اوحدیبخش ۶۱ - حکایت
به خر گفتند: کیمخت از چه بستی؟
بگفت: از زخم سیخ و چوب دستی
چو من در خاک خاموشی نشستم
زدندم چوب، تا کیمخت بستم
نشان دانش اندر قیل و قالست
هران کس را که نطقی نیست لالست
به قدر راستی گیرد سخن سنگ
سخن کز راستی بگذشت، شد لنگ
سخن گر بد بود بنیاد جنگست
چو نیک آید نشان هوش و هنگست
سخن نوباوهٔ بستان روحست
سخن مفتاح ابواب فتوحست
سخن کشاف اسرار نهانیست
مکن منع این سخن را، کاسما نیست
سخن کز روی دانش باشد و هوش
کنند او را چو مروارید در گوش
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به خر گفتند: کیمخت از چه بستی؟
بگفت: از زخم سیخ و چوب دستی
هوش مصنوعی: به الاغ گفتند: چرا بار تو این‌طور سنگین است؟ او پاسخ داد: به خاطر زخم‌هایی که از چوب و میله خورده‌ام.
چو من در خاک خاموشی نشستم
زدندم چوب، تا کیمخت بستم
هوش مصنوعی: زمانی که من در سکوت و تاریکی نشستم، با چوبی به من ضربه زدند تا به نهایت کارم رسیدم.
نشان دانش اندر قیل و قالست
هران کس را که نطقی نیست لالست
هوش مصنوعی: هرکس که در مباحثه و گفت‌وگو دانشش را نشان ندهد، در واقع نشانی از درک و فهمی ندارد و مانند یک فرد خاموش و بی‌صداست.
به قدر راستی گیرد سخن سنگ
سخن کز راستی بگذشت، شد لنگ
هوش مصنوعی: سخن به اندازه صداقت و درستی‌اش اعتبار دارد. اگر سخنی از راستی عبور کند و ناشفاف باشد، ارزش و استحکام خود را از دست می‌دهد.
سخن گر بد بود بنیاد جنگست
چو نیک آید نشان هوش و هنگست
هوش مصنوعی: اگر سخن بد باشد، کینه و دشمنی خواهد آورد، اما اگر سخن خوشایند باشد، نشان‌دهنده‌ی هوش و ذکاوت است.
سخن نوباوهٔ بستان روحست
سخن مفتاح ابواب فتوحست
هوش مصنوعی: سخنان تازه و نو مانند نسیم بهار تازگی و جان بخشی دارند و به مانند کلیدهایی هستند که در را به روی موفقیت و دستاوردها می‌گشایند.
سخن کشاف اسرار نهانیست
مکن منع این سخن را، کاسما نیست
هوش مصنوعی: سخن بازگو کننده رازهای پنهان است، بنابراین جلوی این گفتار را نگیر، زیرا توانا نیستی که آن را محدود کنی.
سخن کز روی دانش باشد و هوش
کنند او را چو مروارید در گوش
هوش مصنوعی: سخنانی که از روی علم و ذکاوت گفته می‌شود، همچون مرواریدی است که در گوش می‌نشیند و ارزش و زیبایی خاصی دارد.
حاشیه ها
1389/07/16 08:10
منصور محمدزاده
خواهشمند است بیت پنجم را به صورت زیر اصلاح فرمایید:
نادرست:
سخن گر بد بود بنیاد جنگست
چو نیک آید نشان هوس و هنگست
درست:
سخن گر بد بود بنیاد جنگست
چو نیک آید نشان هوش و هنگست
متذکر می شوم که اصطلاح "هوش و هنگ" در اشعار پارسی بسیار رایج میباشد0
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.