پروین اعتصامیشمارهٔ ۱۵۹ - نهال آرزو
ای نهال آرزو، خوش زی که بار آورده‌ای
غنچه بی باد صبا، گل بی بهار آورده‌ای
باغبانان تو را، امسال سال خرمی است
زین همایون میوه، کز هر شاخسار آورده‌ای
شاخ و برگت نیکنامی، بیخ و بارت سعی و علم
این هنرها، جمله از آموزگار آورده‌ای
خرم آنکو وقت حاصل ارمغانی از تو برد
برگ دولت، زاد هستی، توش کار آورده‌ای
غنچه‌ای زین شاخه، ما را زیب دست و دامن است
همتی، ای خواهران، تا فرصت کوشیدن است
پستی نسوان ایران، جمله از بی دانشی است
مرد یا زن، برتری و رتبت از دانستن است
زین چراغ معرفت کامروز اندر دست ماست
شاهراه سعی و اقلیم سعادت، روشن است
به که هر دختر بداند قدر علم آموختن
تا نگوید کس، پسر هشیار و دختر کودن است
زن ز تحصیل هنر شد شهره در هر کشوری
بر نکرد از ما کسی زین خواب بیدردی سری
از چه نسوان از حقوق خویشتن بی‌بهره‌اند
نام این قوم از چه، دور افتاده از هر دفتری
دامن مادر، نخست آموزگار کودک است
طفل دانشور، کجا پرورده نادان مادری
با چنین درماندگی، از ماه و پروین بگذریم
گر که ما را باشد از فضل و ادب، بال و پری
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای نهال آرزو، خوش زی که بار آورده‌ای
غنچه بی باد صبا، گل بی بهار آورده‌ای
هوش مصنوعی: ای درخت جوان آرزو، به خوبی زندگی کن چرا که تو بدون هیچ وزشی، شکوفه‌ای را به ثمر آورده‌ای و گلی را بدون داشتن بهار به وجود آورده‌ای.
باغبانان تو را، امسال سال خرمی است
زین همایون میوه، کز هر شاخسار آورده‌ای
هوش مصنوعی: باغبانان امسال در حال لذت بردن از فصل خرمی هستند و میوه‌هایی که از هر درختی چیده‌اند، خوشمزه و دلپذیر است.
شاخ و برگت نیکنامی، بیخ و بارت سعی و علم
این هنرها، جمله از آموزگار آورده‌ای
هوش مصنوعی: شاخ و برگ تو نشان‌دهنده‌ی نیکی و خوبى‌ات است، و ریشه و بنیاد تو از تلاش و دانش این مهارت‌ها نشأت گرفته است؛ تمامی این‌ها را از معلم و آموزگار خود آموخته‌ای.
خرم آنکو وقت حاصل ارمغانی از تو برد
برگ دولت، زاد هستی، توش کار آورده‌ای
هوش مصنوعی: شاد و خوشحال کسی است که در زمان مناسب، از تو هدیه‌ای ارزشمند بدست آورد. برکت زندگی و موفقیت را به همراه آورده‌ای.
غنچه‌ای زین شاخه، ما را زیب دست و دامن است
همتی، ای خواهران، تا فرصت کوشیدن است
هوش مصنوعی: غنچه‌ای از این درخت، برای ما زیبایی و زینت به ارمغان آورده است. تلاش کنید، ای خواهران، چون زمان برای کوشش کردن محدود است.
پستی نسوان ایران، جمله از بی دانشی است
مرد یا زن، برتری و رتبت از دانستن است
هوش مصنوعی: پایین بودن وضعیت زنان در ایران ناشی از ناآگاهی است. چه مردان و چه زنان، برای کسب برتری و مقام باید علم و دانش داشته باشند.
زین چراغ معرفت کامروز اندر دست ماست
شاهراه سعی و اقلیم سعادت، روشن است
هوش مصنوعی: این چراغ دانش و آگاهی امروز در دستان ماست. مسیر تلاش و راه رسیدن به خوشبختی، اکنون روشن و نمایان است.
به که هر دختر بداند قدر علم آموختن
تا نگوید کس، پسر هشیار و دختر کودن است
هوش مصنوعی: بهتر است هر دختری ارزش دانش را درک کند تا بعدا نتواند بگوید که پسران باهوش و دختران نادان هستند.
زن ز تحصیل هنر شد شهره در هر کشوری
بر نکرد از ما کسی زین خواب بیدردی سری
هوش مصنوعی: زنی با یادگیری هنر به شهرت و معروفیت دست پیدا کرده است، در حالی که هیچ‌کس از ما از این حالت بی‌خبر و بی‌توجه بیدار نشده است.
از چه نسوان از حقوق خویشتن بی‌بهره‌اند
نام این قوم از چه، دور افتاده از هر دفتری
هوش مصنوعی: چرا زن‌ها از حقوق خود بی‌بهره‌اند و نام این گروه چرا از هر ثبت و دفتری دور مانده است؟
دامن مادر، نخست آموزگار کودک است
طفل دانشور، کجا پرورده نادان مادری
هوش مصنوعی: دامن مادر، اولین و مهم‌ترین منبع یادگیری کودک است. چطور ممکن است کودکی با دانش و فهم بالا، از مادری نادان رشد کند؟
با چنین درماندگی، از ماه و پروین بگذریم
گر که ما را باشد از فضل و ادب، بال و پری
هوش مصنوعی: با چنین ناتوانی، اگر ما از زیبایی‌های ماه و ستاره‌ها بگذریم، اما اگر به ما توانی از علم و ادب داده شده باشد، می‌توانیم پرواز کنیم.
حاشیه ها
1387/02/13 06:05
ف-ش
بیت هفتم "ماست" صحیح است
---
پاسخ: با تشکر از شما در مصرع اول بیت مذکور «ما» با «ماست» جایگزین شد.
1387/04/01 01:07
کاوه ایرانی
با سپاس از شما به دنبال شعر زن در ایران می گشتم که نتوانستم پیدایش کنم؛ چنانچه دارید برای من ارسال فرمایید.
1391/12/11 20:03
سروین
لطفا قالب شعر نهال ارزو را درج کنید
1394/08/11 13:11
ماهرخ
دوست گرامی سروین جان، فکر میکنم از سه قطعه تشکیل شده باشد این شعر. توجه بفرمایید مصرع آخر بیت 4 پایان قطعه اول، وقافیه مصرع اول بیت پنج آغاز کننده قطعه دوم تا پایان بیت 8 است و باز هم بیت نهم تا پایان یک قطعه ی دیگر.
هرچه در میان قالب های شعر گشتم جز این نتیجه ای نگرفتم. امیدوارم مفید و صحیح باشد عرایض بنده.
1396/12/26 08:02
سید کاظم
سلام علیکم بیت دوم ظاهرا(باغبانا )صحیح است
1401/07/28 19:09
مجتبی
سلام
واقعاً چه زیبا بانو اعتصامی علم را اینجا بلند مرتبه خوانده و گفته به دنبال علم بروید و فقط علم است که به انسان ها برتری میدهد.