گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۲۴ - ایضا در مدح شاه شیخ ابواسحاق گوید

میرسد نوروز عید و میدهد بوی بهار
باد فرخ بر جناب شاه گردون اقتدار
قهرمان چار عنصر پادشاه شش جهت
آفتاب هفت کشور سایهٔ پروردگار
شیخ ابوسحاق سلطان جهان دارای دهر
خسرو گیتی ستان جمشید افریدون شعار
پادشاهی کاورد زخم سنانش روز رزم
دهر را در اضطراب و چرخ را در زینهار
برق خشمش بیقرار و موج قهرش بی امان
فیض جودش بی قیاس و بحر لطفش بی کنار
وصف او بیرون ز هر معنی که آری در سخن
جود او افزون ز هر صورت که آید در شمار
ماه بر درگاه امرش مسرعی فرمان پذیر
آفتاب از حسن جاهش بندهٔ خنجر گذار
پادشاها دیدهٔ اهل جهان روشن به تست
این جهان را بزمت از کیخسرو و جم یادگار
میزند خورشید از رای جهانگیر تو لاف
میکند گردون به خاک آستانت افتخار
چاکرانت را ملازم بخت و دولت بر یمین
بندگانت را مقارن فتح و نصرت بر یسار
ملک میبخشی و میبودند شاهان ملک‌گیر
تاج میبخشی و میبودند شاهان تاجدار
اطلس نه توی این چرخ مقرنس شکل را
کرده‌اند از بهر عالی بارگاهت برکنار
روز رزم از بانگ رعد کوس و برق تیغ تیز
کوه را در جنبش آرد بحر را در اضطرار
قامت گردون شود چون قد چوگان خم پذیر
کلهٔ شیرافکنان چون گوی گردان خاکسار
روی صحرا گردد از زخم سم اسبان ستوه
تل و هامون گردد از خون دلیران لاله‌زار
نیزه برباید تن مردان جنگی را ز تن
حدت پیکان کند از جوشن جانها گذار
خنجر تیز تو هامونرا کند دریای خون
آتش قهر تو از دریا برانگیزد غبار
باد عمرت بی قیاس و باد عیشت بر دوام
باد بختت کامران و باد جاهت پایدار

