بخش ۳۴ - حفظ دندان
چو نقلی گرفتی به دندانِ تنگ
گراینده تسکین پذیرد به سنگ
به دندان حوالت مکن کارِ سنگ
که بازش به گوهر نیاری به چنگ
نگه دارش از استخوان زینهار
توهم این نصیحت زمن یاددار
که من از پدر کردم این پند گوش
ازین شرط تابرنگردی بکوش
توهم ای پسر از پدر یاددار
که من از پدر داشتم یادگار
سپاس از خدا کاندرین شست و پنج
ز دندان نه زحمت کشیدم نه رنج
برومند بودم ز پند پدر
تو نیز از پدر باریا بهره بر
مکن خسته دندان به بادام سخت
که از نقل محکم شود لخت لخت
سر پسته بشکن به سنگ ای پسر
در بسته نتوان شکستن به سر
چو رخنه شود در مصافی درست
شود پای استاده برجای سست
ندارد چو لشکر بجنبد ز جای
یکی در هزیمت نیفشرده پای
مه اندازشان در پی یک دگر
مجنبان بلا تا نیاید به سر
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: مصطفی علیزاده و دوستان
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چو نقلی گرفتی به دندانِ تنگ
گراینده تسکین پذیرد به سنگ
هوش مصنوعی: وقتی که چیزی را با دندانهای فشردهات به سختی میگیری، در نهایت آرامش و تسکین به تو خواهد رسید مانند سنگی استوار.
به دندان حوالت مکن کارِ سنگ
که بازش به گوهر نیاری به چنگ
هوش مصنوعی: به نیرنگ و فریب، کار سختی را به دیگران واگذار نکن؛ زیرا در نهایت، نمیتوانی به آسانی آن را به دست بیاوری.
نگه دارش از استخوان زینهار
توهم این نصیحت زمن یاددار
هوش مصنوعی: او را از آسیب و خطر محافظت کن و به خاطر داشته باش که این راهنمایی را از من فراموش نکن.
که من از پدر کردم این پند گوش
ازین شرط تابرنگردی بکوش
هوش مصنوعی: من این نصیحت را از پدرم آموختم که از این قید و شرط با جدیت تلاش کنی و هرگز باز نگردی.
توهم ای پسر از پدر یاددار
که من از پدر داشتم یادگار
هوش مصنوعی: ای پسر، به یاد داشته باش که من هم از پدرم ارثی به جا گذاشتهام.
سپاس از خدا کاندرین شست و پنج
ز دندان نه زحمت کشیدم نه رنج
هوش مصنوعی: از خداوند سپاسگزارم که در این شست و پنج سال زندگی، نه سختی کشیدم و نه زحمتی متحمل شدم.
برومند بودم ز پند پدر
تو نیز از پدر باریا بهره بر
هوش مصنوعی: من به خاطر نصیحتهای پدر بزرگ شدم و تو هم باید از پدر خود یاد بگیری و بهرهبرداری کنی.
مکن خسته دندان به بادام سخت
که از نقل محکم شود لخت لخت
هوش مصنوعی: دندان را به بادام سفت فشار نده، چون با این کار میتوانی خود را در موقعیتی دشوار و شکننده قرار دهی.
سر پسته بشکن به سنگ ای پسر
در بسته نتوان شکستن به سر
هوش مصنوعی: ای پسر، اگر میخواهی مشکلی را حل کنی، نباید به روشهای نادرست و سخت متوسل شوی. برای هر چیزی باید راه مناسب و اصولی را در پیش گرفت.
چو رخنه شود در مصافی درست
شود پای استاده برجای سست
هوش مصنوعی: وقتی در یک رقابت یا مبارزه اختلالی پیش میآید، حتماً نقاط قوت و ضعف طرفین مشخص میشود و همین باعث میشود که پای افرادی که در جایگاه قویتری هستند، مستحکمتر شود.
ندارد چو لشکر بجنبد ز جای
یکی در هزیمت نیفشرده پای
هوش مصنوعی: وقتی که لشکر حرکت کند و از جایی برود، یکی از افراد در حال فرار نمیتواند پاهای خود را به زمین محکم نگه دارد.
مه اندازشان در پی یک دگر
مجنبان بلا تا نیاید به سر
هوش مصنوعی: ماه نتابد بر آنان تا زمانی که گرفتار بلا نشوند و مشکل برایشان پیش نیاید.