عرفیغزل شمارهٔ ۴۹۹
ساغر ز دست مردم آزاده چون کشیم
لبریز گشته ایم ز خون، باده چون کشیم
ما روی گرم را، دل و جان وقف کرده ایم
این تحفه پیش ابروی نکشاده چون کشیم
دل را نداده اند و عنانش به دست اوست
ما از کفش عنان دلِ داده چون کشیم
ما را بود معامله با عالم قدیم
منت از این جهان عدم زاده چون کشیم
ما مرد دستگیر کسی نیستیم، لیک
دامن ز دست مردم آزاده چون کشیم
منزل دراز و طبع جوانمرد و وقت کم
دست از میان دشمن استاده چون کشیم
دل را عنان گرفته صنم می کشد به دیر
او را به وعظ بر سر سجاده چون کشیم
بر دست پیر منت سجاده لازم است
این نقش بر جبین دل ساده چون کشیم
عرفی بهشت نسیه و بزم وصال نقد
دست از عنان دولت آزاده چون کشیم
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: الف. رسته
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ساغر ز دست مردم آزاده چون کشیم
لبریز گشته ایم ز خون، باده چون کشیم
هوش مصنوعی: وقتی که از دست انسان‌های آزاد و عادل جام را می‌نوشیم، دیگر از شدت درد و رنجی که در قلب داریم، پر شده‌ایم و نمی‌توانیم بیشتر بنوشیم.
ما روی گرم را، دل و جان وقف کرده ایم
این تحفه پیش ابروی نکشاده چون کشیم
هوش مصنوعی: ما تمام وجود و احساس خود را برای زیبایی‌های او وقف کرده‌ایم و این هدیه را پیشانی او که هنوز نازک و بی‌نقص است، تقدیم می‌کنیم.
دل را نداده اند و عنانش به دست اوست
ما از کفش عنان دلِ داده چون کشیم
هوش مصنوعی: دل را به کسی ندادیم و او بر دل ما تسلط دارد؛ وقتی ما دل را به دست دیگری داده‌ایم، چگونه می‌توانیم آن را از او پس بگیریم؟
ما را بود معامله با عالم قدیم
منت از این جهان عدم زاده چون کشیم
هوش مصنوعی: ما با دنیای قدیم معامله‌ای داریم و از اینکه در این جهان زودگذر و بی‌ارزش به دنیا آمده‌ایم، خود را مدیون نمی‌دانیم.
ما مرد دستگیر کسی نیستیم، لیک
دامن ز دست مردم آزاده چون کشیم
هوش مصنوعی: ما به کسی کمک نمی‌کنیم، اما اگر کسی از افراد آزاده دستش به ما برسد، آن را رها نمی‌کنیم.
منزل دراز و طبع جوانمرد و وقت کم
دست از میان دشمن استاده چون کشیم
هوش مصنوعی: منزل دراز به معنای زندگی طولانی و پر از چالش است، و طبع جوانمرد به ویژگی‌هایی چون بزرگواری و شجاعت اشاره دارد. در این بیت، فرد در حال بیان این است که با وجود اینکه زمان کوتاه است و در وسط دشمنان است، اما همچنان ایستادگی می‌کند و به مبارزه ادامه می‌دهد. به عبارت دیگر، او بر این عقیده است که با شجاعت و جوانمردی می‌توان بر مشکلات فائق آمد، حتی در شرایط دشوار و خطرناک.
دل را عنان گرفته صنم می کشد به دیر
او را به وعظ بر سر سجاده چون کشیم
هوش مصنوعی: دل به دست معشوق است و او مرا به سمت خانه خدا می‌برد. اما من در برابر موعظه‌ها و نصیحت‌ها بر سجاده نشسته‌ام و نمی‌دانم چگونه باید رفتار کنم.
بر دست پیر منت سجاده لازم است
این نقش بر جبین دل ساده چون کشیم
هوش مصنوعی: برای احترام به بزرگتر، باید سجاده‌ای روی دست او بگذاریم. این نشان نشان‌دهنده‌ی خلوص و سادگی دل انسان است که ما چگونه آن را به تصویر بکشیم.
عرفی بهشت نسیه و بزم وصال نقد
دست از عنان دولت آزاده چون کشیم
هوش مصنوعی: بهشت که وعده‌ای نسیه و وعده‌دار است، و زندگی در کنار محبوب حقیقی و عشق زمان حال است. وقتی از تسلط و کنترل بر زندگی آزاد شویم، می‌توانیم به لذت‌های واقعی دست یابیم.