اوحدیغزل شمارهٔ ۴۶۸
قاصرات الطرف فی حجب الخیام
حال ترکانست گویی والسلام
عکس کین و مهر ایشان کفر و دین
رنگ روی و زلف ایشان صبح و شام
هم به معنی زهره را نایب مناب
هم به صورت ماه را قایم مقام
همچو دولت، گاه دشمن، گاه دوست
همچو گردون، گاه تند و گاه رام
بر ثوابت جزع ایشان را ستم
از کواکب اسب ایشان را ستام
کوچ ایشان رحلت صیف و شتا
خوی ایشان جنبش شمس و غمام
روز نرمی همچو سوسن خوش نسیم
وقت تندی همچو توسن بد لگام
تنگ چشمانند، لیکن دوربین
خوبرویانند، لیکن خویش کام
صحن لشکر گاهشان چرخ و نجوم
هیات خرگاهشان رکن و مقام
روی ایشان در کله خورشید و ماه
چشم ایشان در قبا ماهی و دام
رونق بعظاق رنگ آمیز شان
جلوهٔ طاوس را ماند مدام
میل ترکان کن، که یابی برقرار
نزد ترکان رو، که بینی بر دوام
ساقیان بربری از پیش و پس
بادهای کوثری از کاس و جام
دلبران کاسه گیر بوسه ده
دلبران عشقبار نیک نام
گر مرادی هست اینست، ای پسر
ور بهشتی هست اینست،ای غلام
اوحدی را با چنین قوم اوفتاد
راه سلطانیه و دارالسلام
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قاصرات الطرف فی حجب الخیام
حال ترکانست گویی والسلام
هوش مصنوعی: چشمان کوتاه‌نگر در پس پرده‌های خیمه‌ها، مانند حال ترک‌هاست و بس.
عکس کین و مهر ایشان کفر و دین
رنگ روی و زلف ایشان صبح و شام
هوش مصنوعی: عکس دشمنی و محبت آنها نشان دهنده‌ی نفاق و ایمان است و زیبایی چهره و موهایشان صبح و شام را روشن و دلپذیر می‌کند.
هم به معنی زهره را نایب مناب
هم به صورت ماه را قایم مقام
هوش مصنوعی: زهره به عنوان نماینده و ماه به عنوان جانشین در نظر گرفته شده‌اند.
همچو دولت، گاه دشمن، گاه دوست
همچو گردون، گاه تند و گاه رام
هوش مصنوعی: همان‌طور که سرنوشت ممکن است گاهی به ما خیانت کند و گاهی دست ما را بگیرد، زندگی نیز مانند آسمان است که گاهی طوفانی و گاهی آرام است.
بر ثوابت جزع ایشان را ستم
از کواکب اسب ایشان را ستام
هوش مصنوعی: درد و رنج آنها بر اساس قوانین و اصول ثابت زمین است و ظلمی که بر آنها می‌رود ناشی از تأثیرات اجرام آسمانی بر سرنوشتشان است.
کوچ ایشان رحلت صیف و شتا
خوی ایشان جنبش شمس و غمام
هوش مصنوعی: در این بیت به تغییرات و تحولات اشاره شده است. کوچ آنها مانند تغییر فصل‌هاست، که از تابستان به زمستان می‌رود. شخصیت و ذات آنها نیز مانند حرکت خورشید و ابر است؛ با نوسانات و تحولات مداوم در زندگی و اطرافشان. به این ترتیب، می‌توان گفت که زندگی آنها همواره در حال تغییر و جابه‌جایی است، همان‌گونه که فصل‌ها و نور خورشید به تناوب بر زندگی تاثیر می‌گذارند.
روز نرمی همچو سوسن خوش نسیم
وقت تندی همچو توسن بد لگام
هوش مصنوعی: روزهای آرام و لطیفی مانند گل سوسن وجود دارند، اما در مواقعی هم هستند که همانند اسب تیزپا و دیوانه، اوضاع به شدت دگرگون می‌شود.
تنگ چشمانند، لیکن دوربین
خوبرویانند، لیکن خویش کام
هوش مصنوعی: چشم‌چرانان دارای دیدی محدود هستند، اما زیبا رویان از دور قدرت دیدن خوبی دارند، در عین حال خودشان از خواسته‌های خود راضی هستند.
صحن لشکر گاهشان چرخ و نجوم
هیات خرگاهشان رکن و مقام
هوش مصنوعی: محل جمع شدن لشکرشان مانند آسمان و ستاره‌ها است و مقر و جایگاه آنها به مانند پایه و اساس یک آشیانه است.
روی ایشان در کله خورشید و ماه
چشم ایشان در قبا ماهی و دام
هوش مصنوعی: چهره آنها مانند خورشید و ماه درخشان است و نگاهشان به قدری زیبا و دلربا است که تمام چیزهای دیگر را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
رونق بعظاق رنگ آمیز شان
جلوهٔ طاوس را ماند مدام
هوش مصنوعی: رونق و زیبایی خاصی که در آنجا وجود دارد، همیشه مانند زیبایی و جلال طاووس درخشان است.
میل ترکان کن، که یابی برقرار
نزد ترکان رو، که بینی بر دوام
هوش مصنوعی: به سمت عزیزان بشتاب، چراکه نزد آنها می‌توانی کمال و ثبات را بیابی. به سوی آنها برو تا متوجه پایدار بودنشان شوی.
ساقیان بربری از پیش و پس
بادهای کوثری از کاس و جام
هوش مصنوعی: ساقی‌های بیگانه از همه سمت‌ها در حال خدمت به ما هستند و مانند بادهای بهشتی نوشیدنی‌ها را با کاس و جام برایمان می‌آورند.
دلبران کاسه گیر بوسه ده
دلبران عشقبار نیک نام
هوش مصنوعی: محبوبان، در آغوش بوسه‌ای در انتظار هستند، محبوبانی که نیکوکار و دوست‌داشتنی‌اند.
گر مرادی هست اینست، ای پسر
ور بهشتی هست اینست،ای غلام
هوش مصنوعی: اگر خواسته‌ای وجود دارد، این است، پسر. و اگر بهشتی هستی، این است، ای بنده.
اوحدی را با چنین قوم اوفتاد
راه سلطانیه و دارالسلام
هوش مصنوعی: اوحدی با چنین مردمی در مسیر سلطانیه و دارالسلام قرار گرفت.