گنجور

شمارهٔ ۱۳ - در مدح حکیم ابوالفتح

داورا! سال نوت محفل طراز سور باد
تهنیت گویان عامت قیصر و فغفور باد
تا ازل سال کهن برگشته بهر تهنیت
جملگی در ساحت سال نوت محصور باد
از در دروازه نوروز تا میدان عید
هم چنین آرایش بازار عمرت سور باد
میرابوالفتح آفتاب اوج عزت نام توست
این مبارک نام یارب تا ابد مذکور باد
گفت رای صائبت صنعت نگار عالمم
آسمان گفت آفتاب من ترا ، مزدور باد
دولتت در باغ عالم گفت شهلا نرگسم
زهره گفتا چشم من چون چشم تو مخمور باد
هر معمائی کش افزایش بود مصداق اسم
در میان کودکان دولتت مشهور باد
هر لغت کاندیشه یابد بهر مفهوم ابد
جمله بر عنوان لوح هستیت مسطور باد
در سماعند از صریر خامه ات اسرار غیب
حشر و نشر لفظ و معنی ازدم این صور باد
دولتت بر دشمنان نیش است و بر احباب نوش
نوش و نیش هر دوکون از فیض این زنبور باد
نه فلک محصور باد اندر حصار دولتت
نی غلط گفتم فضای لامکان محصور باد
شاخ تا کی کش بود بخت بلندت باغبان
طارم گردون شکن زان شاخه انگور باد
قبضه شمشیر کینت دستگاه آفت است
سایه شمشاد رایت چشمه سار نور باد
عالم عیشت که تا تطبیق شرع آید قدیم
آسمان او بهشت و زهره او حور باد
عالمی هست ار جز این عالم که او را ناظم است
هم ترا با ناظمش عدل ترا مزدور باد
بهر اخذ نعمت تسخیر عالم بردرت
دامن دریوزه بر کف سایه باد و نور باد
گر قضا خود را شمارد دستیار حکم تو
جای تعزیر است اما گویمش معذور باد
در محیط عشق موسایی که موجش دائم است
لجه قرب ترا هر موج ، کوه طور باد
عشقت از بازیچه در بزمی اگر مستی کند
شیشه می را شکستن برسر فغفور باد
مدح لایق مشکل است اما بملک مدح تو
رایت اندیشه روح القدس منصور باد
چون دعای شاعرانه نیست عرفی بی اثر
ساده گویی کن بگو هستیت نامحصور باد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: الف. رسته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

