گنجور

بخش ۹۳ - در خاصیت گوشه گرفتن

خوبرویان چو رخ همی پوشند
عاشقان در طلب همی کوشند
یافت عنقا به عزلت و دوری
قاف تا قاف نام مستوری
هر که او عزلت اختیار نکرد
دست با دوست در کنار نکرد
خنک آنکس که او برید از خلق
دامن و روی در کشید از خلق
کار اگر با خدات خواهد بود
این تعلق بلات خواهد بود
طفل معنی به کام پرورده
نشود جز درین پس پرده
تا تو اندر میان انبوهی
روز و شب در عذاب و اندوهی
گرگ آزاد ریسمان در حلق
کیست؟ خلوت‌نشین دل با خلق
دل مخوان، ای پسر، که دول بود
آنکه در چاه خلق گول بود
ریسمانیست سست صورت جاه
تو به این ریسمان مرو در چاه
چون به خلوت روی مبر با خویش
فکر اسباب صورت، از کم و بیش
چون نبی دور شد ز بیع و شری
کنج خلوت گزید و غار حری
عزت غار بود و عزلت شهر
منتج عیش عمر و عشرت دهر
ماه یکشب که در برو بستند
مردم او را ز بامها جستند
خود ز عزلت زیان نبیند کس
کز خموشیست سود عزلت و بس

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوبرویان چو رخ همی پوشند
عاشقان در طلب همی کوشند
هوش مصنوعی: زیبارویان چهره‌ی خود را پنهان می‌کنند و عاشقان تلاش می‌کنند تا به دنبال آن‌ها باشند.
یافت عنقا به عزلت و دوری
قاف تا قاف نام مستوری
هوش مصنوعی: پرنده‌ای نادر در دوردست‌ها و در تنهایی پیدا می‌شود، همان‌طور که نامی پنهان از نگاه‌ها دور است.
هر که او عزلت اختیار نکرد
دست با دوست در کنار نکرد
هوش مصنوعی: هر کس که به تنهایی و دوری از جمع برنخیزد، هرگز نمی‌تواند دوستی صمیمی بسازد و در کنار دوستانش قرار گیرد.
خنک آنکس که او برید از خلق
دامن و روی در کشید از خلق
هوش مصنوعی: خوشا به حال کسی که از مردم نسبت به خود بی‌اعتنا شده و روی خود را از آنها برگردانده است.
کار اگر با خدات خواهد بود
این تعلق بلات خواهد بود
هوش مصنوعی: اگر کار تو با خدا باشد، هیچ وابستگی و تعلقی نمی‌تواند مانع آن شود.
طفل معنی به کام پرورده
نشود جز درین پس پرده
هوش مصنوعی: معنای کودک به خوبی پرورش نمی‌یابد مگر در دنیای پنهان و بیرون از دید.
تا تو اندر میان انبوهی
روز و شب در عذاب و اندوهی
هوش مصنوعی: در حال حاضر، تو در میان روزها و شب‌های فراوانی به سر می‌بری و در این میان در رنج و ناراحتی هستی.
گرگ آزاد ریسمان در حلق
کیست؟ خلوت‌نشین دل با خلق
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی به جستجو و کشف درونی اشاره دارد. فردی در اینجا به دنبال درک خود و ارتباطش با دیگران است. پرسش درباره کسی که به نظر آزاد و بی‌قید است، اما در واقع در یک وضعیت محدود قرار دارد، به نوعی نمی‌تواند به وضوح خودش را نشان دهد. در این حالت، دل او در تنهایی با دیگران ارتباط برقرار می‌کند، به این معنا که او در عین تنهایی، تفکرات و احساساتش را با دیگران به اشتراک می‌گذارد.
دل مخوان، ای پسر، که دول بود
آنکه در چاه خلق گول بود
هوش مصنوعی: ای پسر، دل خود را نباخت؛ زیرا کسی که در چاه طمع و فریب دیگران افتاده، در واقع به ذلت و سرافکندگی مبتلا شده است.
ریسمانیست سست صورت جاه
تو به این ریسمان مرو در چاه
هوش مصنوعی: ای جاهی که داری، مانند ریسمان نازکی است; به این ریسمان نازک پای خود را در چاه نگذار.
چون به خلوت روی مبر با خویش
فکر اسباب صورت، از کم و بیش
هوش مصنوعی: زمانی که در تنهایی هستی، با خودت در باره لوازم و نیازهای ظاهری فکر نکن، نه به کم و نه به زیاد.
چون نبی دور شد ز بیع و شری
کنج خلوت گزید و غار حری
هوش مصنوعی: زمانی که پیامبر از معاملات و تجارت دور شد، در گوشه‌ای از خلوت نشینی کرد و به غار حرا رفت.
عزت غار بود و عزلت شهر
منتج عیش عمر و عشرت دهر
هوش مصنوعی: عزت در تنهایی و گوشه‌نشینی است و زندگی شاداب و خوشی در شهر و جمعیت.
ماه یکشب که در برو بستند
مردم او را ز بامها جستند
هوش مصنوعی: در یک شب، وقتی که مردم از بام‌ها به سمت ماه نگاه کردند و او را مشاهده کردند.
خود ز عزلت زیان نبیند کس
کز خموشیست سود عزلت و بس
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از زندگی در تنهایی ضرر نمی‌بیند، زیرا سکوت و آرامش در این تنهایی به انسان فایده می‌رساند و بس.