ، کفنِ زیبایی است . 『از ترجمه های عبدالحسین هژیر』
▣ این نگاه عادت کرده ی ما است که دور زیبایی کادر می کشد . 『؟』

1397/01/14 10:04
احمد آذرکمان ۰۴۹۰۳۰۰۶۶۹.a@gmail.com

✿ درحاشیه ی #زیبایی (2)
گردآوری : احمد آذرکمان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
▣ زشتی ، هر اندازه که پوشیده باشد خودش یک نوع زیبایی است . 『؟』
▣ گیرنده های زیبایی ما در طول زندگی تغییر خواهند کرد . 『؟』
▣ اگر یک شی ، کارایی و سودمندی داشته باشد زیباست . 『افلاطون 』
▣ زیباییِ محسوس ، در حقیقتِ زیبایی مشارکت دارد . 『 افلاطون 』
▣ زیبایی ، کیفیتی در خود اشیا نیست بلکه فقط احساسی است در ذهن کسی که به آن می اندیشد . 『؟』
▣ قرآن ، خدا را متصف به زیبایی نمی کند بلکه این موضوع در حدیثی آمده است . 『؟』
▣ این قوه ی خیال است که جمال را عاری از مادیت درک می کند . 『؟』
▣ تمام زیبایی ها ، مقدسات و کلا همه ی معانی بشری و حتی جهان می توانند در قالب های نو ، دوباره تعریف شوند و جهان را از تکرار خارج کنند . 『؟』
▣ زینب (س) بعد از آن وقایع که در کربلا اتفاق افتاد فرمود : «ما رایت الا جمیلا .»
▣ مهم ترین محرک عشق ، جمال است . 『؟』
▣ مواردی مثل این که آقای خاتمی چهره ی زیبایی دارد ، عبایش خوشگل است و ... نشانه ی نارضایتی و نقد دولت پیش از او بود . 『؟』
▣ در شعر سعدی« روی» با «خوی» هم قافیه شده . ما همواره از روی [زیبایی ظاهری و فنا پذیر ] به سمت خوی [زیبایی باطنی] می رویم . 『؟』
▣ زیبایی صدا با فن بیان فرق می کند . 『؟』

1397/01/14 11:04
احمد آذرکمان ۰۴۹۰۳۰۰۶۶۹.a@gmail.com

✿ درحاشیه ی #زیبایی (3)
 گردآوری : احمد آذرکمان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
▣ هرسبزه که بر کنار جویی رسته است / گویی ز لب فرشته خویی رسته است :  زیبایی و مرگ را گویا از آن جهت ملازم گرفته اند که نخواسته اند که «زیبایی» به خزان پیری برسد و شکوه گذشته را از دست بدهد .
『نوشته های بی سرنوشت / ندوشن』
▣ به باور یک تحلیلگر همان فرم زیبایی شناسی و ستاره سازی که در سر در سینماهای قبل از انقلاب رعایت می شد بعد از انقلاب در پوسترهای شهدا و اشخاص مهم کشور به کار رفت . 『؟』
▣ زیبا دشوار است . 
『 آخرین جمله ی سقراط در رساله ی هیپیاس 』
▣ برنارد بوزانکت می گوید : بین «زیبایی آسان» و «زیبایی دشوار» فرق هست . در مجموع ، تمایل اشخاص به جست و جوی «لذت فوری» است زیرا درک آن آسان تر است . این دسته از افراد در مرتبه ی ذوق نازل هستند . شاید خودِ ما ، رقص ها  ، آوازها و فیلم هایی را دوست داریم که می دانیم ارزش چندانی ندارند . 『؟』
▣ تاریخ زیبایی از جهت لذتی که از آن حاصل می شود به دو جریان اصلی  تقسیم  می شود :  ➊ جریان فیثاغورثی : نوعی لذت هشیارانه و متفکرانه است مثل زیبایی های حاصل از طبیعت ،  موسیقی ، ساخت های فکری و نظریه های ریاضی ) ➋ جریان اصل لذت : لذت های حاصل از حواس . مثل زیبایی مربوط به رنگ ، مزه و لامسه . 『 زیبایی . جنیفر آن مک مان 』
▣ هر چیز در زمان خاصی زیباست برای مشاهده گر مُعیّنی نه برای دیگران . این مربوط به مصداق های زیبایی است  و امر زیبا فاقد این گوناگونی است . 『؟』
@Barkhordekootah

1397/05/08 01:08

آقای موحد در تکرار "که" شاعر از آرایه واج آرایی استفاده کرده است و در مورد مطلب دوم به نظر این حقیر "که زیبایی" درست می باشد زیرا شاعر می خواهد بگوید که معشوق مطلقا زیباست و اندازه ای هم برای آن تعیین نمی کند و می گوید که معشوق هم از این زیبایی مطلق مطلع است.

