گنجور

غزل شمارهٔ ۲۳

حاصل ز زندگانی ما جز وبال نیست
وز روزگار بهره به جز از ملال نیست
نقش سه شش طلب مکن از کعبتین دهر
کین نقش پنج روزه برون از خیال نیست
چون منصب بزرگی و چون جاه و ملک و مال
بی وصمت تزلزل و عیب و زوال نیست
خوش خاطری که منصب و جاه آرزو نکرد
خرم دلی که در طلب ملک و مال نیست
از خوان ممسکان مطلب توشهٔ حیات
کان لقمه پیش اهل طریقت حلال نیست
در وضع روزگار نظر کن به چشم عقل
احوال کس مپرس که جای سؤال نیست
چون زلف تابدادهٔ خوبان در این دیار
هرجا که سرکشی است به جز پایمال نیست
در موج فتنه‌ای که خلایق فتاده‌اند
فریاد رس به جز کرم ذوالجلال نیست
از غم چنان برست دل ما که بعد از این
در وی به هیچ وجه طرب را مجال نیست
جانم فدای خاطر صاحب دلی که گفت:
«شیراز جای مردم صاحب کمال نیست»
درویشی و غریبی و زحمت ز حد گذشت
زین بیش ای عبید مرا احتمال نیست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حاصل ز زندگانی ما جز وبال نیست
وز روزگار بهره به جز از ملال نیست
هوش مصنوعی: نتیجه‌ای که از زندگی ما به دست آمده، جز بار سنگین و عذاب نیست و از روزگار تنها چیزی که نصیبمان می‌شود، جز ناراحتی و غم نیست.
نقش سه شش طلب مکن از کعبتین دهر
کین نقش پنج روزه برون از خیال نیست
هوش مصنوعی: به دنبال نقش و نشانه‌ای از دنیای فانی نباش، چرا که تصویر پنج روزه که به زودی از یاد می‌رود، واقعی نیست و تنها در خیال می‌گنجد.
چون منصب بزرگی و چون جاه و ملک و مال
بی وصمت تزلزل و عیب و زوال نیست
هوش مصنوعی: هرگاه که مقامی بزرگ و یا مال و ثروت و قدرتی وجود داشته باشد، اگر ویژگی‌های مثبتی مثل نیکوکاری و شایستگی در آن نباشد، این مقام و ثروت در خطر از دست رفتن و زوال قرار دارد.
خوش خاطری که منصب و جاه آرزو نکرد
خرم دلی که در طلب ملک و مال نیست
هوش مصنوعی: شخصی که دلش شاد است و به مقام و ثروت فکر نمی‌کند، واقعاً خوشحال و راضی است. او کسی است که در پی قدرت و دارایی نیست و از زندگی خود لذت می‌برد.
از خوان ممسکان مطلب توشهٔ حیات
کان لقمه پیش اهل طریقت حلال نیست
هوش مصنوعی: از سفرهٔ آنانی که دروغ می‌گویند، بهره‌ای برای زندگی خود برمیدار. چرا که لقمه‌ای که از این سفره به دست آید، برای اهل حق و جادهٔ راست، حلال نمی‌باشد.
در وضع روزگار نظر کن به چشم عقل
احوال کس مپرس که جای سؤال نیست
هوش مصنوعی: به وضعیت روزگار نگاه کن و با دید بصیرت ببین. نیازی به پرسیدن احوال مردم نیست، زیرا شرایط روشن است و نیاز به سؤال ندارد.
چون زلف تابدادهٔ خوبان در این دیار
هرجا که سرکشی است به جز پایمال نیست
هوش مصنوعی: هر جا که زیبایی و عشق حضور دارد، همچون زلف‌های تابدار محبوبان، تنها چیزی که باقی می‌ماند، حسرت و افسوس است.
در موج فتنه‌ای که خلایق فتاده‌اند
فریاد رس به جز کرم ذوالجلال نیست
هوش مصنوعی: در این دنیا که مردم در مشکلات و سختی‌ها گرفتار شده‌اند، جز از جانب خداوند بزرگ و مهربان، نجات‌دهنده‌ای وجود ندارد.
از غم چنان برست دل ما که بعد از این
در وی به هیچ وجه طرب را مجال نیست
هوش مصنوعی: دل ما از شدت غم به حدی بهبود یافته که دیگر جایی برای شادی و خوشحالی در آن باقی نمانده است.
جانم فدای خاطر صاحب دلی که گفت:
«شیراز جای مردم صاحب کمال نیست»
هوش مصنوعی: جانم فدای کسی که با دل ریشه‌دار و بزرگ‌منشش گفت: «شیراز مکان افرادی نیست که به کمال رسیده باشند.»
درویشی و غریبی و زحمت ز حد گذشت
زین بیش ای عبید مرا احتمال نیست
هوش مصنوعی: من در شرایط سختی و ناامنی قرار دارم و سختی‌ها از حد تحمل من فراتر رفته است. دیگر نمی‌توانم بیشتر از این تحمل کنم.

حاشیه ها

1389/05/26 10:07
منصور محمدزاده

لطفا بیت شماره پنج را به این صورت تصحیح فرمایید:
از خوان ممسکان مطلب توشهٔ حیات
کان لقمه پیش اهل طریقت حلال نیست
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1397/08/10 00:11
Mo۷sen

سلام
منشا بیت تضمین را کسی مطلع است؟