گنجور

شمارهٔ ۱۲۹۹

هر که را دادند از آن خمخانه می
دستِ هشیاری بشوی از کارِ وی
توبه ی ما خواه محکم خواه سست
تا چه خواهی کرد ازین افسانه هی
تا نیاید بیش بر دنبالِ ما
عقل بی تمییز را کریم پی
کُلُّ شَی ءٍ هالِک اِلّا وَجهَهُ
وجهِ دیگر کو کدامین کلّ شی
وعدۀ طیّ سما بر ما گذشت
این سجل را نیز هم کردیم طی
عقل و نفس و جان و جسم و دین و دل
فوق و تحت و یمن و یسر و نور و فی
راست می خواهی حجاب اند این همه
قیس از خود رفت بیرون نی ز حی
راست باش و راست رو اینک صراط
آخر ای بابا قیامت کو و کی
خویشتن بین باز مانده ست از سلوک
گم هم از گامِ نخستین کرد پی
چون نزاری جرعه نوش خضر باش
تا بدانی چیست میّت کیست حی
مردِ این معنی نه ای دعوی مکن
ور دوا خواهی مپیچان سر ز کی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: مصطفی علیزاده و دوستان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که را دادند از آن خمخانه می
دستِ هشیاری بشوی از کارِ وی
هوش مصنوعی: هر کسی که از میخانه می‌نوشد، باید از کارهایش با آگاهی و هوشیاری دوری کند.
توبه ی ما خواه محکم خواه سست
تا چه خواهی کرد ازین افسانه هی
هوش مصنوعی: توبه ما هر چقدر هم که قوی یا ضعیف باشد، تو چه کار خواهی کرد با این داستان غیر واقعی؟
تا نیاید بیش بر دنبالِ ما
عقل بی تمییز را کریم پی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که تا زمانی که شخصی با عقل و درک ناقص و بی‌توجهی به دنبال ما بیافتد، خوبی و بخشش از جانب ما به آن شخص نخواهد رسید.
کُلُّ شَی ءٍ هالِک اِلّا وَجهَهُ
وجهِ دیگر کو کدامین کلّ شی
هوش مصنوعی: تمامی چیزها نابود می‌شوند مگر وجه خدا، پس آن وجهی که در آن چیزها وجود دارد کدام است؟
وعدۀ طیّ سما بر ما گذشت
این سجل را نیز هم کردیم طی
هوش مصنوعی: وعده‌ای که درباره‌ی طیّ سما (سفر عظیم به آسمان) به ما داده شده بود، همچنین این نوشته را نیز به انجام رساندیم.
عقل و نفس و جان و جسم و دین و دل
فوق و تحت و یمن و یسر و نور و فی
هوش مصنوعی: عقل، نفس، روح، بدن، دین و دل، همه چیزهایی هستند که در زندگی ما یا در راه راست و هدایت قرار دارند، یا ممکن است در جهات مختلف و در نوعی تنگنا و چالش وجود داشته باشند. این عناصر به نوعی نمایانگر ابعاد مختلف وجود انسان و تجربه‌های او در زندگی هستند. نور نیز نمادی از آگاهی و روشنایی در این مسیرها به شمار می‌آید.
راست می خواهی حجاب اند این همه
قیس از خود رفت بیرون نی ز حی
هوش مصنوعی: اگر به حقیقت بخواهی، می‌توان گفت که این حجاب‌ها از قیس (شخصیت داستانی) بیرون رفته است و هیچ‌کدام از آن‌ها از حی (حالت طبیعی و واقعی) نیستند.
راست باش و راست رو اینک صراط
آخر ای بابا قیامت کو و کی
هوش مصنوعی: در مسیر درست و راست قدم بردار، ای مرد، حالا که زمان حساب و کتاب فرا رسیده است، قیامت چه زمانی خواهد آمد؟
خویشتن بین باز مانده ست از سلوک
گم هم از گامِ نخستین کرد پی
هوش مصنوعی: انسان باید به درون خود نگاهی بیندازد، زیرا او هنوز از مسیری که در پیش گرفته، دور نمانده و هنوز به آغاز راهی که باید طی کند، وابسته است.
چون نزاری جرعه نوش خضر باش
تا بدانی چیست میّت کیست حی
هوش مصنوعی: زندگی خود را مانند نوشیدن از چشمه حیات تجربه کن تا بتوانی بفهمی که مرگ چیست و حالت واقعی انسان در این دنیا چگونه است.
مردِ این معنی نه ای دعوی مکن
ور دوا خواهی مپیچان سر ز کی
هوش مصنوعی: اگر حقیقت را درک نکرده‌ای، ادعای آن را نکن. اگر به دنبال درمان هستی، از گمراهی دوری کن و به اصل موضوع توجه کن.