گنجور

بخش ۱۵ - پیغام ششم شب

شب‌ِ یلدا‌سرشت‌ِ زنگی‌رنگ
دست چون برد‌، بر سبو زد سنگ
گفت با آفتاب‌ِ روشن‌دل
«کز محیط فلک به مرکز گِل
در زمانی چو باد پیمایم
همچو مرغ از هوا فرود آیم
تو به روز و شبی به رعنایی
کرۀ خاک را بپیمایی
گر جهانگیری از دی آموزی
ببری ننگ و عار نوروزی
سرسالت به جای خویش آرد
حیف از آن خان و مان که پیش آرد
بره‌ای در تنور آویزند
نیم سیرت ز خوان برانگیزند
از بزرگی و شهریاری تو
جز کله‌گوشه‌ای چه داری تو‌؟
گِل همان ریزه‌های زر دارد
در دهان تو نیز اگر دارد»

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: مصطفی علیزاده و دوستان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شب‌ِ یلدا‌سرشت‌ِ زنگی‌رنگ
دست چون برد‌، بر سبو زد سنگ
هوش مصنوعی: زمانی که شب یلدا فرامی‌رسد، به مانند رنگ تیره‌ای که درون دستانم وجود دارد، سنگی به سبویی می‌زنم.
گفت با آفتاب‌ِ روشن‌دل
«کز محیط فلک به مرکز گِل
هوش مصنوعی: گفت با خورشیدِ روشن‌دل که از فضای آسمان به مرکز خاک آمده‌ام.
در زمانی چو باد پیمایم
همچو مرغ از هوا فرود آیم
هوش مصنوعی: در زمانی که همچون باد آزاد هستم، مانند پرنده‌ای از آسمان به زمین می‌نشینم.
تو به روز و شبی به رعنایی
کرۀ خاک را بپیمایی
به‌رعنایی یعنی با ناز و کرشمه
گر جهانگیری از دی آموزی
ببری ننگ و عار نوروزی
هوش مصنوعی: اگر از دی (زمستان) بیاموزی که چگونه جهان را به دست بگیری، ننگ و عار نوروز را از خود دور خواهی کرد.
سرسالت به جای خویش آرد
حیف از آن خان و مان که پیش آرد
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که ورود تو به این دنیا برای خانواده‌ات بسیار باارزش است و وجود تو در زندگی آن‌ها نیکویی و ارزشمندی دارد. از دست رفتن این نعمت می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده و غم‌انگیز باشد.
بره‌ای در تنور آویزند
نیم سیرت ز خوان برانگیزند
هوش مصنوعی: یکی از بره‌ها را در تنور آویزان کرده‌اند و نیم سیر از خوراک را از روی سفره می‌برند.
از بزرگی و شهریاری تو
جز کله‌گوشه‌ای چه داری تو‌؟
هوش مصنوعی: از عظمت و قدرت تو تنها یک گوشه کوچک را در اختیار داری.
گِل همان ریزه‌های زر دارد
در دهان تو نیز اگر دارد»
هوش مصنوعی: در واقع درون هر چیز، حتی آنچه به نظر می‌رسد بی‌ارزش باشد، ممکن است ارزش‌هایی نهفته باشد. اگر فردی در خود چنین ویژگی‌هایی داشته باشد، مانند استعدادها و توانایی‌های خاص، می‌تواند به موفقیت و ارزش‌های بالاتر دست یابد.