گنجور

شمارهٔ ۸۹ - شکسته

با بنفشه، لاله گفت ای بیخبر
طرف گلشن را منظم کرده‌اند
از برای جلوه، گلهای چمن
رنگ را با بوی توام کرده‌اند
اندرین بزم طرب، گوئی ترا
غرق در دریای ماتم کرده‌اند
از چه معنی، در شکستی بی سبب
چون بخاکت ریشه محکم کرده‌اند
از چه، رویت در هم و پشتت خم است
از چه رو، کار تو درهم کرده‌اند
از چه، خود را پشت سر می‌افکنی
چون به یارانت مقدم کرده‌اند
در زیان این قبای نیلگون
در تو زشتی را مسلم کرده‌اند
گفت، بهر بردن بار قضا
عاقلان، پشت از ازل خم کرده‌اند
عارفان، از بهر افزودن بجان
از هوی و از هوس، کم کرده‌اند
یاد حق بر یاد خود بگزیده‌اند
کار ابراهیم ادهم کرده‌اند
رهروان این گذرگاه، آگهند
توش راه خود فراهم کرده‌اند
گله‌های معنی، از فرسنگها
گرگ خود را دیده و رم کرده‌اند
چون در آخر، جمله شادیها غم است
هم ز اول، خوی با غم کرده‌اند
تو نمیدانی که از بهر خزان
باغ را شاداب و خرم کرده‌اند
تو نمی‌بینی چه سیلابی نهان
در دل هر قطره شبنم کرده‌اند
هر کسی را با چراغ بینشی
راهی این راه مظلم کرده‌اند
از صبا گوئی تو و ما از سموم
بهر ما، این شهد را سم کرده‌اند
تو، خوشی بینی و ما پژمردگی
هر کجا، نقشی مجسم کرده‌اند
ما بخود، چیزی نکردیم اختیار
کارفرمایان عالم کرده‌اند
کرده‌اند ار پرسشی در کار ما
خلقت و تقدیر، با هم کرده‌اند
درزی و جولاههٔ ما، صنع خویش
در پس این سبز طارم کرده‌اند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

با بنفشه، لاله گفت ای بیخبر
طرف گلشن را منظم کرده‌اند
هوش مصنوعی: لاله به بنفشه گفت: «ای ناآگاه، خبر داری که در باغ گل‌ها را مرتب کرده‌اند؟»
از برای جلوه، گلهای چمن
رنگ را با بوی توام کرده‌اند
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی تو، گل‌های چمن را رنگ‌آمیزی کرده و به عطر تو آغشته کرده‌اند.
اندرین بزم طرب، گوئی ترا
غرق در دریای ماتم کرده‌اند
هوش مصنوعی: در این مهمانی شاد، به نظر می‌رسد که تو را در دریایی از غم غرق کرده‌اند.
از چه معنی، در شکستی بی سبب
چون بخاکت ریشه محکم کرده‌اند
هوش مصنوعی: چرا بدون دلیل در شکستت، مانند این است که ریشه‌ای محکم به خاکت زده‌اند؟
از چه، رویت در هم و پشتت خم است
از چه رو، کار تو درهم کرده‌اند
هوش مصنوعی: چرا چهره‌ات در هم و کمرت خم است؟ چه چیزی باعث شده که کارهای تو به هم ریخته شود؟
از چه، خود را پشت سر می‌افکنی
چون به یارانت مقدم کرده‌اند
هوش مصنوعی: چرا خود را نادیده می‌گیری و به عقب می‌افکنی، در حالی که دیگران را بر خود ارجحیت می‌دهند؟
در زیان این قبای نیلگون
در تو زشتی را مسلم کرده‌اند
هوش مصنوعی: در این لباس آبی رنگ، به وضوح زشتی و نازیبایی تو را مشخص کرده‌اند.
گفت، بهر بردن بار قضا
عاقلان، پشت از ازل خم کرده‌اند
هوش مصنوعی: گفت، برای بهره‌برداری از سرنوشت، عاقلان از آغاز، خود را خم کرده‌اند.
عارفان، از بهر افزودن بجان
از هوی و از هوس، کم کرده‌اند
هوش مصنوعی: عارفان برای اینکه جانشان را از دلبستگی‌ها و خواسته‌های دنیوی خالی کنند، از آنها کاسته‌اند.
یاد حق بر یاد خود بگزیده‌اند
کار ابراهیم ادهم کرده‌اند
هوش مصنوعی: یاد خداوند را بر یاد خود مقدم داشته‌اند و مانند ابراهیم ادهم، زندگی خود را وقف این یاد کرده‌اند.
رهروان این گذرگاه، آگهند
توش راه خود فراهم کرده‌اند
هوش مصنوعی: سفرکنندگان این مسیر از آگاهی برخوردارند، و هر کدامشان راه خود را به خوبی آماده کرده‌اند.
گله‌های معنی، از فرسنگها
گرگ خود را دیده و رم کرده‌اند
هوش مصنوعی: جمعیت‌های بسیاری از معنا، از فاصله‌های دور گرگی را دیده و به شدت ترسیده‌اند.
چون در آخر، جمله شادیها غم است
هم ز اول، خوی با غم کرده‌اند
هوش مصنوعی: در نهایت، تمام خوشی‌ها به غم ختم می‌شوند و از ابتدا هم طبیعت با غم آمیخته است.
تو نمیدانی که از بهر خزان
باغ را شاداب و خرم کرده‌اند
هوش مصنوعی: تو از این موضوع بی‌خبری که به خاطر پاییز، باغ را شاداب و سرزنده نگه‌داشتند.
تو نمی‌بینی چه سیلابی نهان
در دل هر قطره شبنم کرده‌اند
هوش مصنوعی: تو متوجه نیستی که در دل هر قطره شبنم، چه طوفانی از احساسات و هیجانات نهفته است.
هر کسی را با چراغ بینشی
راهی این راه مظلم کرده‌اند
هوش مصنوعی: هر فردی به نوعی با درکی از مسائل، در این مسیر تاریک هدایت شده است.
از صبا گوئی تو و ما از سموم
بهر ما، این شهد را سم کرده‌اند
هوش مصنوعی: از نسیم ملایم تو صحبت می‌کنی، اما ما از گرمای سوزان رنج می‌بریم؛ این شیرینی برای ما به زهر تبدیل شده است.
تو، خوشی بینی و ما پژمردگی
هر کجا، نقشی مجسم کرده‌اند
هوش مصنوعی: تو شادی و خوشی را می‌بینی و ما غم و پژمردگی را احساس می‌کنیم، هر جا که تصویری از زندگی نمایان شده است.
ما بخود، چیزی نکردیم اختیار
کارفرمایان عالم کرده‌اند
هوش مصنوعی: ما هیچ کاری از خودمان انجام نداده‌ایم، بلکه همه چیز به انتخاب و تصمیم صاحبان قدرت در جهان بستگی دارد.
کرده‌اند ار پرسشی در کار ما
خلقت و تقدیر، با هم کرده‌اند
هوش مصنوعی: اگر در مورد خلقت و سرنوشت ما سوالی مطرح شده، باید بدانیم که همه چیز به یکدیگر مربوط است و به طور مشترک شکل گرفته‌اند.
درزی و جولاههٔ ما، صنع خویش
در پس این سبز طارم کرده‌اند
هوش مصنوعی: دوخت‌دوز و کار ما، هنر و دست‌ساخت خود را در این پرده سبز پنهان کرده‌اند.

خوانش ها

شمارهٔ ۸۹ - شکسته به خوانش عندلیب