گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۴۰ - در تعریف عمارت شاه شیخ ابواسحق

ای کاخ روح‌پرور و ای قصر دلگشای
چون روضه دلفریبی و چون خلد جانفزای
هم شمسهٔ تو غیرت خورشید نوربخش
هم برگهٔ تو خجلت جام جهان نمای
فرخنده درگه تو شهانراست سجده‌گاه
عالی جناب تو ملکانراست بوسه جای
در کنه وصف تو نرسد عقل دور بین
بر قدر بام تو نرود وهم دور پای
زان سایهٔ همای همایون نهاده‌اند
کز سایهٔ تو می‌طلبد فرخی همای
چون گلشن بهشت‌سرا بوستان تست
شادی فزای و خرم و جانبخش و دلربای
از بلبلان مدام پر از ساز زیر و بم
وز مطربان همیشه پر از بانگ چنگ و نای
تا بزمگاه شاه جهان گشته‌ای شدست
از روی فخر کنگره‌هایت سپهر سای
خورشید ملک و سایهٔ یزدان جمال دین
سلطان عدل گستر و شاه خجسته رای
هم مانده پیش همت او ابر بی‌گهر
هم گشته پیش دست و دلش بحر و کان گدای

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای کاخ روح‌پرور و ای قصر دلگشای
چون روضه دلفریبی و چون خلد جانفزای
هوش مصنوعی: ای کاخ که موجب آرامش روح است و ای قصر که دل را شاد می‌کند، همچون باغی زیبا و دلپذیر و بهشتی که جان را تازه می‌کند.
هم شمسهٔ تو غیرت خورشید نوربخش
هم برگهٔ تو خجلت جام جهان نمای
هوش مصنوعی: تو مانند خورشید هستی که نورش با غیرت به همه می‌تابد و همواره درخشان است. همچنین، حضور تو باعث شرمندگی و رنگ باختن زیبایی‌های دیگر جهان می‌شود.
فرخنده درگه تو شهانراست سجده‌گاه
عالی جناب تو ملکانراست بوسه جای
هوش مصنوعی: درگاه تو برای پادشاهان خوش‌یمن است و محل سجده‌ی بزرگان و مقام‌داران می‌باشد. جای بوسه و احترام به توست.
در کنه وصف تو نرسد عقل دور بین
بر قدر بام تو نرود وهم دور پای
هوش مصنوعی: نه عقل نادان و نه خیال خیالی نمی‌توانند به عمق و زیبایی تو پی ببرند، همان‌طور که درک ظرفیت و عظمت وجود تو از توانایی دیگران خارج است.
زان سایهٔ همای همایون نهاده‌اند
کز سایهٔ تو می‌طلبد فرخی همای
هوش مصنوعی: از سایهٔ پرندهٔ خوشبخت و پربرکت یاد شده که به خاطر سایهٔ تو، از خوشبختی و برکت می‌خواهد.
چون گلشن بهشت‌سرا بوستان تست
شادی فزای و خرم و جانبخش و دلربای
هوش مصنوعی: بوستان تو مانند باغ بهشت است؛ شادی‌آور، خوش‌بو، دلپذیر و زندگی‌بخش است.
از بلبلان مدام پر از ساز زیر و بم
وز مطربان همیشه پر از بانگ چنگ و نای
هوش مصنوعی: از بلبلان همیشه نغمه‌هایی با سر و صدای زیر و بم وجود دارد و از نوازندگان نیز همواره صدای سازهای مختلف مانند چنگ و نای به گوش می‌رسد.
تا بزمگاه شاه جهان گشته‌ای شدست
از روی فخر کنگره‌هایت سپهر سای
هوش مصنوعی: به جشن و میخانه‌ی پادشاهی که در جهان است، به خاطر زیبایی و فخر، قله‌های تو به ستاره‌ها شبیه شده است.
خورشید ملک و سایهٔ یزدان جمال دین
سلطان عدل گستر و شاه خجسته رای
هوش مصنوعی: خورشید نماد سلطنت و سایهٔ خداوند، زیبایی دین و پادشاهی است که عدالت را گسترش می‌دهد و شخصی خوش‌فکر و خوب‌اندیش است.
هم مانده پیش همت او ابر بی‌گهر
هم گشته پیش دست و دلش بحر و کان گدای
هوش مصنوعی: این شعر به تصویر کشیدن توانایی و بزرگی یک فرد است. در آن به این موضوع اشاره شده که ابر بدون ارزش و خالی در برابر اراده و همت او مانده است. همچنین، در مقابل دست و دل او، دریا و معادن نیز بی‌مقدار شده‌اند. به طور کلی، شاعر می‌خواهد نشان دهد که قدرت و تاثیر این فرد آن‌چنان زیاد است که حتی نعمت‌ها و منابع بزرگ نیز در برابر او هیچ به حساب می‌آیند.