اوحدیبخش ۵ - ضراعت در صورت قسم
ای به مهر تو آسمان در بند
یاد من کن، چو میدهم سوگند
به زمانی که عقد دین بستی
به زمینی که اندرو هستی
به بنان قمر شکن که تراست
به زبان شکر سخن که تراست
به دو گیسوی مشک پیوندت
به دو چشم سیاه دلبندت
به نماز شب و قیام و قعود
به دعای پر و رکوع و سجود
به اذان و به مسجد و محراب
به وضو کردن و طهارت آب
به شب هجرت و حمایت غار
به دم عنکبوت و صحبت یار
به خروج و فلک نوشتن تو
به عروج و به باز گشتن تو
به شهادت که شد در اسلام
به صلوة و زکوة و حج و صیام
در قناعت به نیم سیری تو
در شجاعت بدان دلیری تو
به براق و بر فرف راهت
به وصول و به قربت شاهت
به وقار تو در نزول ملک
به شکوه تو بر عقول فلک
به حدیث حیات پیوندت
به جگر گوشگان دلبندت
به شهیدان کربلا ز فسوس
بستم کشتگان مشهد طوس
به چهل مرد و چار فرزانه
به دو هم خوابه و دو هم خانه
به دو چشم سرشک بارانت
به بزرگان دین و یارانت
به عقیق تو در حدیث و کلام
به حقوق تو در شفاعت عام
به فتوحات بوقبیس و حری
به ثریای مکه تا بثری
به صیام و به بردباری تو
به قیام شب و به زاری تو
به جمال صحابه در عهدت
به رخ نه جمیله در مهدت
به دل کعبه و به ناف زمین
به کتاب و به جبرئیل امین
به حطیم و مقام و زمزم و رکن
به سکون مجاوران دو سکن
به صفا و به مروه و عرفات
به مه و مهر و فرش و کرسی و ذات
که مکن زان در اوحدی را دور
یارمندیش کن ز عالم نور
گر گناهش نهفته شدن یا فاش
نیست اندیشه این تو او را باش
زین گرانجانی و سبک پایی
هیچ غم نیست گر تو او رایی
تو به تقصیر طاعتش منگر
به قصور بضاعتش منگر
ز کرم یک نظر به کارش کن
در دو گیتی بزرگوارش کن
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای به مهر تو آسمان در بند
یاد من کن، چو میدهم سوگند
هوش مصنوعی: ای عشق تو، آسمان را با یاد من در قید و بند قرار بده، همان‌طور که من به تو سوگند می‌خورم.
به زمانی که عقد دین بستی
به زمینی که اندرو هستی
هوش مصنوعی: زمانی را به یاد بیاور که پیمان دین را در جایی بستى که وجودت در آن قرار دارد.
به بنان قمر شکن که تراست
به زبان شکر سخن که تراست
هوش مصنوعی: با دست‌های زیبا و ماهرو، تو کسی هستی که با کلام شیرین خود، دیگران را مجذوب می‌کنی.
به دو گیسوی مشک پیوندت
به دو چشم سیاه دلبندت
هوش مصنوعی: موهای مشکی‌ات به چشمان سیاه و زیبایت مرتبط است.
به نماز شب و قیام و قعود
به دعای پر و رکوع و سجود
هوش مصنوعی: به عبادت شب و ایستادن و نشستن در نماز و دعاهایی که پر از احساس هستند، و در حالت رکوع و سجود مشغول بودن.
به اذان و به مسجد و محراب
به وضو کردن و طهارت آب
هوش مصنوعی: به صدای مؤذّن و رفتن به مسجد و عبادت و پاکیزگی با آب اشاره دارد.
به شب هجرت و حمایت غار
به دم عنکبوت و صحبت یار
هوش مصنوعی: در شب هجرت و در حمایت از غار، به تار عنکبوت و همراهی یار اشاره دارد.
به خروج و فلک نوشتن تو
به عروج و به باز گشتن تو
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که سرنوشت و تقدیر تو به گونه‌ای نوشته شده که نشانه‌هایی از پیشرفت و اوج گرفتن تو دارد و همچنین به شادی و بازگشت مجدد تو اشاره می‌کند.
به شهادت که شد در اسلام
به صلوة و زکوة و حج و صیام
هوش مصنوعی: در اسلام، کسی که به عنوان گواهی یا شهادت در این دین عمل کند، باید به انجام واجباتی چون نماز، زکات، حج و روزه پایبند باشد.
در قناعت به نیم سیری تو
در شجاعت بدان دلیری تو
هوش مصنوعی: در قناعت و رضایت به کمترین چیز، همان‌قدر شجاعتی داری که در دلیری و شجاعت.
به براق و بر فرف راهت
به وصول و به قربت شاهت
هوش مصنوعی: با چیزی درخشان و سریع به راهی می‌روی که به هدف و نزدیکی به پادشاهت می‌رسد.
