عبید زاکانیباب هفتم در حیاء، وفا، صدق، رحمت و شفقت - مذهب منسوخ
حکما فرموده‌اند که حیاء، انحصار نفس باشد تا از فعل قبیح که موجب مذمت باشد احتراز نماید. رسول- علیه السلام- می‌فرماید که «الحیاء من الایمان»؛ و وفا (التزام) طریق مواسات سپردن است و از چیزی که بدو رسیده به مکافات آن قیام نمودن. در نصّ تنزیل آمده است که «من اوفی بما عاهد علیه الله فسیوتیه اجرا عظیما»، و صدق آن باشد که با یاران دل راست کند تا خلاف واقع بر زبان او جاری نشود؛ و رحمت و شفقت آن باشد که اگر حالی غیر ملایم از کسی مشاهده کند بر او رحمت آرد، و همّت بر ازالت آن مصروف دارد.
باب ششم در حلم - مذهب مختار: راستی اصحابنا نیز این خلق را به کلی منع نمی‌فرمایند. می‌گویند که اگر چه آن کس را که حلم و بردباری ورزید، مردم بر او گستاخ شوند و آن را بر عجز او حمل کنند؛ اما این خلق متضمن فواید است، و او را در مصالح معاش مدخلی تمام باشد.باب هفتم در حیاء، وفا، صدق، رحمت و شفقت - مذهب مختار: اصحابنا می‌فرمایند که این اخلاق به غایت مکرّر و مجوّف است. هر بیچاره‌ای که به یکی از این اخلاق ردیئه مبتلا گردد، مدة العمر خائب و خاسر باشد، و بر هیچ مرادی ظفر نیابد. خود روشن است که صاحب حیا از همه نعمت‌ها محروم باشد و از اکتساب جاه و اقتناء مال قاصر، حیا پیوسته میان او و مرادات او مانعی عظیم و حجابی غلیظ شده، همواره بر بخت و طالع خود گریان باشد. گریه ابر را که حیا گفته‌اند از اینجا گرفته‌اند.
اطلاعات
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حکما فرموده‌اند که حیاء، انحصار نفس باشد تا از فعل قبیح که موجب مذمت باشد احتراز نماید. رسول- علیه السلام- می‌فرماید که «الحیاء من الایمان»؛ و وفا (التزام) طریق مواسات سپردن است و از چیزی که بدو رسیده به مکافات آن قیام نمودن. در نصّ تنزیل آمده است که «من اوفی بما عاهد علیه الله فسیوتیه اجرا عظیما»، و صدق آن باشد که با یاران دل راست کند تا خلاف واقع بر زبان او جاری نشود؛ و رحمت و شفقت آن باشد که اگر حالی غیر ملایم از کسی مشاهده کند بر او رحمت آرد، و همّت بر ازالت آن مصروف دارد.
هوش مصنوعی: حکما گفته‌اند که حیاء به معنای کنترل نفس است تا از انجام کارهای قبیح که ممکن است باعث سرزنش شود، پرهیز شود. پیامبر اکرم (ص) نیز فرموده‌اند که «حیاء از ایمان است». وفا به معنای پایبندی به همکاری و کمک به دیگران است و به این معناست که اگر فردی دچار مشکل شود، باید به او کمک کرد و به عواقب کارهایش بپردازد. در قرآن آمده است که «کسی که به عهد خود با خدا وفا کند، پاداش بزرگی خواهد گرفت». همچنین صداقت به این معناست که فرد با دوستانش راستگو باشد و حرفهایی که بر زبان می‌آورد با واقعیت مطابقت داشته باشد. رحمت و مهربانی نیز به این معناست که اگر فردی در شرایط نامساعدی قرار گیرد، باید به او رحم کرده و تلاش کند تا آن مشکل را برطرف کند.