داورا! سال نوت محفل طراز سور باد
تهنیت گویان عامت قیصر و فغفور باد
هوش مصنوعی: ای داور! سال نویت، محفل جشن و شادی است. به همه مردم این جشن را تبریک می‌گویم، مانند تبریک‌هایی که به قیصر و فغفور داده می‌شود.
تا ازل سال کهن برگشته بهر تهنیت
جملگی در ساحت سال نوت محصور باد
هوش مصنوعی: این پیام به مناسبت سال نو، به همه خوش آمد عرض می‌کند و آرزو می‌کند که در این سال جدید، همه در شادی و خوشبختی قرار بگیرند و از زمان‌های گذشته وارد این سال تازه شوند.
از در دروازه نوروز تا میدان عید
هم چنین آرایش بازار عمرت سور باد
هوش مصنوعی: از دروازه نوروز تا میدان جشن، بازار زندگی‌ات پر از شادی و زیبایی باشد.
میرابوالفتح آفتاب اوج عزت نام توست
این مبارک نام یارب تا ابد مذکور باد
هوش مصنوعی: میربابوالفتح، تو نماد بلندی و افتخار هستی و نامت همیشه و برای همیشه گرامی و یادش روزافزون باشد.
گفت رای صائبت صنعت نگار عالمم
آسمان گفت آفتاب من ترا ، مزدور باد
هوش مصنوعی: چنین گفته شد که نظر استوار تو، همچون هنر خوشنویسی است. آسمان در پاسخ گفت که تو برای من مانند آفتاب هستی، که وابسته به جریان باد است.
دولتت در باغ عالم گفت شهلا نرگسم
زهره گفتا چشم من چون چشم تو مخمور باد
هوش مصنوعی: در دنیا، خوشبختی تو را در باغی نشان داد. شهلا، نرگس فرشته‌ای، به زهره گفت: آیا چشم من به زیبایی چشم تو مست نیست؟
هر معمائی کش افزایش بود مصداق اسم
در میان کودکان دولتت مشهور باد
هوش مصنوعی: هر پازلی که به آن افزوده شود، نمادی از اسم و شهرت تو در میان کودکان است. امیدوارم دولت و مقام تو همیشه معروف و مشهور بماند.
هر لغت کاندیشه یابد بهر مفهوم ابد
جمله بر عنوان لوح هستیت مسطور باد
هوش مصنوعی: هر کلمه‌ای که در آن فکر و اندیشه‌ای پیدا شود، به عنوان معنای همیشگی، باید بر صفحه وجود انسان نوشته شود.
در سماعند از صریر خامه ات اسرار غیب
حشر و نشر لفظ و معنی ازدم این صور باد
هوش مصنوعی: در حال رقص و شادی، از صدا و نواهای قلم تو، رازهای نهانی درباره قیامت و زنده شدن دوباره فاش می‌شود، و کلمات و مفاهیم همچون نسیم از این تصاویر به وجود می‌آیند.
دولتت بر دشمنان نیش است و بر احباب نوش
نوش و نیش هر دوکون از فیض این زنبور باد
هوش مصنوعی: سعادت و خوشبختی تو برای دشمنانت تلخ و آزاردهنده است، در حالی که برای دوستانت لذت‌بخش و شیرین است. این حالت دوگانه تنها به برکت وجود تو که شبیه زنبور هستی، حاصل شده است.
نه فلک محصور باد اندر حصار دولتت
نی غلط گفتم فضای لامکان محصور باد
هوش مصنوعی: نه آسمان در محدوده سلطنت تو گرفتار است و نه می‌توانم بگویم که فضای بی‌نهایت نیز در محدودیت تو قرار دارد.
شاخ تا کی کش بود بخت بلندت باغبان
طارم گردون شکن زان شاخه انگور باد
هوش مصنوعی: تا کی شاخ تو به خاطر بخت بلندت به زمین خم می‌شود؟ باغبان آسمان این شاخه انگور را به نسیم می‌سپارد تا رشد کند.
قبضه شمشیر کینت دستگاه آفت است
سایه شمشاد رایت چشمه سار نور باد
هوش مصنوعی: شمشیر تند و برنده‌ات همچون عاملی خطرناک است و سایه پر استقامت درخت شمشاد برفراز پرچم تو، همچون چشمه‌ای از نور و زندگی، در حال حرکت است.
عالم عیشت که تا تطبیق شرع آید قدیم
آسمان او بهشت و زهره او حور باد
هوش مصنوعی: زندگی انسان در صورتی که با اصول و قوانین شرع سازگار باشد، به خوشی و سروری شبیه است؛ زیرا آسمان زندگی‌اش مانند بهشت است و زیبایی‌هایش همچون حوری.
عالمی هست ار جز این عالم که او را ناظم است
هم ترا با ناظمش عدل ترا مزدور باد
هوش مصنوعی: نیازمندی و بررسی‌های زندگی تنها به همین دنیا محدود نیست. جهانی دیگر وجود دارد که نظم‌دهنده‌اش تو هستی و در آنجا بر اساس عدل و انصاف پاداش می‌گیری.
بهر اخذ نعمت تسخیر عالم بردرت
دامن دریوزه بر کف سایه باد و نور باد
هوش مصنوعی: برای بهره‌برداری از نعمت‌ها و تسلط بر عالم، برادر من، دامن خود را به دست بگیر و با سایه‌ی باد و نور، به سوی نعمت‌ها حرکت کن.
گر قضا خود را شمارد دستیار حکم تو
جای تعزیر است اما گویمش معذور باد
هوش مصنوعی: اگر تقدیر به خود بگوید که همیار و یاور حکمت تو است، جای تنبیه و مجازات است، اما من به او می‌گویم که معذور است.
در محیط عشق موسایی که موجش دائم است
لجه قرب ترا هر موج ، کوه طور باد
هوش مصنوعی: در فضای عشق، که همیشه پر از هیاهو و حرکت است، هر لحظه‌ای از نزدیکی به تو مانند کوهی از نور و عظمت است.
عشقت از بازیچه در بزمی اگر مستی کند
شیشه می را شکستن برسر فغفور باد
هوش مصنوعی: عشق تو اگر در جمعی شاد و سرمست باشد، می‌تواند مانند یک بازی بچگانه باشد و در این حال، شکستن شیشه‌ی می‌پرستی بر سر حکمرانی قوی و مقتدر، بی‌اهمیت است.
مدح لایق مشکل است اما بملک مدح تو
رایت اندیشه روح القدس منصور باد
هوش مصنوعی: ستایش تو کار آسانی نیست، اما امیدوارم که در قلمرو ستایش تو، تفکر و اندیشه‌ی روح‌القدس به امیر یعنی منصور بیفزاید.
چون دعای شاعرانه نیست عرفی بی اثر
ساده گویی کن بگو هستیت نامحصور باد
هوش مصنوعی: چون شعر شاعرانه تأثیری ندارد، ساده و بی‌پرده صحبت کن و بگو که وجود تو نامشخص و نامحدود است.