گنجور

شمارهٔ ۱۲۵۸

گر یاد روزگار فراغت کند کسی
چون محنت از پس است تفاوت کند بسی
با نقد وقت ساخته اند اهل معرفت
این جا مجال نیست که طعنی کند کسی
آن جا که ابر دانه کند بر صدف نثار
غشّی بود که لاف کرامت زند خسی
درّ سخن نه لایق گوش همه کس است
چه ناطقی که بیهده گوید چه اخرسی
مصنوع خلق و صنعت خالق قیاس کن
دیری بود مقابل بیت المقدسی
عشق وهوس وجود و عدم این چه علت است
پیدا بود نهایت حد مهوسی
با خاک زود پست شود گرچه اوستاد
بر آسمان کشد سر طاق مقرنسی
با ناسزا مباش که هم جنس گفته اند
پرهیز کن ز صحبت هر نا مجنّسی
در بند آن مباش نزاری که هر گروه
بیرون کند سری به تعصب ز هر پسی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: مصطفی علیزاده و دوستان

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر یاد روزگار فراغت کند کسی
چون محنت از پس است تفاوت کند بسی
هوش مصنوعی: اگر کسی به یاد روزهای خوشی بیفتد، تفاوتی با محنت و سختی نخواهد داشت که پس از آن به وجود می‌آید.
با نقد وقت ساخته اند اهل معرفت
این جا مجال نیست که طعنی کند کسی
هوش مصنوعی: اهل دانش و فهم در اینجا با استفاده از زمان و فرصت‌هایشان زندگی می‌کنند و مجال انتقاد و عیب‌جویی برای کسی وجود ندارد.
آن جا که ابر دانه کند بر صدف نثار
غشّی بود که لاف کرامت زند خسی
هوش مصنوعی: در آن نقطه‌ای که ابر باران را بر صدف می‌ریزد، یک نوع نیرنگ و فریب وجود دارد که باعث می‌شود آدم پایین‌مرتبه‌ای خود را بزرگ و با کرامت نشان دهد.
درّ سخن نه لایق گوش همه کس است
چه ناطقی که بیهده گوید چه اخرسی
هوش مصنوعی: سخن ارزشمند و زیبا تنها برای گوش‌های خاصی مناسب است؛ برخی سخنران‌ها بی‌جهت صحبت می‌کنند و برخی دیگر نیز به سختی و به شکل مبهم بیان می‌کنند.
مصنوع خلق و صنعت خالق قیاس کن
دیری بود مقابل بیت المقدسی
هوش مصنوعی: به تأمل در آفرینش انسان و هنر خداوند بپرداز و ببین که چگونه آثار مخلوق با آثار خالق مقایسه می‌شوند. این مقایسه مدت زمان زیادی است که انجام می‌شود و جایگاه آن در حرمتی مشابه بیت المقدس دارد.
عشق وهوس وجود و عدم این چه علت است
پیدا بود نهایت حد مهوسی
هوش مصنوعی: عشق و تمایل به چیزی، دلیلی برای وجود و عدم آن است و این موضوع به وضوح نشان می‌دهد که در نهایت، همه چیز به نوعی به یکدیگر وابسته است.
با خاک زود پست شود گرچه اوستاد
بر آسمان کشد سر طاق مقرنسی
هوش مصنوعی: هرچقدر که کسی در مقام بلندتری باشد، اگر به خود فرو بیفتد و به کارهای زشت و نادرست بپردازد، در چشم دیگران ارزش و مرتبه‌اش کاهش می‌یابد.
با ناسزا مباش که هم جنس گفته اند
پرهیز کن ز صحبت هر نا مجنّسی
هوش مصنوعی: با بددهنی و فحش زدن برخورد نکن، چرا که گفته‌اند از صحبت با هر شخص بی‌ادبی دوری کن.
در بند آن مباش نزاری که هر گروه
بیرون کند سری به تعصب ز هر پسی
هوش مصنوعی: در دام تعصب دیگران نیفت، چرا که هر گروهی ممکن است فردی را به خاطر تعصب خود از دایره خود بیرون کند.