گنجور

شمارهٔ ۲۴ - در منقبت علی علیه السلام

تبارک الله از این آسمان شتاب کرنگ
که نعل آینه رنگش ندیده رنگ درنگ
اگر بساحت میدان او در آید غم
وگر گشاده شود از هجوم غم دل تنگ
در این هوس که رود همعنان او نفسی
شبانه روز زند شاطر سپهر شلنگ
جهنده ای که بگاه جهندگی شاید
که جوهر تنش آید برون ز جامه تنگ
سبکروی که چنان بردود بزخمه تار
که نغمه لب نگشاید بعرصه آهنگ
اگر کنند مثل طی مساحت اضداد
ز طبع شهد بکامی رود بطبع شرنگ
وگر کنند بوی نسبت درنگ بسهو
شتاب فهم شود بعد از این زلفظ درنگ
زمانه گفت زهی آسمان قوس و قزح
بزیر سینه او چون بدید رنگین تنگ
ستاره گفت که اینک سپهر و چشمه مهر
نشانه سم او دید چون بروی النگ
حساب طول عمل در فضای میدانش
چو عرصه ابد است و شماره فرسنگ
خرد عرایس بکار گفت و منکر شد
ازآنکه دارد از این نام هم بغایت ننگ
منش معارج افکار گفتم و خجلم
ز بهر آنکه نه راضی بود ز رنگ و به رنگ

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: الف. رسته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تبارک الله از این آسمان شتاب کرنگ
که نعل آینه رنگش ندیده رنگ درنگ
هوش مصنوعی: خداوند را شگفت می‌دارم از زیبایی این آسمان که همچون نعل آینه، زیبایی‌اش بی‌نظیر است و رنگی که در آن می‌بینم، هیچ‌گاه درنگ نمی‌کند.
اگر بساحت میدان او در آید غم
وگر گشاده شود از هجوم غم دل تنگ
هوش مصنوعی: اگر غم به میدان حضور او بیفتد، دل تنگ و پریشان می‌شود و اگر غم تسلط پیدا کند، دل به شدت دچار ناامیدی می‌گردد.
در این هوس که رود همعنان او نفسی
شبانه روز زند شاطر سپهر شلنگ
هوش مصنوعی: در این آرزو که او به همراه من به سفر برود و در طول روز و شب، در کنار هم باشیم، مانند دلیری که در چگونگی گردش زمان مهارت دارد.
جهنده ای که بگاه جهندگی شاید
که جوهر تنش آید برون ز جامه تنگ
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که در حال پرواز است، شاید در هنگام جهش‌اش توانایی این را پیدا کند که جوهر وجودش از لباس تنگش بیرون بیاید و آزاد شود.
سبکروی که چنان بردود بزخمه تار
که نغمه لب نگشاید بعرصه آهنگ
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف شخصی می‌پردازد که با مهارت و ظرافت خاصی توانسته آهنگی را خلق کند که از شدت زیبایی و تأثیرگذاری، هیچ صدایی از لب‌ها بیرون نمی‌آید. به عبارتی، تأثیر این آهنگ به قدری عمیق و شگفت‌انگیز است که شنونده را متحیر و خاموش کرده است.
اگر کنند مثل طی مساحت اضداد
ز طبع شهد بکامی رود بطبع شرنگ
هوش مصنوعی: اگر در میان مساحت‌های مختلفی که وجود دارد، عسل خوش‌طعمی قرار گیرد، در نتیجه تلخی و ناملایمات هم به طبع و مزه دیگر چیزها تاثیر می‌گذارد.
وگر کنند بوی نسبت درنگ بسهو
شتاب فهم شود بعد از این زلفظ درنگ
هوش مصنوعی: اگر نسبت را با بزرگ‌منشی و تأمل بررسی کنند، ممکن است در اثر شتاب‌زدگی، به‌راحتی درک نشود. اما این تأمل می‌تواند به فهم بهتر منجر شود.
زمانه گفت زهی آسمان قوس و قزح
بزیر سینه او چون بدید رنگین تنگ
هوش مصنوعی: زمانه با تحسین گفت: ای آسمان، رنگین‌کمانی که زیر سینه‌اش قرار دارد، چه رنگ‌ها و زیبایی‌هایی دارد! وقتی به آن نگاه کردم، متوجه شدم چه تنگ و زیباست.
ستاره گفت که اینک سپهر و چشمه مهر
نشانه سم او دید چون بروی النگ
هوش مصنوعی: ستاره گفت که اینک آسمان و نور خورشید نشانگر پای اوست وقتی بر روی زمین قرار می‌گیرد.
حساب طول عمل در فضای میدانش
چو عرصه ابد است و شماره فرسنگ
هوش مصنوعی: طول عمل در زمینه خود به اندازه‌ی ابدیت است و مقدار آن به تعدادی فرسنگ می‌رسد.
خرد عرایس بکار گفت و منکر شد
ازآنکه دارد از این نام هم بغایت ننگ
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره شده که کسی که خرد و دانش دارد، به خوبی سخن می‌گوید و از طرفی از افتخار به نام خود شرمنده است چون این نام بار معنایی منفی دارد.
منش معارج افکار گفتم و خجلم
ز بهر آنکه نه راضی بود ز رنگ و به رنگ
هوش مصنوعی: من از عمق فکرهایم سخن گفتم و از این بابت شرمنده‌ام، زیرا نتوانستم آنچه را که می‌خواستم به خوبی بیان کنم و از رنگ و زیبایی آن رضایت ندارم.