گنجور

شمارهٔ ۳۷

بهر جا بنگرم بالا و گرپست
نبینم در دو عالم جز یکی هست
درون خانه و بیرون در اوست
هم او خود حلقه بر در زد هم او بست
زیک شاخیم اگر شیرین اگر تلخ
زیک بزمیم اگر هشیار اگر مست
بپایم شاخ گلبن رشته ی دام
براهم موج دریا حلقه ی شست
توانایی مرا باریست بر دوش
زبردستی مرا بندیست بر دست
پر و بال است دام من، خوش آن دام
که از قیدش به پروازی توان جست
نباشد بنده کازادش توان کرد
نباشد خواجه کز قیدش توان رست
نه عاشق آنکه جز معشوق بیند
نه معشوق آنکه جز وی در جهان هست
نشاط اردید نتوانی بخورشید
ببین در سایه کان با نور پیوست
جهان را ایمنی فتح علی شاه
که ایمن باد ذاتش تا جهان هست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بهر جا بنگرم بالا و گرپست
نبینم در دو عالم جز یکی هست
هوش مصنوعی: هر کجا که نگاه می‌کنم، بالا یا پایین، در این دو جهان جز یک وجود نمی‌بینم.
درون خانه و بیرون در اوست
هم او خود حلقه بر در زد هم او بست
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به یک حقیقت عمیق است که موجودی یا حقیقتی در همه جا حضور دارد. در داخل و خارج از خانه، این сущность خود را نشان می‌دهد، به گونه‌ای که هم خودش بر در می‌زند و هم خود آن را می‌بندد. این به نوعی اشاره به وحدت و پیوستگی وجودی دارد.
زیک شاخیم اگر شیرین اگر تلخ
زیک بزمیم اگر هشیار اگر مست
هوش مصنوعی: ما از یک منبع هستیم، چه شیرین باشیم چه تلخ، و از یک مهمانی لذت می‌بریم، چه هشیار باشیم چه در حال مستی.
بپایم شاخ گلبن رشته ی دام
براهم موج دریا حلقه ی شست
هوش مصنوعی: من پای درخت گلی ایستاده‌ام، در حالی که دام را برای شکار گسترده‌ام و دریا به مانند حلقه‌ای به دور انگشت شست من می‌چرخد.
توانایی مرا باریست بر دوش
زبردستی مرا بندیست بر دست
هوش مصنوعی: قدرت و مهارت من مانند باری سنگین بر دوش من است و محدودیت‌ها و چالش‌هایم مانند زنجیری به دستانم بسته شده‌اند.
پر و بال است دام من، خوش آن دام
که از قیدش به پروازی توان جست
هوش مصنوعی: دام من پر و بال دارد، و خوشا به حال دامی که بتوان از قید آن پرواز کرد.
نباشد بنده کازادش توان کرد
نباشد خواجه کز قیدش توان رست
هوش مصنوعی: اگر شخصی نتواند از دست خداوند آزاد شود، هیچ بنده‌ای نمی‌تواند به خواسته‌اش برسد. در واقع، اگر خداوند کسی را در قید و بند قرار دهد، راهی برای رهایی از آن وجود نخواهد داشت.
نه عاشق آنکه جز معشوق بیند
نه معشوق آنکه جز وی در جهان هست
هوش مصنوعی: نه کسی می‌تواند عاشق باشد که جز محبوبش را نبیند و نه محبوبی می‌تواند به کسی عشق بورزد که جز او در دنیا موجود باشد.
نشاط اردید نتوانی بخورشید
ببین در سایه کان با نور پیوست
هوش مصنوعی: شادابی و نشاط خود را از خورشید نخواهید توانست دریافت کنید، پس به سایه توجه کن که به نور متصل است.
جهان را ایمنی فتح علی شاه
که ایمن باد ذاتش تا جهان هست
هوش مصنوعی: منظور از این عبارت این است که وجود و حکومت فتح علی شاه باعث امنیت و آرامش در جهان شده و این امنیت تا زمانی که جهان برقرار است، ادامه خواهد داشت.