گنجور

شمارهٔ ۴۷۷

مردانه قماری کن دستی به دو عالم زن
خصلی که نهی پر نه نقشی که زنی کم زن
هر دم چو فلک لعبی از پرده برون آری
این شعبده یک سو نه وین معرکه برهم زن
گر مهر نهی بر دل از شوق پیاپی نه
ور قفل زنی بر لب از رطل دمادم زن
بینایی جان خواهی شمشیر به تارک زن
آگاهی دل خواهی الماس به مرهم زن
تو بهر چه خاموشی کز هیچ نیندیشی
من پاس گهر دارم غواص نیی دم زن
ایمان ز یقین خیزد از هر چه به شک باشی
در آتش حرمان بین یا بر محک غم زن
مؤمن نتوان گفتن عاشق که مجاهد نیست
رو بوسه چو سربازان بر طره پرچم زن
شادی و غم عاشق توام به زمین آیند
تخت از پی سور ما در حلقه ماتم زن
ما جان به هوای تو دادیم درین گلشن
بر هستی ما دامن چون باد به شبنم زن
تا عذر گنه گوید آن روی بهشتی را
خالی دگر از عصیان بر جبهه آدم زن
گر کعبه هوس دارد احرام رخت بندد
چون خال زنخدانت گو غوطه به زمزم زن
شرع آخر سنگین است پابند طبیعت را
از کعبه گل برکن در کعبه اعظم زن
جانیست «نظیری » را بیمار لب و چشمت
یا شربت نافع ده یا ضربت محکم زن

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مردانه قماری کن دستی به دو عالم زن
خصلی که نهی پر نه نقشی که زنی کم زن
هوش مصنوعی: این بیت به شجاعت و جسارت در زندگی اشاره دارد. می‌گوید که باید با تمام وجود و با اعتماد به نفس به پیش بروی و در برابر چالش‌ها و دشواری‌ها ایستادگی کنی. در این مسیر، نباید از دیگران یا نظراتشان ترسید و باید به خود و توانایی‌هایت ایمان داشته باشی. همچنین به این نکته اشاره می‌کند که نباید به ظواهر یا افکار منفی توجه کرد بلکه باید به هدف و تلاش‌های مثبت خود ادامه دهی.
هر دم چو فلک لعبی از پرده برون آری
این شعبده یک سو نه وین معرکه برهم زن
هوش مصنوعی: هر لحظه مانند آسمان، بازی‌ای ارائه می‌دهد؛ این تردستی یک طرف است و آن نمایش را به هم بزن.
گر مهر نهی بر دل از شوق پیاپی نه
ور قفل زنی بر لب از رطل دمادم زن
هوش مصنوعی: اگر عشق بر دل تو بیفتد، هر لحظه شوق و عشق را تجربه می‌کنی، ولی اگر بر لب خود قفل بگذاری، باید دائما از آن دوری بکشی.
بینایی جان خواهی شمشیر به تارک زن
آگاهی دل خواهی الماس به مرهم زن
هوش مصنوعی: اگر به دنبال بینایی و آگاهی در زندگی هستی، باید قدرت و اراده‌ای قوی مانند شمشیر داشته باشی. اما اگر هدف تو حس کردن و درک عمیق‌تر از احساسات و دل‌هاست، باید به آرامش و زیبایی‌ چیزی همچون الماس توجه کنی و آن را در مسیر healing یا درمانی قرار دهی.
تو بهر چه خاموشی کز هیچ نیندیشی
من پاس گهر دارم غواص نیی دم زن
هوش مصنوعی: چرا ساکت نشسته‌ای و به هیچ‌چیز فکر نمی‌کنی؟ من گنجی دارم و تو باید در جست‌وجوی این گنج بیایی.
ایمان ز یقین خیزد از هر چه به شک باشی
در آتش حرمان بین یا بر محک غم زن
هوش مصنوعی: ایمان از یقین به وجود می‌آید؛ وقتی به چیزی شک داشته باشی، نتیجه‌اش احساس ناامیدی و درد است. سعی کن دل شکسته‌ات را بر روی چیزی محک بگذاری.
مؤمن نتوان گفتن عاشق که مجاهد نیست
رو بوسه چو سربازان بر طره پرچم زن
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌تواند عاشق واقعی را مؤمن بنامد اگر که در میدان مجاهدت و تلاش نباشد. او باید همانند سربازان، با عشق و احترام بر پرچم هدفش بوسه بزند.
شادی و غم عاشق توام به زمین آیند
تخت از پی سور ما در حلقه ماتم زن
هوش مصنوعی: عشق من به تو باعث می‌شود که شادی و غم همزمان در زندگی‌ام باشند؛ می‌خواهم در مراسم ماتم، از روی سر شادیمان بگذرد و بر سرم بنشیند.
ما جان به هوای تو دادیم درین گلشن
بر هستی ما دامن چون باد به شبنم زن
هوش مصنوعی: ما در این باغ به خاطر تو جان خود را فدای کرده‌ایم؛ مانند بادی که به شبنم می‌خورد، به هستی و زندگی‌امان لطافت ببخش.
تا عذر گنه گوید آن روی بهشتی را
خالی دگر از عصیان بر جبهه آدم زن
هوش مصنوعی: تا زمانی که آن فرد با صفا و معصوم، دلایل خطاهای خود را بیان کند، دیگر بر پیشانی انسان گناهکار، نشانه‌ای از نافرمانی و عصیان نخواهید دید.
گر کعبه هوس دارد احرام رخت بندد
چون خال زنخدانت گو غوطه به زمزم زن
هوش مصنوعی: اگر کعبه میل داشته باشد، باید به خود لباس احرام بپوشاند. زیرا مانند خال زنخدان تو، باید درزمزم غوطه ور شود.
شرع آخر سنگین است پابند طبیعت را
از کعبه گل برکن در کعبه اعظم زن
هوش مصنوعی: شرع جدید بار سنگینی دارد؛ پس زنجیرهای طبیعی را از پایه کعبه گلین بردار و خودت را به کعبه بزرگ وصل کن.
جانیست «نظیری » را بیمار لب و چشمت
یا شربت نافع ده یا ضربت محکم زن
هوش مصنوعی: منظور از این بیت این است که وقتی کسی به خاطر زیبایی و جلوه‌های چهره‌ات دچار غم و اندوه می‌شود، بهتر است یا به او دارویی بدهی که حالش را خوب کند، یا اینکه به او ضربه‌ای محکم بزنید تا از این حالت خارج شود. به طور کلی، اشاره به این دارد که در برابر مشکلات عاطفی و احساسی، باید اقداماتی جدی و مؤثر انجام داد.