پروین اعتصامیشمارهٔ ۲
ای خوشا مستانه سر در پای دلبر داشتن
دل تهی از خوب و زشت چرخ اخضر داشتن
نزد شاهین محبت بی پر و بال آمدن
پیش باز عشق آئین کبوتر داشتن
سوختن بگداختن چون شمع و بزم افروختن
تن بیاد روی جانان اندر آذر داشتن
اشک را چون لعل پروردن بخوناب جگر
دیده را سوداگر یاقوت احمر داشتن
هر کجا نور است چون پروانه خود را باختن
هر کجا نار است خود را چون سمندر داشتن
آب حیوان یافتن بیرنج در ظلمات دل
زان همی نوشیدن و یاد سکندر داشتن
از برای سود، در دریای بی پایان علم
عقل را مانند غواصان، شناور داشتن
گوشوار حکمت اندر گوش جان آویختن
چشم دل را با چراغ جان منور داشتن
در گلستان هنر چون نخل بودن بارور
عار از ناچیزی سرو و صنوبر داشتن
از مس دل ساختن با دست دانش زر ناب
علم و جان را کیمیا و کیمیاگر داشتن
همچو مور اندر ره همت همی پا کوفتن
چون مگس همواره دست شوق بر سر داشتن
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای خوشا مستانه سر در پای دلبر داشتن
دل تهی از خوب و زشت چرخ اخضر داشتن
هوش مصنوعی: ای کاش که مانند مستان، سر به پای محبوب خود بگذاریم و با دل خالی از خوب و بد، به زندگی ادامه دهیم.
نزد شاهین محبت بی پر و بال آمدن
پیش باز عشق آئین کبوتر داشتن
هوش مصنوعی: در نزد عشق، کسی که احساساتش را بدون هیچ ترس و تردیدی ابراز کند، مانند کبوتر است که نماد صلح و دوستی است. این یعنی کسی که عاشق است باید دل به عشق بزند و به خود اجازه دهد که در دامان محبت فرود آید، حتی اگر در این راه به نظرش آسیب‌پذیر باشد.
سوختن بگداختن چون شمع و بزم افروختن
تن بیاد روی جانان اندر آذر داشتن
هوش مصنوعی: شمعی که می‌سوزد و نور می‌افروزد، نشان‌دهنده عشق و محبوب است. انسانی که با یاد محبوب، در دلش آتش عشق شعله‌ور است، سوزش و دردی را تحمل می‌کند.
اشک را چون لعل پروردن بخوناب جگر
دیده را سوداگر یاقوت احمر داشتن
هوش مصنوعی: اشک را مانند سنگ قیمتی پروردن و غم و درد دل را به صورت جواهر درآوردن، نشان‌دهنده این است که او می‌خواهد از درد و رنج خود سرمایه‌گذاری کرده و از آن زیبایی و ارزش بسازد.
هر کجا نور است چون پروانه خود را باختن
هر کجا نار است خود را چون سمندر داشتن
هوش مصنوعی: هر جا که نور و روشنی وجود دارد، انسان باید مانند پروانه به سوی آن جذب شود و خود را فدای آن کند. اما هر جا که آتش و خطر هست، باید مانند سمندر که در آتش زندگی می‌کند، استقامت و شجاعت نشان دهد و خود را حفظ کند.
آب حیوان یافتن بیرنج در ظلمات دل
زان همی نوشیدن و یاد سکندر داشتن
هوش مصنوعی: پیدا کردن آب حیات در تاریکی دل، با این حال نوشیدن آن و به یاد سکندر بودن.
از برای سود، در دریای بی پایان علم
عقل را مانند غواصان، شناور داشتن
هوش مصنوعی: باید کوشش کنیم که در دریای وسیع دانش، عقل و اندیشه‌امان را مانند غواصانی ماهر به کار بگیریم تا از آن بهره‌مند شویم و به دنبال سود و فایده برویم.
گوشوار حکمت اندر گوش جان آویختن
چشم دل را با چراغ جان منور داشتن
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که انسان باید گوش جان خود را به شنیدن حکمت و علم باز کند و با دل روشن و بیدار، به درک عمیق‌تری از حقیقت‌های زندگی بپردازد. به عبارت دیگر، همواره باید با آگاهی و درک صحیح، به جستجوی آگاهی و بصیرت بپردازد.
در گلستان هنر چون نخل بودن بارور
عار از ناچیزی سرو و صنوبر داشتن
هوش مصنوعی: در باغ هنر مانند درخت نخل پربار و ثمردار باش، و از کم‌ارزشی و بی‌اهمیتی درختان سرو و صنوبر شرمنده نباش.
از مس دل ساختن با دست دانش زر ناب
علم و جان را کیمیا و کیمیاگر داشتن
هوش مصنوعی: از مس، با دانش و مهارت، طلا درست کردن و داشتن علم و روح را مانند سنگ جادو بدانیم و کسی که بتواند این کارها را انجام دهد، کیمیاگر واقعی است.
همچو مور اندر ره همت همی پا کوفتن
چون مگس همواره دست شوق بر سر داشتن
هوش مصنوعی: انسان باید مانند مور با تلاش و کوشش پیوسته در پی هدف‌های خود باشد و همچون مگس، همیشه آرزوها و خواسته‌هایش را در ذهن داشته باشد.
خوانش ها
آرزوها (۱) به خوانش طوبی برزگر
آرزوها (۱) به خوانش زهرا شیبانی
شمارهٔ ۲ - ) به خوانش عندلیب
شمارهٔ ۲ - ) به خوانش مریم فقیهی کیا
شمارهٔ ۲ به خوانش فرهاد بشیریان
حاشیه ها
1387/02/16 06:05
ف-ش
مصرع آخر اینست:
علم وجان را کیمیا وکیمیا گر داشتن
---
پاسخ: با تشکر، مصرع مورد اشاره (که باید مصرع دوم بیت یکی مانده به آخر باشد) تصحیح شد.
1389/05/08 08:08
بهنام ملکی
سلام
مصرع دوم بیت اول را در یک کتاب به صورت زیر خوانده ام:
دل تهی از خوب و زشت چرخ اختر داشتن
مصرع دوم بیت سوم را نیز به صورت زیر خوانده ام:
تن بیاد روی جانان اندر آتش داشتن
---
پاسخ: با تشکر، مورد دوم به لحاظ اشکال در قافیه مسلماً مردود است، مورد اول را با مجموعه اشعار پروین اعتصامی چاپ انتشارات نگاه مقایسه کردم، مطابق همین است که در متن آمده. تغییری اعمال نشد.
1390/01/29 22:03
ای خوشا آن دم که فارغ از تمام کارها
لحظه هایی در کنار دوست هم نجوا شویم
همره پروین و شعر ناب او
از غم و اندوه عالم اندکی آزاد شویم
1398/11/14 16:02
ناشناس
سلام
میشه لطفا معنی بیت اول رو بفرمایید؟
ممنون.
1400/01/28 12:03
ایمان عبیدی
خوانش الهی قمشه ای به مناسبت نوروز 1400
پیوند به وبگاه بیرونی