گنجور

شمارهٔ ۵۵ - درخت بی بر

آن قصه شنیدید که در باغ، یکی روز
از جور تبر، زار بنالید سپیدار
کز من نه دگر بیخ و بنی ماند و نه شاخی
از تیشهٔ هیزم شکن و ارهٔ نجار
این با که توان گفت که در عین بلندی
دست قدرم کرد بناگاه نگونسار
گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس
کاین موسم حاصل بود و نیست ترا بار
تا شام نیفتاد صدای تبر از گوش
شد توده در آن باغ، سحر هیمهٔ بسیار
دهقان چو تنور خود ازین هیمه برافروخت
بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار
آوخ که شدم هیزم و آتشگر گیتی
اندام مرا سوخت چنین ز آتش ادبار
هر شاخه‌ام افتاد در آخر به تنوری
زین جامه نه یک پود بجا ماند و نه یک تار
چون ریشهٔ من کنده شد از باغ و بخشکید
در صفحهٔ ایام، نه گل باد و نه گلزار
از سوختن خویش همی زارم و گریم
آن را که بسوزند، چو من گریه کند زار
کو دولت و فیروزی و آسایش و آرام
کو دعوی دیروزی و آن پایه و مقدار
خندید برو شعله که از دست که نالی
ناچیزی تو کرد بدینگونه تو را خوار
آن شاخ که سر بر کشد و میوه نیارد
فرجام به جز سوختنش نیست سزاوار
جز دانش و حکمت نبود میوهٔ انسان
ای میوه فروش هنر، این دکه و بازار
از گفتهٔ ناکردهٔ بیهوده چه حاصل
کردار نکو کن، که نه سودیست ز گفتار
آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت
روز عمل و مزد، بود کار تو دشوار
از روز نخستین اگرت سنگ گران بود
دور فلکت پست نمیکرد و سبکسار
امروز، سرافرازی دی را هنری نیست
میباید از امسال سخن راند، نه از پار

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

خوانش ها

درخت بی بر به خوانش طوبی برزگر
شمارهٔ ۵۵ - درخت بی بر به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1387/02/29 00:04
امید حجتی

سلام دوست عزیز. از کار با ارزشت استفاده می‌کنم و هر بار برایت آرزوی سلامت دارم. گمان کنم مصراع اول بیت دوم این شعر به شکل زیر باشد :
کز من "نه" دگر بیخ و بنی ماند و نه شاخی
---
پاسخ: با تشکر از شما، کلمه‌ی از قلم افتاده مطابق فرموده اضافه شد.

1389/01/13 19:04
ناشناس

در بیت اول، مصرع دوم، کلمه ی «تیر» باید به «تبر» تغییر پیدا کند.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1391/07/15 11:10
مهرداد قهرایی پور

در بیت یازدهم "برو " غلط است و "بر او" درست است.

1391/07/15 11:10
مهرداد قهرایی پور

ببخشید تصحیح می‌کنم در بیت دوازدهم "برو" غلط است و "بر او" درست است.

1394/12/01 23:03
ناشناس

در بیت ششم مصراع اول ازبن غلط است و از این درست است

1394/12/18 17:03

بسوزند چوب درختان بی بر
سزا خود همین است مر بی بری را
ناصر خسرو قبادیانی

1396/05/01 10:08
حسین

نه سایه دارم و نه بر ، بیفکنندم وسزاست
وگرنه بر درخت تر ، کسی تبر نمی زند
هوشنگ ابتهاج

1397/09/29 13:11
محسن

سلام. من دوره راهنمائی این شعرا حفظ کردم و اجرا کردم. چون شعر سختی بود برای حفظ کردن و معلم به اختیار چند شعرا که بقیش آسون بود برای امتحان اعلام کرده بود من خواستم استثنا باشم و تنها کسی بودم که از بین تقربا 40 تا دانش آموز اینا اجرا کردم و معلم خیلی خوشش اومد و بخاطرش بقیه دانش اموزائیکه قبل از اجرای من بهشون 20 داده بودا نمره 18 داد و فقط به من 20 داد. امروز یاد اون روز افتادم و این شعرا سرچ کردم و دوباره خوندم تو سایت شما.

1398/08/07 07:11
سام

من هنوز هم این شعر رو از حفظ هستم. البته تمام ابیاتی که در کتاب درسی بود.ابیات 11 و 12 از سوختن خویش.... و.. کو دولت و پیروزی... در کتاب دوره راهنمایی نبود و شعر با مصرع...کردار نکو‌کن که نه سودیست زگفتار... به پایان میرسید.