گنجور

غزل شمارهٔ ۸۰۳

تو از رنگی که بر گردی کجا همرنگ ما باشی؟
که ما را می‌رسد رندی و بی‌باکی و قلاشی
بدین ریش تراشیده قلندر کی شوی؟ چون تو
جوالی موی در پوشی و مشتی پشم بتراشی
ازین صورت چه می‌خواهی؟ دوای سیرت بد کن
که تقصیری نکرد ایزد درین صورت به نقاشی
کجا شیرین شود کام تو از حلوای خرسندی؟
که مانند نمکدان در قفای سفرهٔ آشی
ترا با دیگران جنگست و دشمن در بن خانه
به گرد نفس خود بر گرد، اگر در بند پرخاشی
گرت سرسبزیی باید، درین صورت به صدق دل
به آب دیده باید کرد سال و ماه فراشی
به درویشی و مسکینی چو دستت می‌دهد چیزی
چرا در پای درویشان و مسکینان نمی‌پاشی!
تو بر کن چشم معنی را و بنگر نیک، تا با خود
چه رخ پوشیدگان بینی ز هر سویی به جماشی؟
بسان اوحدی این جا بنه در نیستی گردن
که کاری بر نمی‌آید ز خود بینی و بواشی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو از رنگی که بر گردی کجا همرنگ ما باشی؟
که ما را می‌رسد رندی و بی‌باکی و قلاشی
هوش مصنوعی: تو چطور می‌توانی به ما شباهت پیدا کنی در حالی که رنگ و حال و هوایت متفاوت است؟ چون ما به شجاعت و بی‌پروا بودن و سرزندگی مشهوریم.
بدین ریش تراشیده قلندر کی شوی؟ چون تو
جوالی موی در پوشی و مشتی پشم بتراشی
هوش مصنوعی: چگونه می‌توانی با این ریش تراشیده و بی‌کلاه خود را معزّز کنی؟ وقتی که تو خود را در قالب جوالی که موهایش را می‌پوشاند محدود کرده‌ای و فقط بخشی از پشم را برمی‌داری.
ازین صورت چه می‌خواهی؟ دوای سیرت بد کن
که تقصیری نکرد ایزد درین صورت به نقاشی
هوش مصنوعی: از این ظاهر چه می‌خواهی؟ اصلاح باطن را انجام بده، زیرا خداوند در این ظاهر هیچ تقصیری نداشته و این تنها کار هنرمند است.
کجا شیرین شود کام تو از حلوای خرسندی؟
که مانند نمکدان در قفای سفرهٔ آشی
هوش مصنوعی: چگونه می‌توانی از خوشی به کامت لذت ببری، در حالی که آن خوشی مانند نمکی است که در انتهای سفره قرار دارد و به راحتی در دسترس نیست؟
ترا با دیگران جنگست و دشمن در بن خانه
به گرد نفس خود بر گرد، اگر در بند پرخاشی
هوش مصنوعی: تو با دیگران در جنگ و ستیز هستی و دشمن در خانه‌ات، در سایه‌ی نفس خود می‌چرخد. اگر در چنگال خشم باشی، این شرایط دشوارتر خواهد شد.
گرت سرسبزیی باید، درین صورت به صدق دل
به آب دیده باید کرد سال و ماه فراشی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به سرسبزی و خرمی دست یابی، باید با صداقت و خلوص نیت، برای آن تلاش کنی و صبر داشته باشی، چه در مدت زمان طولانی و چه در مقاطع مختلف.
به درویشی و مسکینی چو دستت می‌دهد چیزی
چرا در پای درویشان و مسکینان نمی‌پاشی!
هوش مصنوعی: اگر به درویش یا مسکینی چیزی می‌دهی، چرا آن را در برابر درویشان و مسکینان نمی‌ریزی تا آنها نیز بهره‌مند شوند؟
تو بر کن چشم معنی را و بنگر نیک، تا با خود
چه رخ پوشیدگان بینی ز هر سویی به جماشی؟
هوش مصنوعی: به چشم خود نگاه کن و خوب ببین، تا متوجه شوی چگونه افرادی که خود را پوشانده‌اند، از هر سمتی به تو می‌نگرند.
بسان اوحدی این جا بنه در نیستی گردن
که کاری بر نمی‌آید ز خود بینی و بواشی
هوش مصنوعی: به مانند اوحدی، اینجا در عدم و نیستی قرار بگیر؛ زیرا از خودخواهی و بزرگ‌منشی هیچ کاری ساخته نیست.