پروین اعتصامیشمارهٔ ۱۹ - ای رنجبر
تا به کی جان کندن اندر آفتاب ای رنجبر
ریختن از بهر نان از چهر آب ای رنجبر
زین همه خواری که بینی زآفتاب و خاک و باد
چیست مزدت جز نکوهش یا عتاب ای رنجبر
از حقوق پایمال خویشتن کن پرسشی
چند می‌ترسی ز هر خان و جناب ای رنجبر
جمله آنان را که چون زالو مکندت خون بریز
واندران خون دست و پایی کن خضاب ای رنجبر
دیو آز و خودپرستی را بگیر و حبس کن
تا شود چهر حقیقت بی‌حجاب ای رنجبر
حاکم شرعی که بهر رشوه فتوا می‌دهد
کی دهد عرض فقیران را جواب ای رنجبر
آنکه خود را پاک می‌داند ز هر آلودگی
می‌کند مردارخواری چون غُراب ای رنجبر
گر که اطفال تو بی‌شامند شب‌ها باک نیست
خواجه تیهو می‌کند هر شب کباب ای رنجبر
گر چراغت را نبخشیده‌است گردون روشنی
غم مخور، می‌تابد امشب ماهتاب ای رنجبر
در خور دانش امیرانند و فرزندانشان
تو چه خواهی فهم کردن از کتاب ای رنجبر
مردم آنانند کز حکم و سیاست آگهند
کارگر کارش غم است و اضطراب ای رنجبر
هرکه پوشد جامهٔ نیکو بزرگ و لایق اوست
رو تو صدها وصله داری بر ثیاب ای رنجبر
جامه‌ات شوخ است و رویت تیره‌رنگ از گرد و خاک
از تو می‌بایست کردن اجتناب ای رنجبر
هرچه بنویسند حُکّام اندرین محضر رواست
کس نخواهد خواستن زایشان حساب ای رنجبر
شمارهٔ ۱۸ - اندوه فقر: با دوکِ خویش، پیرزنی گفت وقتِ کارشمارهٔ ۲۰ - ای گربه: ای گربه، ترا چه شد که ناگاه
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
تا به کی جان کندن اندر آفتاب ای رنجبر
ریختن از بهر نان از چهر آب ای رنجبر
هوش مصنوعی: تا کی باید زیر آفتاب زحمت بکشید و برای به دست آوردن نان از چهره‌ی آب، عذاب بکشید؟ ای کارگر!
زین همه خواری که بینی زآفتاب و خاک و باد
چیست مزدت جز نکوهش یا عتاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: از این همه زحمتی که می‌کشی و بدی‌هایی که در زیر نور خورشید و در تماس با خاک و باد می‌کشی، چه پاداشی می‌گیری جز سرزنش یا عتاب؟ ای کسی که در رنج هستی.
از حقوق پایمال خویشتن کن پرسشی
چند می‌ترسی ز هر خان و جناب ای رنجبر
هوش مصنوعی: از حقوقی که نادیده گرفته شده، سوال بکن و نترس از منزلت و مقام دیگران ای زحمتکش.
جمله آنان را که چون زالو مکندت خون بریز
واندران خون دست و پایی کن خضاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: همه کسانی که مانند زالو از تو بهره می‌برند و خون تو را می‌مکند، به دست و پا و چهره‌ایت رنگ و لعاب بزن تا از این رنج و زحمت خود جلوگیری کنی.
دیو آز و خودپرستی را بگیر و حبس کن
تا شود چهر حقیقت بی‌حجاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: خودخواهی و حرص و طمع را کنار بگذار و برای همیشه دور کن تا حقیقت واقعی و بی‌پرده خود را بشناسی، ای کسی که در تلاش و زحمت هستی.
حاکم شرعی که بهر رشوه فتوا می‌دهد
کی دهد عرض فقیران را جواب ای رنجبر
هوش مصنوعی: حاکمی که به خاطر پول و رشوه فتوا صادر می‌کند، چگونه می‌تواند به مشکلات فقرا رسیدگی کند؟ ای کسی که در زحمت و رنج هستی، چه امیدی به او داری؟
آنکه خود را پاک می‌داند ز هر آلودگی
می‌کند مردارخواری چون غُراب ای رنجبر
هوش مصنوعی: کسی که فکر می‌کند پاک و بی‌آلودگی است، در واقع از هر ناخالصی و آلودگی دوری نمی‌کند و مانند کلاغ به چیزهای بی‌ارزش و مرده توجه می‌کند. ای کسی که در رنج و زحمت هستی، این را بدان که تنها ادعای پاکی کافی نیست.
