گنجور

شمارهٔ ۴۶

فصل گل است و موسم دیوان و گاه نیست
جز صحن باغ در خور اورنگ شاه نیست
نرگس گواه من که نباشد ببوستان
چشمی که در قدوم شهنشه براه نیست
ترکان شاه گرچه دلیرند و فتنه جو
دل در امان زفتنه ی چشمی سیاه نیست
حاضر ستاده آن صف مژگان تیز زن
حاجت بعرض لشکر و سان سپاه نیست
این چند روزه مهلت گلبن غنیمت است
فرداست در چمن اثری از گیاه نیست
جنس غمت بنقد دو عالم خریده ایم
ما را در این معامله جز دل گواه نیست
جز شکل جام و طلعت ساقی ندیده ایم
درما اثر ز گردش خورشید و ماه نیست
هر کس بقدر خویش امیدش بطاعت است
ما را بغیر رحمت خالق پناه نیست
تا با خودی چه لاف ز طاعت زنی نشاط
جرم این وجود تست که جزوی گناه نیست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فصل گل است و موسم دیوان و گاه نیست
جز صحن باغ در خور اورنگ شاه نیست
هوش مصنوعی: فصل گل و شکوفایی است و زمانی برای عشق و جنون. در این وضعیت، جز باغی زیبا نیست که شایسته‌ی مقام شاهانه باشد.
نرگس گواه من که نباشد ببوستان
چشمی که در قدوم شهنشه براه نیست
هوش مصنوعی: نرگس گواهی می‌دهد که هیچ چشمی در باغ وجود ندارد که هنگام ورود شاه، در انتظارش نباشد.
ترکان شاه گرچه دلیرند و فتنه جو
دل در امان زفتنه ی چشمی سیاه نیست
هوش مصنوعی: ترکان شاه هرچند شجاع و مشکل‌سازند، اما هیچ‌کس نمی‌تواند از فتنه و خطر چشمان سیاه آنان در امان بماند.
حاضر ستاده آن صف مژگان تیز زن
حاجت بعرض لشکر و سان سپاه نیست
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن زیبایی و قدرت چشمان کسی اشاره دارد که با نگاهی نافذ و جذاب، توجه و خواسته‌های سربازان و لشکری را به خود جلب می‌کند. در واقع، این شخص با نگاهی خاص، می‌تواند تاثیر زیادی بر دیگران بگذارد و خواسته‌هایش را به آسانی مطرح کند، گویی که نیازی به مجادله یا جنگیدن ندارد.
این چند روزه مهلت گلبن غنیمت است
فرداست در چمن اثری از گیاه نیست
هوش مصنوعی: این روزها فرصتی است برای لذت بردن از زیبایی گل‌ها، زیرا فردا در باغ اثری از گیاه نخواهد بود.
جنس غمت بنقد دو عالم خریده ایم
ما را در این معامله جز دل گواه نیست
هوش مصنوعی: ما در این دنیا و آن دنیا، درد و غم تو را به قیمت بالایی خریده‌ایم و در این خرید، تنها دل‌مان است که بر این معامله گواهی می‌دهد.
جز شکل جام و طلعت ساقی ندیده ایم
درما اثر ز گردش خورشید و ماه نیست
هوش مصنوعی: جز شکل جام و چهره‌ی ساقی چیز دیگری در ما تأثیری نگذاشته است و اثر تغییرات خورشید و ماه را مشاهده نکرده‌ایم.
هر کس بقدر خویش امیدش بطاعت است
ما را بغیر رحمت خالق پناه نیست
هوش مصنوعی: هر فردی به اندازه قابلیت و ظرفیت خود به انجام فعالیت‌ها و اعمال نیک امیدوار است، اما ما جز به رحمت خداوند نمی‌توانیم پناه ببریم.
تا با خودی چه لاف ز طاعت زنی نشاط
جرم این وجود تست که جزوی گناه نیست
هوش مصنوعی: به خودت نبال و پرچم طاعت را برافراز، چرا که شوق و خوشحالی از وجود تو ناشی می‌شود و در این وجود، تنها یک خطای کوچک وجود دارد.