شمارهٔ ۴۷ - در منقبت علی علیه السلام
ز تاب شعشعه مهر سایه بهر پناه
سزد که بگسلد از شخص و پیش گیرد راه
فروغ مهر بتفتیدگی چنان گردید
که شعله برسر خود زد زدود دل خرگاه
شود برشته چو ماهی درون روغن گرم
چو عکس ماه نوافتد دراین هوا بمیاه
ز همرهی صبا پرتو شهاب دهد
ز بسکه تاب هوا برفروخت گونه کاه
سزد که شعله چو ماهی ز عکس خود گه موج
ز فرط حدت گرما کند در آب شناه
مگو در آینه آب عکس مهر افتاد
که آفتاب ز گرما برد بآب پناه
ز غایت اثر حدت هوا شاید
که گرمی جگر موم گردد آتشگاه
بغایتی شده آتش اثر ز گرما جان
که دست مرگ بود از تصرفش کوتاه
نه آب را متموج کند وزیدن باد
که شخص موج ز گرما کند درآب شناه
همین نه شخص پناه آورد بسایه و بس
که سایه نیز ز گرما برد بشخص پناه
چنین که شیرزبون شد زتاب مهر سزد
که بهر نطع کشد پوست از برش روباه
ز تاب مهر تنور فلک بتافته گرم
چنانچه معرکه کین بگاه حدت شاه
شه سریر ولایت امام خطه شرع
محیط عالم دانش علی ولی الله
زهی فروغ ضمیر توشمع بزم رسول
زهی وجود شریف تو ختم صنع الله
طواف کوی تو سرمایه تجارت مهر
صفات قدر تو پیرایه تجمل ماه
بجان حادثه آن کرده ای بناوک خشم
که ترک چشم بتان با دل از خدنگ نگاه
چنانکه دیده عفوت براه عصیان است
سزد که عین ورع گردد ارتکاب گناه
ز بحر طبع برآورده پر گهر صدفی
به صحفه آورم اینک نثار حضرت شاه
شمارهٔ ۴۶ - حکمت و موعظت: عادت عشاق چیست مجلس غم داشتنشمارهٔ ۴۸ - تجدید مطلع: ز فیض گلشن روی تو چون شود آگاه
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: الف. رسته
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ز تاب شعشعه مهر سایه بهر پناه
سزد که بگسلد از شخص و پیش گیرد راه
هوش مصنوعی: از نور و گرمای خورشید، پناه بردن در سایهاش مناسب است، تا از مشکلات و سختیها دوری گزینیم و راهی جدید را در پیش بگیریم.
فروغ مهر بتفتیدگی چنان گردید
که شعله برسر خود زد زدود دل خرگاه
هوش مصنوعی: تابش نور خورشید به قدری شدت داشت که مانند شعلهای بر سر خود زبانه کشید و دل خرگاه را پاک کرد.
شود برشته چو ماهی درون روغن گرم
چو عکس ماه نوافتد دراین هوا بمیاه
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده که وقتی ماهی درون روغن گرم شناور میشود، چهرهاش شبیه به ماهی میشود که در آسمان نیست. این تصویر نمادی از زیبایی و تأثیر در شرایط خاص است. در واقع، شرایط محیطی و موقعیت ممکن است بر ظاهر و حالت تأثیر بگذارد.
ز همرهی صبا پرتو شهاب دهد
ز بسکه تاب هوا برفروخت گونه کاه
هوش مصنوعی: با همراهی نسیم، شهاب درخشانی میتابد، چرا که شدت نور آفتاب، چهره کاه را روشن کرده است.
سزد که شعله چو ماهی ز عکس خود گه موج
ز فرط حدت گرما کند در آب شناه
هوش مصنوعی: شایسته است که شعله، مانند ماهی از تصویر خود در آب، به دلیل شدت گرما و حرارتش، به شدت در آب شنا کند.
مگو در آینه آب عکس مهر افتاد
که آفتاب ز گرما برد بآب پناه
هوش مصنوعی: نگو که در آینهی آب تصویری از خورشید افتاده است، زیرا گرما باعث شده که آب به آفتاب پناه ببرد.
ز غایت اثر حدت هوا شاید
که گرمی جگر موم گردد آتشگاه
هوش مصنوعی: از این که شدت گرما تأثیر دارد، ممکن است که حرارت جگر را به حدی برساند که به آتش تبدیل شود.
بغایتی شده آتش اثر ز گرما جان
که دست مرگ بود از تصرفش کوتاه
هوش مصنوعی: آتش به شدت گرم شده و اثرات آن به حدی است که مرگ نمیتواند به راحتی به آن نزدیک شود و بر آن تسلط پیدا کند.
نه آب را متموج کند وزیدن باد
که شخص موج ز گرما کند درآب شناه
هوش مصنوعی: باد نمیتواند آب را موجدار کند، همانطور که شخصی نمیتواند با گرما در آب شنا کند.
همین نه شخص پناه آورد بسایه و بس
که سایه نیز ز گرما برد بشخص پناه
هوش مصنوعی: انسان به دنبال سایه میرود تا از گرمای آفتاب در امان باشد، اما خود سایه نیز به خاطر گرما به شخص پناه میآورد.
چنین که شیرزبون شد زتاب مهر سزد
که بهر نطع کشد پوست از برش روباه
هوش مصنوعی: چون شیر زبانش نرم و شیرین شد و تحت تأثیر عشق قرار گرفت، شایسته است که برای شکار، پوست روباه را از بدنش جدا کند.
ز تاب مهر تنور فلک بتافته گرم
چنانچه معرکه کین بگاه حدت شاه
هوش مصنوعی: از گرمای خورشید، آسمان به تابی در آمده که مانند میدان جنگ در زمان شدت خشم پادشاه، گرم و سوزان شده است.
شه سریر ولایت امام خطه شرع
محیط عالم دانش علی ولی الله
هوش مصنوعی: فردی که بر تخت رهبری نشسته است، امامی است که قوانین شرع در تمام جهان را در بر دارد و دانش او از علم و فضیلت علی، ولی خدا ناشی میشود.
زهی فروغ ضمیر توشمع بزم رسول
زهی وجود شریف تو ختم صنع الله
هوش مصنوعی: چقدر نورانی است روح تو، ای شمع مجالس پیامبر! چقدر وجود باعزت و گرامی تو، نشانهای از تمام آفرینش خداوند است.
طواف کوی تو سرمایه تجارت مهر
صفات قدر تو پیرایه تجمل ماه
هوش مصنوعی: دور زدن در کوی تو، اصل و اساس عشق و محبت است، و ویژگیهای باارزش تو مانند تزیینات زیبای ماه میباشد.
بجان حادثه آن کرده ای بناوک خشم
که ترک چشم بتان با دل از خدنگ نگاه
هوش مصنوعی: تو به خاطر حادثهای، به شدت خشمگین شدهای و این خشم طوری است که حتی نگاه تو به چشمهای زیبا و معشوقهها لطمه زده است.
چنانکه دیده عفوت براه عصیان است
سزد که عین ورع گردد ارتکاب گناه
هوش مصنوعی: اگر چشمانت از اشتباهات دیگران عاری باشد، مناسب است که از ارتکاب گناه پرهیز کنی.
ز بحر طبع برآورده پر گهر صدفی
به صحفه آورم اینک نثار حضرت شاه
هوش مصنوعی: از عمق شعر خود جواهرات گرانبهایی را به مثل صدفی استخراج کردهام و اکنون آنها را به عنوان هدیهای برای حضرت شاه به نمایش میگذارم.