غزل شمارهٔ ۷۲۷
بر در میخانه این غلغل و آن طنطنه
چیست؟ بیاور چراغ، پیش نه آتشزنه
گر ز حریفان ماست، با دل یک رنگ و راست
همچو منش مست کن، رود بر طل و منه
ور ز بزرگان دهر باشد و گرگان شهر
خاک نیرزد بهل، با همه کوچ و بنه
از الف و از نقط درشکن این یک ورق
صدر نداند گرفت، جز الف یک تنه
کژ مکژ این گروه راه به جایی نبرد
تا که در افتادشان در مکن و کن کنه
بسر ندارند و یمن، با خود از آن ساختند
بهر خلاف و جدل میسره و میمنه
ای که به حیله گری دم دهی و داد نه
رو، سخن از حال گوی، چند ز حول و سنه؟
گر دلت آلوده شد، بر در میخانه آی
کز پیپالود نیست میکنه در میکنه
زانکه روایت گری، گر نروی راه او
بس که ببینی عنا از پی این عنعنه
خواجه به خواب اندرست، یا به شراب اندرست
ورنه مؤذن نخفت دوش بر آن میذنه
آینهٔ حق تویی، از در معنی، ولی
از نم ناموس و نام تیره شدست آینه
بس که به دود هوس خانه سیه کردهای
هیچ ندانست تافت نور در آن روزنه
هست تفاوت به قدر، ار چه به قدرت کند
شیشه گنی آفتاب، شاش تنی بوزنه
با همه دستان، بسی بر سر ما بگذرد
از روش چرخ زال بهمن و بهمنجنه
از نفس اوحدی گوهر ایمان طلب
چون گهر احمدی از صدف آمنه
اطلاعات
وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بر در میخانه این غلغل و آن طنطنه
چیست؟ بیاور چراغ، پیش نه آتشزنه
هوش مصنوعی: در کنار در میخانه، این صداها و ناز و کرشمه چه معنایی دارند؟ بیا چراغ را بیاور تا بر افروزم، نه اینکه فقط آتشزنه را بیاوریم.
گر ز حریفان ماست، با دل یک رنگ و راست
همچو منش مست کن، رود بر طل و منه
هوش مصنوعی: اگر از دوستان ما باشد، با دلی صادق و یکرنگ، مانند یک مینای مست، به سمت طلا برو و آن را رها کن.
ور ز بزرگان دهر باشد و گرگان شهر
خاک نیرزد بهل، با همه کوچ و بنه
هوش مصنوعی: اگرچه فردی از بزرگترین انسانها و قویترینهای زمانه باشد، اما اگر زمین و خاکش ارزشی نداشته باشد، با تمام امکانات و مایملکش هم هیچ اهمیتی نخواهد داشت.
از الف و از نقط درشکن این یک ورق
صدر نداند گرفت، جز الف یک تنه
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که تنها یک حرف الف میتواند مفهوم و اهمیت خاصی را به خود اختصاص دهد، در حالی که دیگر جزئیات یا نقاط کوچک ممکن است نتوانند به تنهایی بر روی یک ورق تاثیر بگذارند. به عبارتی، الف به عنوان اساسیترین و مهمترین عنصر شناخته میشود و بقیه اجزا در مقایسه با آن اهمیت کمتری دارند.
کژ مکژ این گروه راه به جایی نبرد
تا که در افتادشان در مکن و کن کنه
هوش مصنوعی: این گروه به خاطر انحرافات و بینظمیهایشان به جایی نخواهند رسید؛ تا زمانی که در کارهایشان به درستی و دقت عمل نکنند.
بسر ندارند و یمن، با خود از آن ساختند
بهر خلاف و جدل میسره و میمنه
هوش مصنوعی: یمن به دلیل نداشتن برادر، با تدبیر و هوشمندی، راه هایی برای ایجاد درگیری و بحث و جدل پیدا کرد.
ای که به حیله گری دم دهی و داد نه
رو، سخن از حال گوی، چند ز حول و سنه؟
هوش مصنوعی: ای کسی که با فریب و نیرنگ سخن میگویی و از عدالت دوری، از حال و احوال خود بگو، چرا به دور و زمانه میپردازی؟
گر دلت آلوده شد، بر در میخانه آی
کز پیپالود نیست میکنه در میکنه
هوش مصنوعی: اگر قلبت آلوده شد، به میخانه بیا، چون در اینجا نیازی به پاکسازی نیست.
زانکه روایت گری، گر نروی راه او
بس که ببینی عنا از پی این عنعنه
هوش مصنوعی: اگر به راه او نروی، شاهد بسیاری از مشکلات و ناموافقیها خواهی بود که در پی این رسوم و سنتها ایجاد شدهاند.
خواجه به خواب اندرست، یا به شراب اندرست
ورنه مؤذن نخفت دوش بر آن میذنه
هوش مصنوعی: آقای ما یا در خواب است یا در حال نوشیدن شراب، وگرنه مؤذنی که اعلام اذان کرده، شب گذشته بیدار بوده و خوابش نمیبرد.
آینهٔ حق تویی، از در معنی، ولی
از نم ناموس و نام تیره شدست آینه
هوش مصنوعی: تو آینهای از حقیقت هستی که وقتی به عمق آن نگاه میشود، معنی واقعی را نشان میدهی؛ اما به خاطر ظاهر و نامهایی که داری، گاهی دچار کدورت و تیرهگی میشوی.
بس که به دود هوس خانه سیه کردهای
هیچ ندانست تافت نور در آن روزنه
هوش مصنوعی: به خاطر افکار و آرزوهای بیپایانت، خانهات را به تاریکی کشاندهای و در این میان هیچ نمیدانی که نوری که از روزنه میآید، همواره هست.
هست تفاوت به قدر، ار چه به قدرت کند
شیشه گنی آفتاب، شاش تنی بوزنه
هوش مصنوعی: تفاوتهایی وجود دارد، حتی اگر شیشهای که با قدرت نور آفتاب را پخش میکند، میتواند تأثیراتی متفاوت داشته باشد.
با همه دستان، بسی بر سر ما بگذرد
از روش چرخ زال بهمن و بهمنجنه
هوش مصنوعی: با وجود تمام مشکلات و فراز و نشیبهایی که بر سر ما میآید، همچنان باید با صبر و استقامت پیش برویم، مانند چرخش روزگار که به شکل بیرحمانهای بر ما تأثیر میگذارد.
از نفس اوحدی گوهر ایمان طلب
چون گهر احمدی از صدف آمنه
هوش مصنوعی: از نفس اوحدی، گوهر ایمان را خواست کن، مانند اینکه گوهر احمدی را از صدف آمنه طلب میکنی.