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

میرسد نوروز عید و میدهد بوی بهار
باد فرخ بر جناب شاه گردون اقتدار
هوش مصنوعی: نوروز از راه می‌رسد و عطر بهار را با خود به همراه می‌آورد و باد خیر و خوشی بر مقام و قدرت پادشاه می‌وزد.
قهرمان چار عنصر پادشاه شش جهت
آفتاب هفت کشور سایهٔ پروردگار
هوش مصنوعی: شخصی که توانایی و قدرتی فوق‌العاده دارد، در جهان پیرامونش بر همه جوانب و جهات تسلط دارد و مانند خورشید، بر سر سرزمین‌ها و کشورها روشنایی می‌افشاند و تحت حمایت و رحمت خداوند قرار دارد.
شیخ ابوسحاق سلطان جهان دارای دهر
خسرو گیتی ستان جمشید افریدون شعار
هوش مصنوعی: شیخ ابوسحاق، بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین شخصیت زمان، مانند خسرو، پادشاهی است که جهان را زیر سلطه دارد و به مانند جمشید و افریدون، نماد قدرت و افتخار است.
پادشاهی کاورد زخم سنانش روز رزم
دهر را در اضطراب و چرخ را در زینهار
هوش مصنوعی: پادشاهی که زخم شمشیرش را به یاد دارد، در روزگار نبرد دچار نگرانی است و چرخ زمان را به حالت هشدار درآورده است.
برق خشمش بیقرار و موج قهرش بی امان
فیض جودش بی قیاس و بحر لطفش بی کنار
هوش مصنوعی: خشم او مانند برقی است که آرامش را از بین می‌برد و قهرش همچون موجی بی‌وقفه و طاقت‌فرساست. بخشش او به اندازه‌ای است که نمی‌توان آن را اندازه‌گیری کرد و لطفش همچون دریایی است که انتهایی ندارد.
وصف او بیرون ز هر معنی که آری در سخن
جود او افزون ز هر صورت که آید در شمار
هوش مصنوعی: توصیف او فراتر از هر مفهومی است که بتوان در کلام بیان کرد و بخشندگی‌اش بیشتر از هر چیزی است که در ذهن قابل تصور باشد.
ماه بر درگاه امرش مسرعی فرمان پذیر
آفتاب از حسن جاهش بندهٔ خنجر گذار
هوش مصنوعی: ماه در مقابل فرامین او با شتاب اطاعت می‌کند و آفتاب به خاطر زیبایی‌هایش تسلیم می‌شود، مانند بندگانی که به خنجر می‌سپارند.
پادشاها دیدهٔ اهل جهان روشن به تست
این جهان را بزمت از کیخسرو و جم یادگار
هوش مصنوعی: ای پادشاه، مردم جهان به خاطر تو روشنایی دارند. این دنیا از یادگارهای کیخسرو و جم است که در دست تو قرار دارد.
میزند خورشید از رای جهانگیر تو لاف
میکند گردون به خاک آستانت افتخار
هوش مصنوعی: خورشید به خاطر عظمت تو می‌تابد و به زمین افتخار می‌کند که در آستان توست.
چاکرانت را ملازم بخت و دولت بر یمین
بندگانت را مقارن فتح و نصرت بر یسار
هوش مصنوعی: مراقب و در کنار خدمتگزارانت باش که بخت و fortune به یمین آنهاست و پیروزی و نصرت در سمت چپشان قرار دارد.
ملک میبخشی و میبودند شاهان ملک‌گیر
تاج میبخشی و میبودند شاهان تاجدار
هوش مصنوعی: تو پادشاهی که قدرت اعطا می‌کنی و اگر این قدرت را به دست شاهانی می‌سپردی، تاج و مقام هم به آنها اهدا می‌کردی.
اطلس نه توی این چرخ مقرنس شکل را
کرده‌اند از بهر عالی بارگاهت برکنار
هوش مصنوعی: در این دنیا، آسمانِ زیبا و شکل‌های دل‌انگیزش تنها به خاطر عظمت و والایی مقام تو خلق شده‌اند.
روز رزم از بانگ رعد کوس و برق تیغ تیز
کوه را در جنبش آرد بحر را در اضطرار
هوش مصنوعی: در روز نبرد، صدای طبل و رعد، مانند برق، باعث می‌شود کوه‌ها به حرکت درآیند و دریا در اضطراب قرار گیرد.
قامت گردون شود چون قد چوگان خم پذیر
کلهٔ شیرافکنان چون گوی گردان خاکسار
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که هنگامی که آسمان به شکل قامت یک چوب بازی گردان در می‌آید، سر شیرهای نیرومند همچون گوی‌های گردان به زمین می‌افتد و حالت تواضع و خاکساری به خود می‌گیرد.
روی صحرا گردد از زخم سم اسبان ستوه
تل و هامون گردد از خون دلیران لاله‌زار
هوش مصنوعی: زمین‌های بیابانی به خاطر ضربه‌های سم اسب‌ها رنج می‌کشند و دشت و تالاب به خاطر خون دلیران به باغ لاله تبدیل می‌شود.
نیزه برباید تن مردان جنگی را ز تن
حدت پیکان کند از جوشن جانها گذار
هوش مصنوعی: نیزه از بدن مردان جنگی می‌گذرد و تیرهایش از زره‌ها عبور می‌کند و جان‌ها را می‌گیرد.
خنجر تیز تو هامونرا کند دریای خون
آتش قهر تو از دریا برانگیزد غبار
هوش مصنوعی: تیغ تیز تو کم عمق هامون را به دریای خون تبدیل می‌کند و خشم تو از دریا، گرد و غبار را به حرکت درمی‌آورد.
باد عمرت بی قیاس و باد عیشت بر دوام
باد بختت کامران و باد جاهت پایدار
هوش مصنوعی: از باد عمرت که بی ‌نهایت است، استفاده کن و از لحظات خوش زندگی‌ات بهره‌مند باش. آرزو می‌کنم که بختت همیشه با تو باشد و مقام و جایگاهت ان‌شاءالله پایدار بماند.