گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۱۴ - وله فی‌بیان الحقایق

قومی که ره به عالم تحقیق می‌برند
مشکل به ترهات جهان سر بر آورند
چیزی که هیچ گونه وفایی نمی‌کند
من در تعجبم که غم او چرا خورند؟
این جامها چه فایده؟ چون بر کند اجل
وین پردها چه سود؟ که بر ما همی‌درند
کمتر ز مار و مور شناس آن گروه را
کز بهر مار و مور تن خود بپرورند
خواهی گذشت بی‌شک ازین آستانه تو
و آنان که از پی تو بیایند بگذرند
دست زمانه بر سر مردم کند به صبر
این خاک را که مردمش امروز برسرند
روزی امیر تخت نشین را نگه کنی
کز تخت برگرفته، به تابوت می‌برند
ارباب ظلم را به ستم دست روزگار
از بیخ بر کند، که درختان بی‌برند
گرگ اجل یکایک ازین گله می‌برد
وین گله را ببین که چه آسوده می‌چرند!
اکسیر صدق در دل آنها که کار کرد
اندامشان به خاک نپوسد، که چون زرند
ای اوحدی، مرو پی‌مرغان دانه چین
گر در پی هوای عرش ببینی که می‌چرند
با طالبان دنیی دون دوستی مکن
کز روی عقل دشمن خود را مسخرند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قومی که ره به عالم تحقیق می‌برند
مشکل به ترهات جهان سر بر آورند
هوش مصنوعی: گروهی که به جستجوی حقیقت و شناخت عمیق می‌پردازند، کمتر دچار گمراهی و افکار بی‌پایه خواهند شد.
چیزی که هیچ گونه وفایی نمی‌کند
من در تعجبم که غم او چرا خورند؟
هوش مصنوعی: چیزی که هیچ‌گاه قابل اعتماد نیست، من متعجبم چرا باید به خاطر او ناراحت شد؟
این جامها چه فایده؟ چون بر کند اجل
وین پردها چه سود؟ که بر ما همی‌درند
هوش مصنوعی: این جام‌ها چه ارزشی دارند وقتی که مرگ به سراغ ما می‌آید و این پرده‌ها چه فایده‌ای دارند وقتی که همواره بر ما سایه می‌افکنند؟
کمتر ز مار و مور شناس آن گروه را
کز بهر مار و مور تن خود بپرورند
هوش مصنوعی: بیشتر از آن که به مار و موری توجه کنند، به آن گروهی کمتر اهمیت می‌دهند که به خاطر مار و مور، تنها به فکر پرورش و نگهداری خودشان هستند.
خواهی گذشت بی‌شک ازین آستانه تو
و آنان که از پی تو بیایند بگذرند
هوش مصنوعی: اگر بخواهی، حتماً از این درگاه عبور می‌کنی و کسانی که پس از تو می‌آیند هم از اینجا گذر خواهند کرد.
دست زمانه بر سر مردم کند به صبر
این خاک را که مردمش امروز برسرند
هوش مصنوعی: زمانه بر سر مردم امتحان می‌کند و صبوری را از آن‌ها می‌طلبد، در حالی که اکنون خود مردم در مشکلات و چالش‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
روزی امیر تخت نشین را نگه کنی
کز تخت برگرفته، به تابوت می‌برند
هوش مصنوعی: روزی امیری که بر تخت نشسته، به خاطر داشته باشد که روزی او نیز از تختش پایین خواهند آورد و به تابوت خواهند برد.
ارباب ظلم را به ستم دست روزگار
از بیخ بر کند، که درختان بی‌برند
هوش مصنوعی: ستمگران در اثر گذر زمان نابود می‌شوند، همان‌طور که درختان بی‌بر و ریشه باقی نمی‌مانند.
گرگ اجل یکایک ازین گله می‌برد
وین گله را ببین که چه آسوده می‌چرند!
هوش مصنوعی: مرگ هر یک از اعضای این جمع را مانند گرگی در نظر بگیر که از میان آنها می‌برد، اما ببین که این جمع چقدر آرام و بی‌خیال به زندگی خود ادامه می‌دهند!
اکسیر صدق در دل آنها که کار کرد
اندامشان به خاک نپوسد، که چون زرند
هوش مصنوعی: این متن به این معناست که افرادی که با صداقت و راستی زندگی می‌کنند و در تلاشند، بدنشان از بین نمی‌رود و مانند طلا باارزش و پایدار هستند.
ای اوحدی، مرو پی‌مرغان دانه چین
گر در پی هوای عرش ببینی که می‌چرند
هوش مصنوعی: ای اوحدی، نرو به دنباله پرندگان دانه‌چین، اگر در پی آرزوی عرش ببینی که مشغول چرا هستند.
با طالبان دنیی دون دوستی مکن
کز روی عقل دشمن خود را مسخرند
هوش مصنوعی: با افرادی که به دنبال دنیا و منافع مادی هستند، دوستی نکن؛ چون آنها با تظاهر به دوستی، در واقع به دشمنی با تو می‌پردازند و تو را به بازی می‌گیرند.

حاشیه ها

1388/11/10 05:02
منصور محمدزاده

بیت "گرگ اجل یکایک 000 " از ضرب المثل های مشهور پارسی است0

1393/10/18 10:01
محمدی

اسیاب نوبت به نوبت

1393/12/17 08:03
سید امیر غروی

ادب پیشکش می کنم،
به نظر می رسد بهتر است در بیت سوم - مصرع اول در عبارت :
« این جامها چه فایده؟ چون بر کند اجل » کلمه ی (( بر )) به کلمه ی {{ پر }} تبدیل و اصلاح گردد.
چون {{ این جام ها را اجل پر می کند }} استباط می شود.
ایام به کام

1395/04/04 08:07
جمشید پیمان

سلام ادمین گرامی!
در بیت سوم : این جـــامـــــه هـــا چه فایده، چون بـَـر کـَـنـَـد اجل " درست است . اگر امکان دارد « جامها » را به صورت « جــــامـــه هــا» در آورید تا در خوانش شعر اشتباه پیش نیاید. با تشکر.

1396/10/09 07:01

سلام
بسیار غزل زیبایی ست و در نکوهش دنیاپرستی و ظلم
بیت یکی مونده به آخر:ای اوحدی..!
مصرع دومش اشکال وزنی داره و اگه "در پی" حذف بشه،وزن درست میشه
در ضمن فکر نکنم اصطلاح "چریدن" برای مرغان و پرندگان درست باشه.

1397/01/04 16:04
نستوه

آقای عسکری شعر قصیده است، نه غزل.
بله مصرع دوم ایراد وزنی دارد، اما باید کلمه «پی» حذف شود نه «در پی» که شما توصیه کرده اید. با حذف «در» یک هجای کوتاه از وزن حذف می شود.

1398/07/05 23:10
کوروش

بیت سوم به دید من اینگونه درست تر است
" این جامه ها چه فایده چون برکند اجل
وین پرده ها چه سود ، که بر ما همی درند"
مصرع دوم بیت یکی مانده به آخر به دید من اینگونه درست تر است
" گر در هوای عرش ببینی که می پرند " .

1398/12/05 15:03
جباری

در بیت سوو، «پرده‌ها» صحیح است نه «پردها».

1398/12/05 15:03
جباری

در بیت سوم، «پرده‌ها» صحیح است نه «پردها».