گنجور

شمارهٔ ۲۷ - توحید

بنام آنکه بار دل گران کرد
دعا را محرم راز نهان کرد
دعائی کافکند در سینه ها فرش
بیک جنبش پرداز سینه تا عرش
هر آن مطلب که در عالم نگنجید
بیک لفظ دعا گنجاند و بخشید
لب ما را دعای شه در آموخت
بجیب هر دعا صد مدعا دوخت
چو باز آمد زتوحید خداوند
دعا را با تعرض داد پیوند
که گوش شاه با پیغام ما باد
لبش آماده الزام ما باد
صلاح کار بادش نازشاهی
مبادش خار خار عذر خواهی
مبادا نادم از اندیشه خام
جوابی زود هادش وقت الزام
دبستانش تهی باد از بد اندیش
میاموزاد بدعهد جز از پیش
دو روزه درویش دایم مبادا
نگاهش پیش از این صایم مبادا
مگیرد آتش نازش بهر خام
مبادا صیدا ورا رخنه در دام
لبش خامش مبادا از جوابم
دل شوقش نگیرد از نقابم
شبش محتاج شمع کس مبادا
شراب طاقتش نارس مبادا
گل آزار کم چیناد از عشق
همه آسودگی بنیاد از عشق
دلش خوش باد تا بیما نشیند
شکرزا باد تا تلخی نه بیند
ندیم بزم گاهش رزم گوباد
رموزش جملگی بد عهد او باد
شبستانش مبادا بیچراغم
مبادا گم خیالش از دماغم
نبیناد آفت دندان لب او
مبادا کامران هم مطلب او
اگر با درد ما خوش نیست باری
دلش خالی مباد از درد یاری
زشیرین گر بصد جان وا خرد دل
کم از شیرین مبادا نکش برد دل
بداندیشیش اسیر نیش ما باد
نکو خواهش صلاح اندیش ما باد
دعای ما که شهد زهر ناکست
قبولش بادا گرچه قهر ناکست
صلاح خویش در تلخی مبیناد
ز شیرین تلخ گویی بگذر ای باد
که راز ما بمکتوب آشنا نیست
بدو پیغام ما غیر از دعا نیست
چون این مکتوب سر درگم بر آراست
به پیش نامه بر افکند و برخاست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: الف. رسته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بنام آنکه بار دل گران کرد
دعا را محرم راز نهان کرد
هوش مصنوعی: به نام کسی که سنگینی دل را با دعا سبکتر می‌کند و دعا را به عنوان سرّی پنهان نگه می‌دارد.
دعائی کافکند در سینه ها فرش
بیک جنبش پرداز سینه تا عرش
هوش مصنوعی: دعایی که در دل‌ها اثر می‌گذارد، مانند فرشی است که با یک حرکت از دل‌ها به آسمان می‌رسد.
هر آن مطلب که در عالم نگنجید
بیک لفظ دعا گنجاند و بخشید
هوش مصنوعی: هر موضوعی که در دنیا جا نمی‌شود، با یک کلمه دعا جای می‌گیرد و به کسی عطا می‌شود.
لب ما را دعای شه در آموخت
بجیب هر دعا صد مدعا دوخت
هوش مصنوعی: لب ما را دعای یک امام آموخت، که در جیبی از هر دعا، صد آرزو و درخواست نهفته است.
چو باز آمد زتوحید خداوند
دعا را با تعرض داد پیوند
هوش مصنوعی: وقتی که خداوند از یکتایی و وحدت خود بازمی‌گردد، دعا را به نتایجی موثر و با قاطعیت پیوند می‌زند.
که گوش شاه با پیغام ما باد
لبش آماده الزام ما باد
هوش مصنوعی: گوش شاه باید به پیام ما توجه کند و لب او باید برای پذیرش خواسته های ما آماده باشد.
صلاح کار بادش نازشاهی
مبادش خار خار عذر خواهی
هوش مصنوعی: بهتر است که کارها با صلابت و اقتدار پیش برود و از ناز و ترحم در آن دوری شود، زیرا عذرخواهی و ضعف به مانند خار، باعث زحمت و ناراحتی می‌شود.
مبادا نادم از اندیشه خام
جوابی زود هادش وقت الزام
هوش مصنوعی: مراقب باش که به خاطر فکر نادرستت دچار پشیمانی نشوی و قبل از اینکه بخواهی پاسخ بدهی، خوب تأمل کن.
دبستانش تهی باد از بد اندیش
میاموزاد بدعهد جز از پیش
هوش مصنوعی: مدرسه‌اش از کسانی که بد اندیش هستند خالی است، پس بی‌وفاها را جز از گذشته هیچ چیز نیاموز.