1397/05/08 02:08

آقای موحد "در" دیدار طاقت سوز هم می تواند درست باشد یعنی آن زمانی می تواند درست باشد که عاشق و معشوق به دیدار هم نایل گشته اند و در آنجا عاشق در آن جلسه دیدار به عاشق تر بودن معشوق پی برده است ولی به نظر بنده "بر" دیدار طاقت سوز درست تر و مناسب تر است زیرا عاشق از جلو آینه ایستادن معشوق پی به این موضوع می برد که دیدار معشوق مذکور با کسی که عاشقش است برایش اهمیت ویژه ای دارد که آنقدر جلو آینه ایستاده است یعنی نظر عاشق حتما برایش مهم است...

1397/05/08 02:08

آقای موحد "در" دیدار طاقت سوز هم می تواند درست باشد یعنی آن زمانی می تواند درست باشد که عاشق و معشوق به دیدار هم نایل گشته اند و در آنجا عاشق در آن جلسه دیدار به عاشق تر بودن معشوق پی برده است ولی به نظر بنده "بر" دیدار طاقت سوز درست تر و مناسب تر است زیرا عاشق از جلو آینه ایستادن معشوق پی به این موضوع می برد که دیدار معشوق مذکور با کسی که عاشقش است برایش اهمیت ویژه ای دارد که آنقدر جلو آینه ایستاده است یعنی نظر عاشق حتما برایش مهم است...و همه این جلو آیینه ایستادنها فقط برای دیدار است
پس بنابر این "بر دیدار طاقت سوز.." درست می باشد.
حاشیه آقای علیاری هم اگر وزن شعر را تغییر ندهد می تواند درست باشد
آقای علیاری با مصرع متفاوتی که شما می فرمایین وزن مصراع مذکور متفاوت با مصراعهای دیگر نمی شود؟

1397/05/08 02:08

آقا کسری نظر شما در مورد بابجایی بوی گل با روی گل کاملا محترم و بجا و می باشد ولی در مورد جابجایی رخسار به جای دیدار جای بسی تامل هست زیرا معمولا رخسار زیبا طاقت سوز نمی باشد بلکه انتظار برای دیدار معشوق است که بسیار بسیار طاقت فرساست.

1397/05/08 02:08

آقا کسری نظر شما در مورد جابجایی بوی گل با روی گل کاملا محترم و بجا می باشد ولی در مورد جابجایی رخسار به جای دیدار جای بسی تامل هست زیرا معمولا رخسار زیبا طاقت سوز نمی باشد بلکه انتظار برای دیدار معشوق است که بسیار بسیار طاقت فرساست.

1398/01/19 17:04
ایرانی

بیت دوم این بیت سعدی را بیاد می آورد : ترا در آینه دیدن ، جمال طلعت خویش * بیان کند که چه بودست ناشکیبا را.

1399/08/14 15:11
محسن

زیبایی از جنس حقیقت است مانند همین شعر رهی

1400/05/10 00:08
ملیکا رضایی

شرین و زیبا 

زیبایی 

گل ها ...

گدا محبت 

و خواجه عشق

»-------«

...و گل ها راز خاطره را میدانند جز این بود پای به پای ماندن خشک نمیشد ...

 

******

خیال !

رویا !

کدام ؟

رویا دست نیافتنی ؛

خیال از دست داده ای و یا امیدی هست و هوسی هست به آن ؛ ... .

هوس ؟!

نفس آدمی ؟

چه ؟

هوس تنها این نیست ؛

هوس آرزوی آدمی ست عاشق ؛ ...

آرزو ؟

نه 

بلکه مراد عاشق ... .

 

 

~~~////..... . . .                    .

 

 

چه زیبا عاشقانه میسوزی بآتشی که شمع و پروانه میسوزد ... 

 

... .

 

 

1400/07/19 12:10
ماهان

این شعر رو استاد غلام حسین بنان در برنامه گلهای رنگارنگ شماره 224 نیز خوانده است. همچنین در مصرا دوم از بیت دوم میگوید " که بردیدار خود ، ای تازه گل عاشق تر از مایی "