گر که اطفال تو بی‌شامند شب‌ها باک نیست
خواجه تیهو می‌کند هر شب کباب ای رنجبر
هوش مصنوعی: اگر کودکان تو شب‌ها بی‌غذا می‌مانند، نگران نباش. کسی می‌تواند هر شب برای خود غذا تهیه کند، ای زحمتکش.
گر چراغت را نبخشیده‌است گردون روشنی
غم مخور، می‌تابد امشب ماهتاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: اگر گردون (آسمان) به تو نوری نداده است، نگران نباش؛ چون امشب ماهتاب درخشان است و تو، ای رنجبر، می‌توانی از آن نور استفاده کنی.
در خور دانش امیرانند و فرزندانشان
تو چه خواهی فهم کردن از کتاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: دانش و علم مخصوص پادشاهان و فرزندان آنهاست؛ تو که زحمتکش هستی، چه انتظاری از درک کتاب‌ها داری؟
مردم آنانند کز حکم و سیاست آگهند
کارگر کارش غم است و اضطراب ای رنجبر
هوش مصنوعی: مردم کسانی هستند که به قوانین و مسائل سیاسی آگاهند. کارگران در کار خود دچار ناراحتی و اضطراب هستند، ای زحمتکش.
هرکه پوشد جامهٔ نیکو بزرگ و لایق اوست
رو تو صدها وصله داری بر ثیاب ای رنجبر
هوش مصنوعی: هر کسی که لباس زیبا و شایسته‌ای بپوشد، بزرگ و لایق به نظر می‌رسد. اما تو که با زحمت و رنج زیاد زندگی کرده‌ای، لباس‌هات پر از وصله و ترمیم است.
جامه‌ات شوخ است و رویت تیره‌رنگ از گرد و خاک
از تو می‌بایست کردن اجتناب ای رنجبر
هوش مصنوعی: لباس تو شاداب و خوش رنگ است، اما چهره‌ات به خاطر گرد و غبار تیره و کثیف به نظر می‌رسد. باید از تو دوری کرد ای کسی که در زحمت هستی.
هرچه بنویسند حُکّام اندرین محضر رواست
کس نخواهد خواستن زایشان حساب ای رنجبر
هوش مصنوعی: هر چیزی که حاکمان در این جمع بنویسند، صحیح و قابل قبول است و هیچ‌کس از آن‌ها نخواهد خواست که بابت کارهایشان پاسخگو باشند، ای کسی که زحمت می‌کشی.
حاشیه ها
1390/10/19 06:01
به عقیده من اگر از خانم پروین اعتصامی حتی همین یک قطعه شعر نیز باقی مانده بود برای عظمت و شایستگی و در کنار شاعران بزرگ ادب پارسی قرار دادن ایشان کافی بود، بماند این که خانم اعتصامی اشعار بسیار زیبای دیگری نیز دارند.
1391/06/23 17:08
سهراب
از زحمات تان متشکرم.
چه زیبا و چه فصیح وبلیغ اعتصامی در این شعر ظاهر شدند.
هم احساس ومعرفت انسان دوستی درحدکمال است وهم اراده در تغییر اوضاع ناسالم. آنچه که امروز کمیاب است !!
1392/09/09 11:12
حامد مهدوی دوست
حال دل سوخته مردم را شجاعانه و دلنشین حکایت نمودی ای نازنین.رحمت پروردگار بر تو باد
1393/06/31 12:08
فقط میگم دمت گرم.خدا بیامرزدت
1401/07/21 12:10
مجتبی
زیبا زیبا زیبا!
1401/11/23 19:01
بیگانه
بسیار زیبا
1402/01/02 10:04
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد)
صدای خانمِ طوبی برزگر من رو یادِ معلم های ابتدایی و دیکته گفتن میاندازد!
خاکِ پایِ همه یِ آموزگارانِ این سرزمین! توتیایِ چشمِ همه یِ ما که اکنون از هنرِ خواندن بهره مند ایم!
1402/01/08 00:04
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد)
همچنین خانم عندلیب که عاشقانه با شور و حالِ خوش خوانش ها را انجام داده اند سپاسگزارم