دو روزه درویش دایم مبادا
نگاهش پیش از این صایم مبادا
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که درویش نباید همواره به چیزهای مادی و دنیا وابسته باشد و باید مراقب باشد که نگاهش به دنیا و زیبایی‌هایش او را از مسیری که در پی‌اش است، منحرف نکند. در واقع، انسان باید در جستجوی حقیقت و معنویت باشد و از وسوسه‌های دنیوی دوری کند.
مگیرد آتش نازش بهر خام
مبادا صیدا ورا رخنه در دام
هوش مصنوعی: آتش ناز و زیبایی او را در دل نگه می‌دارم تا مبادا زیبایی‌اش فریب و دامی برای کسی باشد.
لبش خامش مبادا از جوابم
دل شوقش نگیرد از نقابم
هوش مصنوعی: لبخندش را از من دریغ نکند، چون ممکن است دلش از حرف‌هایم شاد شود و پرده‌ای که بین ماست، کنار برود.
شبش محتاج شمع کس مبادا
شراب طاقتش نارس مبادا
هوش مصنوعی: در شب، کسی نباشد که به شمع نیاز داشته باشد و امیدوار باش که شرابش تأثیر کمتری نداشته باشد.
گل آزار کم چیناد از عشق
همه آسودگی بنیاد از عشق
هوش مصنوعی: گل که به آرامی و با احتیاط چیده می‌شود، نشان‌دهنده این است که عشق می‌تواند باعث ایجاد آرامش و پایه‌گذاری راحتی در زندگی شود.
دلش خوش باد تا بیما نشیند
شکرزا باد تا تلخی نه بیند
هوش مصنوعی: دلش شاد باشد تا زمانی که بیمار نشود و نیکو باشد تا زمانی که تلخی را تجربه نکند.
ندیم بزم گاهش رزم گوباد
رموزش جملگی بد عهد او باد
هوش مصنوعی: دوست من در محفلش به جنگ و جدل می‌پردازد و تمام رموز و اسرارش نیز به خاطر بی‌وفایی‌اش به باد رفته است.
شبستانش مبادا بیچراغم
مبادا گم خیالش از دماغم
هوش مصنوعی: نکند که شبستانش بدون چراغ من باشد، وگرنه تصور او از ذهنم دور می‌شود.
نبیناد آفت دندان لب او
مبادا کامران هم مطلب او
هوش مصنوعی: نباید به دندان‌های زیبای او توجه کنی، زیرا ممکن است خوشبختی‌ات را از دست بدهی.
اگر با درد ما خوش نیست باری
دلش خالی مباد از درد یاری
هوش مصنوعی: اگر کسی از درد ما خوشحال نیست، امیدواریم که دلش از درد دیگری خالی نباشد.
زشیرین گر بصد جان وا خرد دل
کم از شیرین مبادا نکش برد دل
هوش مصنوعی: اگر شیرینی با صد جان هم قیمتی باشد، عقل و دل کمتر از شیرینی نداشته باشد. نباید دل را از آن بگرفتی.
بداندیشیش اسیر نیش ما باد
نکو خواهش صلاح اندیش ما باد
هوش مصنوعی: بداندیشی او باید تحت تأثیر صحبت‌های ما قرار بگیرد، در حالی که آرزوی ما اصلاح و بهبود اوست.
دعای ما که شهد زهر ناکست
قبولش بادا گرچه قهر ناکست
هوش مصنوعی: اگرچه محبت و لطف تو بر ما کمیاب است، دعای ما برای تو همچون شهد شیرین است و امیدواریم که پذیرفته شود.
صلاح خویش در تلخی مبیناد
ز شیرین تلخ گویی بگذر ای باد
هوش مصنوعی: خودت را از دیدن تلخی‌ها ناامید نکن، چرا که ممکن است در دل تلخی‌ها، نیکی‌هایی نهفته باشد. پس از سخن تلخ بگذر و به روشنایی‌های شیرین‌تر فکر کن.
که راز ما بمکتوب آشنا نیست
بدو پیغام ما غیر از دعا نیست
هوش مصنوعی: راز دل ما را کسی نمی‌داند و پیامی که می‌توانیم به او برسانیم، جز دعا کردن نیست.
چون این مکتوب سر درگم بر آراست
به پیش نامه بر افکند و برخاست
هوش مصنوعی: این نوشته که ماجرای پیچیده‌ای دارد، به‌طور نامرتب روی کاغذی قرار داده شد و سپس آن را به کنار گذاشت و رفت.