به وقار تو در نزول ملک
به شکوه تو بر عقول فلک
هوش مصنوعی: با شکوه و با وقاری که در حضور تو دیده می‌شود، بر عقل‌های فراوانی که در آسمان هستند، تاثیر می‌گذاری.
به حدیث حیات پیوندت
به جگر گوشگان دلبندت
هوش مصنوعی: به سخن زندگی، ارتباطی عمیق با عزیزان و فرزندان مورد علاقه‌ات داری.
به شهیدان کربلا ز فسوس
بستم کشتگان مشهد طوس
هوش مصنوعی: من به یاد شهیدان کربلا، بر کشتگان مشهد طوس گریستم و دلی را که در فراق آن‌ها شکسته شده، نشان دادم.
به چهل مرد و چار فرزانه
به دو هم خوابه و دو هم خانه
هوش مصنوعی: به چهار مرد و چهار فرزانه، دو نفر در کنار هم خوابیده و دو نفر دیگر در کنار هم زندگی می‌کنند.
به دو چشم سرشک بارانت
به بزرگان دین و یارانت
هوش مصنوعی: با دو چشم پر از اشک، به بزرگان دین و دوستانت نگاه می‌کنم.
به عقیق تو در حدیث و کلام
به حقوق تو در شفاعت عام
هوش مصنوعی: در سخن و گفتگو، به زیبایی و ارزش تو اشاره می‌شود و در مورد حقایق، مقام تو در بخشش و شفاعت مطرح است.
به فتوحات بوقبیس و حری
به ثریای مکه تا بثری
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره به دستاوردها و پیروزی‌های بزرگ تاریخی دارد و به شکوه و عظمت فرهنگی و مذهبی شهر مکه و جایگاه آن در میان دیگر مکان‌ها پرداخته می‌شود. به نوعی، شاعر به عظمت و ارزش‌های معنوی این مکان‌ها اشاره می‌کند و بر اهمیت آن‌ها در تاریخ تأکید می‌کند.
به صیام و به بردباری تو
به قیام شب و به زاری تو
هوش مصنوعی: به خاطر روزه‌داری و صبر و شکیبایی تو، به خاطر قیام در شب و ناله‌های تو.
به جمال صحابه در عهدت
به رخ نه جمیله در مهدت
هوش مصنوعی: به زیبایی دوستان در زمان تو، چهره‌ای زیبا را در گهواره‌ات نشان بده.
به دل کعبه و به ناف زمین
به کتاب و به جبرئیل امین
هوش مصنوعی: در دل کعبه و در میانه زمین، در کتاب و نزد جبرئیل شریف.
به حطیم و مقام و زمزم و رکن
به سکون مجاوران دو سکن
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره شده است که در کنار حطیم، مقام ابراهیم، چشمه زمزم و رکن، افرادی آرام و سکونی قرار دارند. این مکان‌ها در مکه مکرمه قرار دارند و به معنای بهره‌مندی از محیطی معنوی و مقدس است.
به صفا و به مروه و عرفات
به مه و مهر و فرش و کرسی و ذات
هوش مصنوعی: در آرامش و پاکی، ماشاالله، در کنار مناره‌ها و فرهنگ‌های گوناگون، همچنین در دل فضاهایی خاص و باارزش.
که مکن زان در اوحدی را دور
یارمندیش کن ز عالم نور
هوش مصنوعی: از آن در (درگاه) دوری مکن، زیرا یار و دوستانت را به دنیای نور اینجا اندر کن.
گر گناهش نهفته شدن یا فاش
نیست اندیشه این تو او را باش
هوش مصنوعی: اگر خواب است و او گناهش پنهان شده یا آشکار نیست، این تفکر تو درباره او را در نظر بگیر.
زین گرانجانی و سبک پایی
هیچ غم نیست گر تو او رایی
هوش مصنوعی: اگر تو اراده کنی که از بارهای سنگین رهایی یابی و به آرامش برسی، دیگر نگران هیچ چیز نخواهی بود.
تو به تقصیر طاعتش منگر
به قصور بضاعتش منگر
هوش مصنوعی: به اشتباهات خودت در انجام وظایف پرستش او توجه نکن و به محدودیت‌های خودت در درک و توانایی توجهی نداشته باش.
ز کرم یک نظر به کارش کن
در دو گیتی بزرگوارش کن
هوش مصنوعی: از لطف و بخشش خود، یک نگاه به کار او بینداز و در این دو جهان، او را بزرگوار و محترم قرار ده.
حاشیه ها
1389/10/27 13:12
طغرل toghrol۷@gmail.com
لطفاً بیت 10 مصراع دوم اینگونه تصحیح گردد:
در شجاعت بدان دلیری تو
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.